نام خداوند در تعدادی از زبان ها

 

 

 خداوند ، بالاترین عشق

نام تو به هر زبان که گویند خوش است

 

نام خداوند در تعدادی از زبان ها

 

فارسی               Khoda خداوند  - پروردگار –                                                          آفریدگار - دادار- یزدان

فارسی اوستایی                           Ahura Mazda اهورامزدا

فارسی پهلوی                              khutai خوتای

عربی                                        Allah الله - رب

عبری                                        Eloh – ایل – اِلوهیم - اَدُونای

ارمنی                                        Asdvats Աստւած

انگلیسی                                    God

آلمانی                                        Gott

سوئدی ، نروژی ، دانمارکی              Gud

یونانی                                       Theos

لاتین                                         Deus

ایتالیایی                                     Dio

اسپانیایی                                   Dios

فرانسه                                      Dieu

ولزی                                        Duw

کوورونیش                                Dyw

رومانیایی                                  Dumnezeu

مغولی                                       Tengri

ترکی                                         Tanri

فنلاندی                                      Jumala

مجاری                                      Isteni

چینی                                       Sheng di

ژاپنی                                        Kami

ماسایی                                      Ngai

هندی                                         Bhagwaan

روسی                                       Bor  Бог

صربی                                       Bog

 

 

مختصری در بارهء زبان و الفبای ارمنی

مختصری در بارهء زبان و الفبای ارمنی

 نوشته گارگین فتائی

 

          زبان ارمنی، شاخهء مستقلی از گروه زبانهای هند و اروپائی است(۱) این

زبان ، زبان رسمی جمهوری ارمنستان بوده و در سایر مناطق جهان نیز بسته به ارامنه ساکن در ان نواحی کاربرد دارد(۲) .

          مبدع خط ارمنی ، مسروپ مقدس ، ملقب به  مسروپ ماشتوس(۳) در قرن پنجم میلادی است .  از آنجائی که وی یک مقام روحانی بود لذا حروف الفبای ارمنی را برای درک ساده تر مفاهیم کتاب مقدس از سوی ارامنه اختراع کرد (۴) زیرا قبل از اختراع خط ارمنی، ارامنه متون مذهبی و نیز مکاتبات خود را به دو زبان آشوری و یونانی می نوشتند چنانکه مسروپ ماشتوس برای گرجیها هم جهت درک مضامین کتاب مثقدس ،  الفبائی اختراع کرد

          زبان ارمنی به دو گویش اصلی تقسیم می شود و گویش های فرعی، همه در قالب این دو گویش  جای می گیرند یکی ارمنی شرقی یا Արևելահայերեն(Arevelahayeren)که مورد کاربرد آن عمدتاً در ارمنستان ، روسیه ، قفقاز و ایران است و دیگری ارمنی غربی یا Արևմտահայերեն (Arevmdahayeren)که مورد کاربرد آن عمدتاً در آناطولی شرقی واقع در ترکیه کنونی ، ایالات متحده ، اروپا ، لبنان و سوریه است.

زبان ارمنی از لحاظ تاریخی نیز به دو گویش تقسیم میشود یکی ارمنی باستان یا Գրաբառ(Grabar) و دیگری ارمنی جدید یا Աշխարհաբառ (Ashkharhabar)زبان ارمنی باستان ، مورد استفادهء مسروپ مقدس ، در ترجمهء کتاب مقدس بوده و زبان ارمنی جدید نیز مورد استفاده کنونی در محاورات ارامنه است .

مسروپ مقدس  ۳۶ نشانه را برای حروف الفبای ارمنی در نظر گرفت واز آنجائی که وی یک صاحب منصب روحانی بود لذا الفبای ارمنی را با حرف Ա(معادل «آ» فارسی) که حرف اول کلمهء (Asdxats)Աստւածبه معنی خداوند است  آغاز کرده و با حرف Ք(معادل«ک» فارسی) که حرف اول کلمهء

Քրիստոս(Christos) به معنی مسیح است پایان داد و دو حرف Օ معادل «اُ »فارسی) و Ֆ(معادل«ف» فارسی) را بعداً از زبانهای اروپایی وارد زبان ارمنی کردند و قبلاً به جای حرف «اُ» از دو حرف «آو» و به جای حرف «ف» از حرف «پ» استفاده می شده است .

 

 

 

معادل های فارسی حروف بدین ترتیب است          

 

نام حروف        معادل فارسی

کوچک  بزرگ

Ա     ա             آ

Բ      բ             ب

Գ     գ              گ

Դ      դ             د

Ե     ե              ی

Զ      զ              ز

Է      է              اِ

Ը      ը              معادل ندارد اِ ساکن

Թ     թ              ت

Ժ     ժ              ژ

Ի      ի              ای مثل ایران

Լ      լ               ل

Խ     խ             خ

Ծ     ծ              معادل ندارد چیزی بین «ت» و «س»

Կ     կ              معائل ندارد چیزی بین «ک» و«گ»

Հ      հ              ه

Ձ      ձ              معادل ندارد چیزی بین «د» و «ز»

Ղ     ղ              ق

Ճ      ճ              معادل ندارد چیزی بین «چ» و «ج»

Մ     մ              م

Յ      յ               هی مورد کاربرد آن بیشتر به صورت آی در تایگا   است

Ն     ն              ن

Շ      շ              ش

Ո     ո              وُ

Չ      չ              چ

Պ     պ             معادل ندارد چیزی بین « پ» و«ب»

Ջ      ջ              ج

Ռ     ռ              «ر» ی زبر

Ս     ս              س

Վ     վ              و

Տ      տ             معادل ندارد چیزی بین «ت» و «د»

Ր      ր              «ر» ی نرم                  

Զ      ց              معادل ندارد چیزی بین «ت» و «ز»

ԻՒ   իւ            یو

Փ     փ             پ

Ք      ք              ک

Օ      օ               اُ

Ֆ       ֆ             ف

 

 زیرنویس

۱: قبلاً تصور بر این بود که زبان ارمنی با توجه به لغات زیاد فارسی در آن ، جزء زبان های ایرانی است ولی در سال ۱۸۷۵زبان شناس برجستهء آلمانی   " هاینریش هوبشمان"  در مقالهء خود تحت عنوان « جایگاه زبان ارمنی در میان زبان های هند واروپایی» اعلام کرد که زبان ارمنی ، شاخهء مستقلی از گروه زبان های هند و اروپایی است و وجود لغات زیاد فارسی در آن به علت مراودات و روابط تاریخی ارامنه با ایرانیان بوده است .

۲: امروزه حدود ده میلیون نفر ارمنی در جهان وجود دارد که سه میلیون نفر آنان در ارمنستان و هفت میلیون نفر بقیه در سایر نقاط جهان زندگی می کنند که به این دسته از ارامنه "اسپیورکاهایوتیون" spiurkahayutiun گفته می شود بنابراین جامعهء ارمنی دارای یک دیاسپورای بزرگ در جهان است

۳: Mesrop Mashtots

۴: ترجمهء کتاب مقدس به زبان ارمنی از سوی مسروپ ماشتوتس و یارانش حدود ده سال به طول انجامید

واحه ای در لحظه

واحه ای در لحظه

سهراب سپهری

 

به سراغ من اگر می آئید

پشت هیچستانم

پشت هیچستان ، جایی است

پشت هیچستان ، رگهای هوا پرِ قاصدهایی است

که خبر می آرند از گل واشدهء دورترین بوتهء خاک

روی شنها هم نقشهای سُم اسبان سواران ، طریقی است که صبح

به سَرِ تپهء معراج شقایق رفتند

پشت هیچستان ، چتر خواهش باز است

تا نسیم عطش ، در بُنِ برگی بدود

زنگ باران به صدا می آید

آدم اینجا تنهاست

و در این تنهایی سایهء نارونی تا ابدیت جاریست

به سراغ من اگر می آئید

نرم و آهسته بیائید مبادا که ترک بردارد

چینی نازک تنهایی من

معانی واژهء اوستا

معانی واژهء اوستا

 گرد آوری از  گارگین فتائی

 

اوستا در پهلوی به صورت  اَپَستاک و اَویستاک آمده است(۱) .

 در خصوص وجه تسمیهء آن ، هنوز میان محققین ، اختلاف نظر وجود دارد .  در خود اوستا  اشاره ای به این نام نشده است .  در این خصوص،  نظرات گوناگونی آمده که در زیر به آنها اشاره می گردد .

۱: در بخش های گوناگون اوستا ، گاتها سرودهء خود زرتشت است و ایرانیان،  هنگام جمع آوری اوستا  ، این نام را بدان داده اند(۲)

۲: این نام در کتب نویسندگان ایرانی و عرب به اشکال گوناگون آمده است(۳) به صورت های زیر

اوپستاک – اوستاک – اوپستا – ابستاه – ایستاه – استا – اوستاق – وستا

پروفسور گلدتر به نقل از پروفسور آندره آس ، اوستا را مشتق از اوپستا دانسته و آن را به معنای اساس و بنیان گرفته است (۴)

در قرون اولیهء اسلامی به سبب اینکه مجوسیان ( زرتشتیان) دعاهای خود را با زمزمه کردن می خواندند لذا اوستا نزد اعراب به زمزمه معروف شد(۵)

۳: واژهء اوستا مرکب است از پیشوند «اَ»َ که پیشوند سازندهء متضاد است و صفت مفعولی « وَیسْتَه» که از مصدر وید پهلوی به معنای شناختن و دانستن مشتق گشته و با  وِدا ، کتاب مقدس هندوها هم ریشه است و روی هم به معنای دانش ناپیدا و  نادانسته ها است (۶)

۴: اوستا مرکب از اَ+وستا است و «اَ» پیشوند و « وستا» به معنای سخن و رویه هم به معنای سخن سربسته ، گوهر نهفته ، راز نهانی ، کلام آسمانی  و رمز باطن  است ۷)

۵: اوستا ریشه در کلمهء ایستا دارد و به معنای ایستا و پابرجاست(۸)

۶: اوستا ریشه در کلمهء ستایش دارد زیرا در آن از ایزدان و امشاسپندان ستایش شده است(۹)

۷: واژهء اوستا در هیچ زبانی نیامده و در دینکرد ، واژهء اپستاک دارد که ریشه در بایستن داشته و به معنای بایدها و نبایدهاست (۱۰)

۸: اوستا به معنای اساس و بنیان و متن اصلی و پناه است (۱۱) در زبان ارمنی به  پناه گاه ، آپاستان Աբաստան به انگلیسی Apastan  گویند که از لحاظ معنی به این تعبیر که یکی از معانی اوستا را پناه دانسته نزدیک بوده واز لحاظ لغوی نیز به واژهء آپستاک که یکی از ریشه هایی است که برای این کلمه قائلند نزدیک است .

۹: اوستا در اصل«اپستا» است که به معنای بنیان جا افتاده و محکم است که کنایه از آیات محکم و شریعت پابرجا و به صیغهء صفت مشبهه است (۱۲)

۱۰: اوستا ریشه در واژهء افتمان مخفف پتیمان دارد و به معنای کلام موزون است (۱۳) تکرار جملات در اوستا به آن حالتی شعر گونه و آهنگین داده است

۱۱: اوستا مشتق از واژهء « پدان » است و به معنای آیات پاک است و تلاوت آن طوری است که هر کلمه از آن  جداجدا شنیده می شود(۱۴)

 

 

 

زیرنویس

۱: فرهنگ فارسی به پهلوی – بهرام فرهوشی – انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۸۳

۲: نظام جزایی ایران در عصر ساسانیان – آوا واحدی نوایی – نشر میزان – ۱۳۸۱

۳: گفتاری دربارهء دینکرد – محمد جواد مشکور – صفحه ۵۰

۴: گاتها – ابراهیم پورداوود

۵: مروج الذهَةَب

۶: اوستا – گزارش جلیل دوست خواه  - جلد دوم – انتشارات مروارید ۱۳۷۵- صفحه ۹۳۲

۷: مجلهء باستان – سال چهارم شمارهء۲ – تهران اسفند ۱۳۴۵

۸: داستان های ایرانی نوشته تمیم داری

۹: اوستا – وندیداد – هاشم رضی

۱۰: دین کرد یا دینکرت کتاب سترگی است به زبان پارسی میانه (پهلوی)، که آن را به‌ درستی "دانشنامهٔ مَزْدَیَسْنی" و یا "درسنامهٔ دین مزدایی (زرتشتی)" خوانده‌اند. واژهٔ "دینْ‌کرد" (dēnkart در پارسی میانه) را می‌توان به "کرده‌ها (کارها)ی دینی" و نیز "نوشتهٔ دینی" برگردانید. این گردآوردهٔ بزرگ خود دارای ۹ نسک ( کتاب) است، که از آن میان ،  نسکهای نخست و دوم و نیز پاره‌ای از نسک سوم آن به دستان ما نرسیده است. دینْ‌کرد فراهم‌آمده از نوشته‌هایی است که زمان نگارش و نیز نویسندگان آنها سراسر شناخته نیستند، و نسکی که در دستان ماست بر پایهٔ این نوشته‌ها در سده‌های نهم و دهم پس از میلاد به دست دو تن از فرهیختگان تاریخ فرهنگ ایران ‌زمین، به نامهای آذرفَرْنْبَغ ِ فرخزادان و آذربادِ امیدان گردآوری و سامان‌بندی (تنظیم) شده است.

در این دانشنامهٔ بی‌همتا  در زمینه‌ها و گستره‌های زیر سخن به میان آمده است: یزدان‌شناسی (الاهیات)، فرزانش (فلسفه)، اسطوره‌شناسی، دینْ‌گفتارشناسی (کلام)، دلْ‌آگاهی (عرفان)، اخلاقْ‌آیینیک، آداب دینی، زندگانی زرتشت، پیدایش جهان، سزاشناسی (حقوق)، ساستاری (سیاست)، شهرداری و کشورداری، چم‌آوری (منطق)، مزداهیک (ریاضیات)، اندازش (هندسه)، گیتیک (فیزیک)، اخترشناسی، پزشکی، و شاخه های دیگر دانش( برگرفته از ویکیپدیای فارسی)

۱۱: دانشنامهء مزدیسنا ، واژه نامهء توضیحی آئین زرتشت – جهانگیر اوشیدری – شرکت نشر مرکز ۱۳۷۱

۱۲: سبک شناسی یا تاریخ تطور نثر فارسی – ملک الشعرای بهار – امیرکبیر ۱۳۷۰

۱۳: زرتشت ، پیامبری که از نو باید شناخت (فروغ مزدیسنی) - ارباب کیخسرو شاهرخ -  نشر جام  - چاپ پنجم ۱۳۸۲– صفحه ۵۴

۱۴: همان منبع

 

 

 

 

 

تیغ

تیغ

ناصر خسرو

 

چون تیغ به دست آری ، مردم نتوان کشت

 نزدیک خداوند ، بدی نیست فرامُشت 

این تیغ  ، نه از بهرِ ستمکاران کردند  

انگور ، نه از بهر نبیدست به چرخُشت 

عیسی به رهی دید ، یکی کشته فتاده

حیران شد و بگرفت به دندان ، سر انگشت 

گفتا که کِرا کشتی تا کشته شدی زار؟

تا باز که او را بکشد، آنکه تو را کشت

انگشت مکن رنجه به در کوفتنِ کس 

 تا کس نکند رنجه به در کوفتنت مشت 

 

 

 

 

مرد ابله ، داستانی از هُوانِس تومانیان

مرد ابله ، داستانی از هُوانِس تومانیان

 

مرد ابله

نوشتهء هُوانِس تومانیان

نرجمه  گارگین فتائی

 

زمانی مرد فغیری بود که هر چقدر کار می کرد و هر چقدر زحمت می شید ولی باز فغیر باقی می ماند .

روزی او نا امیدانه بر خواست و  با خود گفت که باید رفته و خدا را پیدا کنم و از او بپرسم که من کی از این فغر و نداری ، خلاص می شوم و برای خودم چیزی  از خدا طلب کنم .

در راه به گرگی برخورد

گرگ پرسید : سفر به خیر ای آدمی زاد کجا می روی؟

آدم جواب داد : پیش خدا می روم

در دی دارم که باید به او بگویم

گرگ به او گفت :  وقتی پیش خدا می روی به او بگو گرگی هست که از صبح تا شب در کوه و دره می گردد اما چیزی برای خوردن پیدا نمی کند .  این گرگ تا کی باید گرسنه بماند ؟

مرد گفت "  باشد و به راه خود ادامه داد.

 مدتی بعد به یک دختر زیبا برخورد

دختر پرسید:  ای مرد کجا می روی؟

-  پیش خدا می روم

آن دختر زیبا گفت:  وقتی به خدا رسیدی بگو دختری جوان و تندرست وجود دارد ولی نمی تواند خوشحال باشد و نمی تواند خود را خوشبخت حس کند دوای او چیست ؟

مسافر قول داد که این حرف ها را به خدا خواهد زد و رفت .

سپس به درختی بر خورد که در کنار آب بود ولی خشکیده بود .

درخت خشکیده پرسید : ای مسافر کجا می روی؟

 - پیش خدا می روم

آن درخت گفت:  پس صبر کن چند حرف هم من دارم ،  به خدا بگو این چه وضعی است؟ در کنار این آب زلال رشد کردم ولی تابستان و زمستان خشک می مانم کی باید من هم سبز شوم ؟

آن مرد فغیر این را هم شنید و به راه خود ادامه داد .

آن قدر رفت تا خدا را یافت که در زیر یک صخرهء بلند بود و کمرش را به آن صخره تکیه داده بود و در هیبت مرد پیری نشسته بود

مرد فغیر گفت : روز به خیر و مقابل خدا ایستاد

خدا جواب داد:  خوش آمدی چه می خواهی

 -   من کار و تلاش زیاد می کنم ولی باز  نمی توانم شکم خود را سیر کنم در حالی که کسانی که به اندازهء نصف من هم کار نمی کنند پولدارند و راحت زندگی می کنند .

خدا گفت : برو الان ثروت مند می شوی ، به تو بخت دادم برو و از زندگیت لذت ببر .

مرد فغیر گفت : ای خدا حرف های دیگری هم برای گفتن دارم و در مورد خواهش های گرگ گرسنه ، دختر زیبا و درخت خشکیده گفت .

خدا جواب همهء آنها را به آن مرد فغیر گفت و مرد فغیر تشکر کرده و از حضور خدا رفت .

در راه بازگشت به درخت خشکیده برخورد .

درخت خشکیده پرسید: درباره من خدا چه گفت؟

 - گفت:  در زیرتو طلا هست تا آن طلا را از خاک در نیاوری تا ریشه هایت به زمین برسدذ،  تو سبز نخواهی شد.

 درخت گفت : کجا می روی بیا طلا را دربیاور که هم برای تو سودمند است و هم برای من ،  تو ثروت مند می شوی و من هم سبز می گردم .

مرد فغیر جواب داد : نه من وقت ندارم باید عجله کنم و گفت خدا به من بخت داده من باید بروم  بخت خود را پیدا کرده و لذت ببرم .

سپس با آن دختر زیبا برخورد و آن دختر،  راهش را گرفت

 - برای من چه خبری آوردی

خدا گفت : تو باید برایت یک یار صمیمی زندگی پیدا کنی و در آن صورت تو غمگین نخواهی بود بلکه شاد و سعادت مند خواهی شد

آن دختر گفت :  حالا که این طور است تو بیا و یار صمیمی زندگی من باش

مرد فغیر گفت :  نه من وقت این کار را ندارم ، خدا به من بخت داده تا رفته آن را پیدا کرده و از آن لذت ببرم .

در راه  ، گرگ گرسنه منتظر بود . از دور تا مسافر را دید دوید و راه او را گرفت

 - هان خدا چی گفت ؟

آن مرد گفت : در راه رفتن پیش خدا ، بعد از اینکه از پیش تو دور شدم با یک دختر و یک درخت خشکیده هم برخورد کردم .  دختر گفت که چرا خوش بخت نمی گردد و درخت هم گفت که چرا زمستان وتابستان ، خشک می ماند ؟ موضوع را به خدا توضیح دادم خدا گفت به دختر بگو اگر برایش یک یار زندگی بیابد خوش بخت خواهد شد به درخت هم بگو زیرت طلا هست باید آن طلاها را دربیاوری تا ریشه هایت به خاک رسیده و سبز خواهی شد .  من حرف های خدا را به آنها گفتم ،  درخت گفت  بیا طلا را دربیاور و با خود ببر و دختر گفت که من تو را یار زندگی خود بر می گزینم  من هم گفتم نه نمی توانم خدا به من بخت داده تا آن را پیدا کرده و از آن لذت ببرم .

و گرگ پرسید : و اما خدا در بارهء من چه گفت

 - در مورد تو گفت : گرسنه می مانی تا این که مرد ابلهی پیدا کرده ، او را خورده و سیر می شوی

گرگ گفت:  دیگر آدمی ابله تر از تو کجا پیدا می کنم که بخورم!؟  این را گفت و آن مرد ابله را خورد .

 

 

هُوانِس تومانیان

به ارمنی  Հովհաննես Թումանյան

به انگلیسی  Hovhannes Tumanian

 

هوانس توامنیان  (۱۹۲۳-۱۸۶۹) در روستای دسق(Dsegh) در استان لوری ارمنستان و متولد شد.  این روستا به یادبود وی هم کنون ، تومانیان نام گذاری شده است .

تحصیلات ابتدایش را در روستای زادگاهش به اتمام رساند سپس به مدرسهء استپاناوان(Stepanavan) می رود و سرآخر در مدرسهء عالی نرسسیان(Nersesian) تفلیس به ادامهء تحصیل می پردازد ولی شهریهء سنگین تحصیلی باعث می شود که او تحصیل در این مدرسه را نیمه کاره گذارده

سپس در دفتر اتحادیه ناشرین ارمنی مشعول به کار می گردد و پس از آن  او به همکاری با روزنامه ها و ماه نامه های گوناگون ارمنی می پردازد . او پس از انتشار کتاب " مجموعهء دوجلدی نویسندگان " بین سال هاتی۱۸۹۲-۱۸۹۰شهرت دامنه داری کسب می کند .

 تومانینان در سال ۱۸۹۹انجمن ادبی بالاخانه (Vernadun) را سازماندهی کرد . علت این که به این انجمن ادبی  ، بالاخانه می گفتند این بود که جلسات آن در طبقهء فوقانی خانهء تومانیان برگزار می شد . نویسندگان ارمنی سرشناسی عضو این انجمن شدند .

 تومانیان در دوران سلطهء روسیه تزاری بر ارمنستان،  فعالیت آزادیخواهانهء دامنه داری انجام داد و بارها به زندان افتاد .

تومانیان در ۱۹۲۳در مسکو درگذشت و در قبرستان  "خوجی وانک"  گرجستان به خاک سپرده شد .

میتوان گفت هوانس تومانیان سرشناس ترین چهرهء ادبی ارمنی در جهان است.

 این شاعر و نویسندهء انسان دوست ، در اعتلای ادبیات نوین ارمنی ، سهم عظیمی دارد. 

 او از پایه گذاران شعر واقعه گرایانه در ادبیات ارمنی است . شعرها و نوشته های او از زندگی مردم مایه گرفته است . او در همهء زمینه های شعری و داستانی آثار ماندگار و موفقی خلق کرده است .

 از آن جایی که آثارش رنگ و بوی مردمی و دلنشین دارد لذا شعرها و داستان هایش به بسیاری از زبان های دنیا ترجمه شده است . او تعدادی از آثار ادبی حهان را به ارمنی ترجمه کرده است .

تومانیان در خصوص ادبیات کودکان نیز دارای آثار ارزشمند و ماندنی است .

از تعدادی از آثار وی ، فیلم سینمایی و نقاشی متحرک ساخته اند

آثار معروف وی عبارتند از

 

اشعار

آنوئش (تراژدی) Anush یک تراژدی عاشقانه

سگ و گربه SHunn u Gadun   شعری برای کودکان و حکایت چگونگی دشمنی سگ و گربه

مارو Maro

ساکو اهل لوری Loretsi Sakon

آختامار Akhtamar

پاروانا Parvana

داوید ساسونی Sasuntsi davit که یک منظومهء حماسی است

یک قطره عسل Mi Gatil Meghr که شعری طنزگونه در مورد علت وقوع جنگ میان ملتهاست

 

داستان ها

مرد ابله Ankhelk Marde

گیکورGikor در مورد یککودک فغیر که در نزد یک مرد ثروت مند به نوکری می پردازد و سرآهر جان می بازد

مرگ گیکو Gigozi Mahe

مادر Mayre

درد ما Mer Tsave

روباه دم بریده Bochad Aghvese

پادشاه چاخ چاخ  Chakh Chakh Tagavore

 

 

 

منابع مورد استفاده

۱: hayeren.hayastan.com/english/poets.php?pr=sonae2.html

۲: تاریخ و ادبیات ارمنستان – نوشته احمد نوری زاده – نشر چشمه – چاپ اول – پائیز 1376

۳: صد سال شعر ارمنی – احمد نوری زاده – نشر چشمه – چاپ اول 1369

قسمهاي عاشقانه

قسمهاي عاشقانه

گارگین فتائی

 

قسم بر روح پاك عاشقانه   

قسم بر شعله هاي بي نشانه

قسم بر آفتاب روشني بخش 

قسم بر ماهتاب خوش خط و نقش

قسم بر خاك و باد و آب و آتش      

قسم بر تير نيرومند آرش

قسم بر رشكهاي دلبرانه     

قسم بر اشكهاي بي كرانه

قسم  بر مِیل عالی در رگ و فکر

به زرتشت و مسيحا ، نیکی و مهر

قسم بر رام و سيتاي اشارات        

قسم بر زُهد بوداي بهارات 

قسم بر مستي صوفي گرانه 

قسم بر حافظ ، این رند زمانه

قسم بر ساکن پیر خرابات

قسم بر راز مجهول عبارات

قسم بر عطّار و منطق الطير

كُُنِشت ٬آتشكده ، بر معبد و دِير

كه باشم بي نهايت عاشق تو

پذیرا شو که گردم لایق تو

 

رنگ روزها

رنگ روزها

بر اساس تعبیر رم باستان ازسیارات

گارگین فتائی

 

یک شنبه روز زرد خورشید است

                                      روز گرمای عشق

دوشنبه روز آبی ماه است

                             روز مهرویان زیبا

سه شنبه روز نارنجی بهرام است

                             روز جنگ با اهریمن

چهارشنبه روز سرخ عطارد است

                             روز پیام آور نیکیها

پنج شنبه روز بنفش مشتری است

                             روز سرور و شادکامی

جمعه روز سبز زهره است

                             روز صلح و دوست یابی

و شنبه روز نیلگون کیوان است

                             روز عشق ورزیدن

و عحبا که روزها از عشق آغاز می گردند

                                      و به عشق می انجامند!

آمدی جانم به قربانت

 

  آمدي جانم به قربانت

  استاد  شهريار   

  

آمدي جانم به قربانت ولي حالا چرا؟

بى وفا حالا كه من افتاده‌ام از پا چرا؟

نوش دارويي و بعد از مرگ سهراب آمدي

سنگدل اين زودتر مى خواستي حالا چرا؟

عمر ما را مهلت امروز و فرداي تو نيست

من كه يك امروز مهمان توأم فردا چرا؟

نازنينا ما به ناز تو جواني داده‌ايم

ديگر اكنون با جوانان ناز كن با ما چرا؟

اي شب هجران كه يك دم در تو چشم من نخفت

اين قدر با بخت خواب آلود لالا چرا؟

آسمان چون شمع مشتاقان پريشان مي‌كند

در شگفتم من نمى پاشد زهم دنيا چرا؟

شهريارا بي حبيب خود نمى كردي سفر

اين سفر راه قيامت مى روي تنها چرا؟

 

 

خدا و پادشاه ، داستانی از ناردوس

خدا و پادشاه ، داستانی از ناردوس

 

خدا و پادشاه

نوشتهء میکائل هُوانسیان متخلص یه ناردوس

ترجمهء گارگین فتائی

 

در زمانهای دور ، پادشاهی خوش سیرت ، زندگی می کرد . او عادت داشت که هر روز بعد از ظهر با لباس یک مرد عادی در کوچه ها بگردد تا با چشمان خود ببیند که مردمش چگونه زندگی می کنند

یک روز عصر ، هنگامی که در منطقهء فغیر نشین شهر، قدم می زد دید که یک مرد فغیر در جلوی کلبهء خود زانو زده و دعا می خواند و در میان دعایش می گفت

ای خداوند  به من صد سکه طلا بده

ای خداوند  به من صد سکهء طلا بده

پادشاه دعا را شنید و رفت .   مدتی گذشت و دید که یک مرد فغیر دیگر که این هم در جلوی کلبهء خود زانو زده بود همانند فغرا نق نق کنان در زیر لب می گفت

ای پادشاه  به من صد سکه ء طلا بده

ای پادشاه به من صد سکه ء طلا بده

پادشاه سخنان او را هم شنید  و رفت

پادشاه با خودش گفت :  آن فغیر اوالی که نام خدا را می برد ، آدم ابلهی  است زیرا چه کسی به خدا پول داده که او هم به آن مرد احمق بدهد ولی آن فغیر دومی که نام پادشاه را بُرد ، آدم عاقلی است زیرا  می داند که پادشاه بیشتر از هر کسی پول دارد و می تواند به کسی که محتاج به آن است بدهد.

روز بعد ، پادشاه فرمان داد که  بر روی یک سینی بزرگ ، صد سکه طلا گذاشته و بر روی آن برنج ریخته و برای آن فغیری بفرستند که از پادشاه ، صد سکهء طلا خواسته بود .

پادشاه در مورد فغیر دوم خنده کنان با خود گفت : بگذار به آن ابله هم خدا ، طلا بدهد

امر پادشاه اجرا گردید و صد سکهء طلا با برنج پوشیده شده بر روی یک سینی  بر سر بردند وجلوی فغیری که اسم پادشاه را برده بود گذاشتند.

خادمین پادشاه گفتند : پادشاه این سینی را فرستاده ، نوش جان کن

بعد از ظهر همان روز ، پادشاه از قصر خود بیرون آمد تا ببیند که الان آن فغیری که برایش صد سکه طلا فرستاده بود چه می گوید

آن مرد فغیر دوباره در جلوی کلبهء خود،  نشسته و باز همان دعا را می خواند

ای پادشاه  به من صد سکه ء طلا بده

ای پادشاه به من صد سکه ء طلا بده

پادشاه که این را شنید بسیار متعجب شد به او نزدیک شده و پرسید

- ای مرد ، مگر از سوی پادشاه،  امروز برایت برنج نیاوردند

- بله آوردند ممنونم

- خوردی؟

- بله خوردم

- داخل آن چه بود ؟

- بادام و کشمش

- دیگر چه بود؟

- کباب گوشت گوسفند

- و دیگر چیزی نبود؟

- دیگر چه باید می شد؟

- همه را خوردی؟

- نه چون زیاد بود

- بقیه اش را جکار کردی؟

- یک همسایهء فغیر دارم که مثل خودم فغیر و گرسنه است بقیه را بردم و به او دادم تا او هم خورده و سیر گردد

پادشاه انگشت خود را گزید و دور شد

وقتی به درِخانهء فغیر دوم رسید،  دید که او همانند دیروز در جلوی کلبه اش زانو زده و اینگونه می گوید

ای خداوند از تو سپاسگزارم که دعای مرا شنیدی و به من صد سکهء طلا دادی

پادشاه این را که شنید ساکت و آرام ، دور گردید

او قانع شد که مرد عاقل ، این فغیری است که به خداوند روی کرده نه به پادشاه

 

 

میکائل هوانسیان متخلص به ناردوس

(1933-1867)

به ارمنی Նար դոս(Միքայել Հովհաննեսյան)

به انگلیسی  Nar Dos ( Mikael Hovhannesian)

 

میکائل هُوْهانِسیان ، متخلص به ناردوس در سال 1867 در شهر تفلیس ، پایتخت جمهوری گرجستان  متولد شد . پس از پایان دورهء ابتدایی در مدرسهء ارمنی هاولابار(havlabar) ،  او  در دبیرستان فنی تفلیس  ، مشغول به تحصیل می شود  ناردوس ، سالیان زیادی به عنوان نویسنده و ویراستار در دفتر چندین مجله کار کرده است . به گونه ای که کار در این دفاتر ، قسمت عمدهء وقتش را گرفته و او تنها در دیرهنگام و در شب ها می توانست به خلق آثار ادبی بپردازد  . با این وجود ، کار در این دفاتر باعث افزایش تجارب او در خلق این آثار شده است .او نوبسندگی را  همزمان با دوران تحصیل در دبیرستان فنی آغاز کرد .   لحن داستان های او ساده و شیرین و آموزنده می باشد

مهمترین آثار وی عبارتند از

من و او (yes yev na)  

 مرد جدید (Nor Marde)

 مفقود الاثرAnhed) Goratse)

 محلهء ما (Mer Taghe\

 کبوتر کشته شده (Spanvas Aghavnin)

چشم انسان ( Mardu Achke)

خدا و پادشاه ( Asdvatsn u Tagavoru)

که این دو داستان آخری از همه معروف تر است

 

 

منابع مورد استفاده

1: www.eanc.net/EANC/library/library.php?interface

2: hayeren.hayastan.com/english/poets.php?pr=sonae2.html

 

یک سوال در مورد فوتبال حرفه ای

یک سوال در مورد فوتبال حرفه ای

جام جهانی 2010 با پیروزی تیم اسپانیا به پایان رسید .

اسپانیا در این جام جهانی ، یک بازی جوانمردانه و پر از تکنیک و بسیار ماهرانه ارائه داد  .

این جام جهانی برای اولین بار در قارهء آفریقا برگزار شد و گفته می شود که مسئولین برگزار کننده آن در آفریقای جنوبی به خوبی از عهدهء آن بر آمدند .

من نیز به عنوان یک ایرانی ، همواره آرزو کرده ام که تیم کشورمان به جام جهانی رفته و تا مرحلهء قهرمانی به پیش برود .

 ولی همیشه این سوال در ذهنم بوده که چرا با وجود صرف هزینه های نسبتاً زیاد برای فوتبال از سوی کشورهای مهم آسیایی و از جمله ایران و اینکه ما بارها شاهد تربیت فوتبالیست های حرفه ای از سوی این کشورها و پذیرش آنها در تیم های فوتبال و باشگاههای معروف جهان بوده ایم ،   متاسفانه  تیم های فوتبال این کشورها نتوانسته اند به سطح تیم های فوتبال ممالک  اروپایی و آمریکای لاتین برسند !؟

 البته ممکن است این سوال ، پاسخ هایی داشته باشد که بنده آن را تا به حال نشنیده باشم ولی همواره این سوال در ذهنم بوده و شاید در ذهن بسیاری از ایرانیان دیگر نیز باشد

دولت اورارتو

دولت اورارتو

 

آثار تمدن اورارتویی در میان ارامنه و بویژه در ذخیرهء واژگانی آنها نمایان است . در زیر متنی را از دکتر احمد نوری زاده می خوانید که در آن از نام هایی اسم برده شده که امروزه نیز از نام های دخترانه و پسرانه ارمنی است از این قبیل

 

آرامه : به ارمنی Արամէ و به انگلیسی Arame که نخستین پادشاه اورارتو بوده و هم اکنون از اسامی پسرانهء ارمنی است

توشپا : به ارمنی Տուշպա  و به انگلیسی Tushpa اولین پایتخت تمدن اورارتو و نام قدیمی وان و هم اکنون نام دخترانهء ارمنی

نائیری : به ارمنی Նայիրի  و به انگلیسی Nairi  نام تمدن اورارتو در سنگ نوشته های آشوری و در حال حاضر اسم دخترانهء ارمنی

منوا  : به ارمنی Մենուա و به انگلیسی Menua از پادشاهان اورارتویی و در حال حاضر نام پسرانهء ارمنی

آرگیشتی یا آرگیشت : به ارمنی Արգիշտ و به انگلیسی Argishti از پادشاهان معروف اورارتویی و در حال حاضر از اسامی رایج پسرانهء ارمنی

بیاینا: به ارمنی Բիաինա  و به انگلیسی biayna  نام قلمرو اصلی دولت اورارتو و در حال حاضر نام دخترانهء  ارمنی

 

 

دولت اورارتو

نوشته دکتر احمد نوری زاده

برگرفته از کتاب « تاریخ و فرهنگ ارمنستان از آغاز تا امروز» نوشته دکتر احمد نوری زاده  - نشر چشمه – چاپ اول – پائیز ۱۳۷۶

از میان اقوام و قبیله های ساکن در کوهستان های ارمنستان ، نخستین قبایلی که به مرحلهء ایجاد دولت رسیدند اورارتوها بودند که مدتی بیش از دویست سال ، حکومتشان دوام داشت و بر بیشترین مناطق کوهستانی ارمنستان واز جمله بر مناطق جنوب غربی که ارامنه در آن جا ساکن بودند تسلط یافتاند

منابع سنگ نوشتهء آشوری از ۸۵۹پیش از میلاد ، مرتباً در مورد اورارتوها پیام می دهند که بر طبق همین منابع ، نخستین پادشاه اورارتو" آرامه (۱)" بوده است در زمان این پادشاه ، قلمرو اورارتو از دریاچهء وان تا فراسوی دشت های آرتسانی(۲) امتداد داشته است.

 پایتخت اولیهء اورارتوها "توشپا(۳)"  نام داشت. نام سرزمین اورارتوها در سنگ نوشته های آشوری زبان ،" نائیری(۴)"  آمده است. در دوران پادشاهی  "منوا (۵)"(۸۷۶-۸۱۰ پ م)عمران و آبادگری تمدن اورارتو توسعه می یابد و استحکامات نظامی ، تقویت می یابند در این دوران ، آب راهه های بسیاری احداث   می شود که در نوع خود بی نظیرند . بر دیواره های یکی از این آب راهه ها که هفتاد کیلومتر طول دارد و در توشپا ( وان کنونی) قرار دارد و در نوع خود و در تاریخ معماری جهان ، بی مانند است  ، سنگ نوشته های مربوط به سازندهء این آب راه یعنی منوا آمده است.

 آرگیشتی اول(۶) (۷۶۰-۷۸۶) فرزند منوا دشت های آرارات را به تسخیر خود در می آورد و در پنجمین سال سلطنت خود یعنی ۷۸۲پ م شهر" اِرِبونی(۷)"  ( ایروان کنونی) را بنا     می نهد . او همچنین در سال ۷۷۵پیش از میلاد ، شهر آرگیشتی خینیلی را بنا می نهد که به قدیمی ترین پایتخت ارمنستان یعنی شهر   آرماویر (۸)بدل می گردد .

 قلمرو اصلی اورارتوها "بیاینیلی(۹)"  بود . اشیاء و آثار به دست آمده در حفاریهای مناطق اورارتویی نظیر توپاق قلعه( روسا خینیلی) ، کارمیر بلور(۱۰) ، آرین برت(۱۱)، آرماویر ، آلتن تپه و دیگر نقاط  قلمرو اورارتو نشان می دهد که از آهن و برنز و دیگر سنگ ها به عنوان اشیهء زینتی و نیز برای مقاصد نظامی استفاده می شده است .

فرهنگ معنوی اورارتوها با آشوریها ، فریگیها در آسیای صغیر  و یونانیها در تماس بوده و با آنها تبادل فرهنگی داشته است . زبان اورارتوها چه از لحاظ دستوری و چه از لحاظ ذخیره واژگانی با «خوری ها»  خویشاوندی داشت و زبان شناسان طی تحقیقات اخیر خود ، زبان خوری ها را جزء زبان های گروه قفقازی می دانند و همهء این زبان ها در قرون سوم و چهارم پیش از میلاد ، لهجه های گوناگون یک زبان واحد بوده است . مجموعهء ذخیره واژگانی زبان اورارتویی به جا مانده از سنگ نوشته ها حدود چهارصد تا پانصد کلمه است .

حدود پانصد سنگ نوشته از فتوحات اورارتوها صحبت می کنند و در سنگ نوشته های به دست آمده از وان در دوران سلطنت منوا نام ایزدان اساطیری اورارتوها آمده که در راس آنها «خالدی»  قرار دارد که پشتیبان شاه بود .ایزد دوم «تی شه با» ایزد خورشید و ایزد سوم «شی وی نی»  بوده است .

از نیمهء دوم قرن هشتم پیش از میلاد بین اورارتوها و آشوریها جنگ های مداومی رخ می دهد.  این حملات در اوایل قرن هفتم پیش از میلاد ،  فروکش می کند زیرا این دو قوم برای فروکش کردن قبایل گیمیریان یا کیمریها که قوم جنگجو واز شمال قفقاز بودند با هم متحد شدند.  از گیمیریان برای نخستین بار در ادیسه اثر هومر ذکری به میان آمده است.

حکومت مقتدر اورارتو بین سال های ۵۹۰-۵۸۰ پیش از میلاد برای همیشه از صحنهء تاریخ محو گردید . علت فروپاشی این حکومت علاوه بر وجود همسایگان مقتدر ، قدرت گرفتن قبایل ارمنی زبان در داخل قلمرو اورارتو بود.  ارامنه به تدریج در تمام نقاط قلمرو اوراتو پراکنده و با اوراتوها ادغام  واختلاط یافته و به تدریج اقوام دیگر نیز ارمنی زبان شدند .

 

۱: Arame

۲: Artsni

۳: tushpa

۴: Nairi

۵: Menua

۶: Argishti

۷: Erebuni

۸: Armavir

۹: Biaynili

۱۰: Karmir Blur به معنای تپهء سرخ

۱۱: Arin Bert  به معنای قلعهء آرین

 

سوگندنامهء وکلا

سوگندنامهء وکلا

 

هر شخصی که مایل به تصدی شغل وکالت باشد باید پس از اخذ لیسانس حقوق و یا رشته های مربوط به علوم قضایی در دانشگاهها و یا مراکز تحصیلی ذیصلاح ، در امتحان کانون ها و یا مراکز مبربوط به وکلا شرکت نماید .

 پس از قبولی در این امتحان ، وی باید دورهء کاراموزی را نزد یک وکیل سرپرست از یک سو و در مجتمع های قضایی از سوی دیگر بگذراند .

پس از طی این دوره که بر حسب مرکزی که وی در آنجا امتحان داده بین شش ماه تا یک سال و نیم است ، کاراموز وکالت که معمولاً وکیل پایه دو محسوب می گردد باید یک سری امتحانات کتبی و شفاهی موسوم به اختبار را بگذراند که این امتحانات معمولاً به منظور سنجش تجارب کاری کاراموز به عمل می آید .

 در صورتی که کارآموز در امتحانات اختبار ، موفق گردید از او و کارآموزان دیگر به صورت دسته جمعی در طی یک مراسمی که موسوم به مراسم تحلیف است به صورت شفاهی و کتبی ، سوگند به عمل می آید که سوگندنامه کتبی ، بیشتر حائظ اهمیت بوده و باید توسط کارآموز ، امضا گردد تا به وی پروانهء وکالت پایه یک داده شود .

پس از این سوگند ، کارآمورز که وکیل پایه دو بود به وکیل پایه یک دادگستری تبدیل می شود . این سوگندنامه همانند سوگندنامه بقراط برای پزشکان یک سوگندنامهء حرفه ای است و متن آن تغریباً در همه جا یکی است

 

 

متن سوگند نامه وکلا

 

در اين موقع که می خواهم به شغل شريف وکالت نائل شوم ، به خداوند قادر متعال قسم ياد می کنم که هميشه قوانين و نظامات را محترم شمرده ، و جز عدالت و احقاق حق منظوری نداشته ، و بر خلاف شرافت قضاوت و وکالت اقدام و اظهاری ننمايم . و نسبت به اشخاص و مقامات قضائی و اداری و همکاران و اصحاب دعوی و ساير اشخاص ، رعايت احترام را نموده ، و از اعمال نظريات سياسی و خصوصی و کينه توزی و انتقام جوئی احتراز نموده و در امور شخصی و کارهايی که از طرف اشخاص انجام می دهم راستی و درستی را رويه خود قرار داده و مدافع از حق باشم . و شرافت من وثيقه اين قسم است که ياد کرده و ذيل قسم نامه را امضاء می نمايم.

راهی برای کاهش مراجعات به دادگستری

 راهی برای کاهش مراجعات به دادگستری

 

کسانی که در مجتمع های قضایی و یا نهادهای وابسته به دادگستری کاری داشته و به آن جاهاه رفته اند خود شاهد ازدحام جمعیت و تراکم پرونده ها در شعبات دادگستری و بویژه در دادگاههای خانواده و بالاخص در شهرهای بزرگ بوده اند .

همانگونه که می دانیم جهان امروز ، جهان علم و فن آوری و تکنولوژی است و می توان بسیاری از امور را از طریق اینترنت و رایانه ، ساده تر کرده و وقت اختصاصی به آن را کوتاه تر نمود .

 با وجود اینکه در مراجع گوناگون مربوط به دادگستری ، ما شاهد استفاده از رایانه می باشیم واز این لحاظ  دادگستری گام مثبتی برداشته است ولی این به کارگیری ، هنوز گسترده و فراگیر نشده  و همین امر باعث می شود که مجدداً افراد برای   پی گیری کار خود به مراجع قضایی مراجعه نمایند  .

ما علاوه بر تراکم پرونده و ازدحام مراجعین در دادگاههای خانواده ، شاهد شلوغی ادارات ثبت اسناد واملاک که آن هم وابسته به دادگستری است بوده ایم . در این ادارات تا حدی از رایانه استفاده می شود ولی اگر این ادارات ، کاملاً مجهز به سیستم کامپیوتری شوند ، افراد متقاضی  می توانند تنها با مراجعه به سایت مربوطه و درج درخواست خود از طریق همین سایت  ، کار خود را پی گیری نماید. شوراهای حل اختلاف نیز از نقاط دیگری است که هنوز سیستم رایانه ای به طور کامل وارد آن نشده است.

 البته در دادگستری ، سایتی برای درج شکایات و درخواست ها  و پی گیری پرونده ها راه اندازی شده ولی این سایت در تمامی مجتمع ها و مراجع قضایی و نیز در تمامی شعبات دادگستری ، فراگیر نشده و ما هنوز شاهد شلوغی محاکم هستیم  .

در ممالک اروپایی و آمریکایی ،  محاکم  ، شلوغ نیستند و علت آن این است که در آنجاها  مردم ، امور مربوط به دادگستری خود را از طریق سایت های کامپیوتری پی گیری می کنند .

در ایران هم هر چند هنوز تعدادی از مردم هستند که نحوهء استفاده از رایانه را نمی دانند ولی وقتی  افرادی که به نحوی کارشان به دادگستری مربوط است نظیر وکلا ، کارشناسان ، مشاورین حقوقی  ، سردفتران و غیره حس کنند که برای  پی گیری پرونده و یا یک اطلاع مختصر از پرونده نیازی به مراجعه به دادگستری که گاهی مسافت زیادی هم می طلبد را ندارند  و می توانند از طریق سایت ، امور خود را پی گیری کنند همین امر باعث کاهش مراجعات به دادگستری خواهد شد

مضامین فلسفی در آثار روبن هاخوردیان( حق وردیان)

مضامین فلسفی در آثار روبن هاخوردیان( حق وردیان)

روبن هاخردیان( حق وردیان)

به ارمنی       Ռուբեն Հախվերդյան

به انگلیسی    Ruben Hakhverdian

 

روبن هاخوردیان (حق وردیان) شاعر ، آوازه خوان ، غزل سرا ، آهنگساز ، و نوازندهء گیتار ارمنی و متولد ۱۹۵۰ایروان است . او در انستیتوی تئاتر ایروان تحصیل نموده و در سال ۱۹۷۵به درجهء کارگردانی تئاتر و تلویزیون نائل آمد . آثار موسیقی وی در میان ارامنه  و در ارمنستان ،  مشهور است او همچنین برای کودکان نیز آوازهایی ساخته که معروف ترینشان " قایق کوچک من" می باشد.  آهنگ هایی که او می سازد ، غیر تجاری  بوده و دارای یک مضمون فلسفی ، اجتماعی و یا روانشناختی است .

 

در زیر تعدادی از اشعار وی ترجمه شده اند

 

اشعاری از روبن هاخوردیان( حق وردیان)

ترجمه از گارگین فتائی

 

۱: باران

بگذار ای رفیق ، برویم به کوچه

همینطوری بدون چتر

باران سرد ، باران وحشی

پاک کرده کوچه ها را از انسانها

پاک کرده کوچه ها را از گرد و غبار

 

اما مردم در خانه های خود هستند

در کنار خانواده های محبوبشان

مردان ، غذا را خورده و سیر گشته اند

و پیرزنان ، پشت سر دیگران حرف می زنند

و هنوز فیلم تلویزیون شروع نشده است

 

از پنجرهء روبه رویی ، یک زن

با ترس به رخت های خود می نگرد

اما شوهر کله تاس و رنگ پریده اش

گویا شاد و خندان است

زیرا باران ، اتومبیلش را شسته است

 

بگذار ای رفیق ، برویم به کوچه بدون چتر

و زیر باران ، بدون هدف قدم بزنیم

زیر آخرین ، آخرین باران پائیزی

بدویم درست به سمت حیاط مدرسه

 

دوستان من همه آنجا هستند

در آن جا من دشمنی ندارم

آنجا همه چیز بسیار شفاف است

آنجا لبخندهای ریاکارانه وجود ندارد

آنجا دوستت به تو نارو نخواهد زد

هنگامی که تو را بیجا تنبیه کرده اند

ریا از آنجا نمی گذرد

و عشق نیز واقعی است

و انسانیت هم واقعی است

همان چیزی که امروزه یک بیماری بسیار نادر است

 

کجا و در کدام کشمکش گم شدند

آن دوستان واقعی من!؟

و چه «در بند بودن » سهمگینی است

این سعادت تشکیل خانواده !

 

بگذار ای رفیق ، برویم به کوچه

همینطوری بدون چتر

باران سرد ، باران وحشی

پاک کرده کوچه ها را از انسانها

پاک کرده کوچه ها را از گرد و غبار

 

 

 

۲: خانهء من بر روی چرخهای فلک

 

خانهء من بر روی چرخهای فلک

می غلتد و می رود

روزی از من دور خواهد شد

خانهء من بر روی چرخهای فلک

 

روزی خانهء من بال خواهد گرفت

مرا رها کرده و به سمت بالا خواهد پرید

و بر روی ماه آویزان شده چرخ خواهد خورد

این حکایت زندگی که ساختهء من بوده است

 

من سه فرزند کوچک دارم

یک پسر و دو دختر

آنها مادری دارند

 و پدری که آوازها می سازد

 

آواز من بر روی چرخهای فلک

مرا ترک کرده خواهد رفت

روزی از من دور خواهد شد

آواز من بر روی چرخهای فلک

 

آوازهای من بال خواهد گرفت

و از قلب من به بالا خواهند پرید

به نوبت و پشت سر هم

این آوازها از من دور خواهند شد

 

من آوازهای گوناگونی دارم

که حادثه ای از زندگیم را بازگو می کنند

این زندگی من است ای دوست

که باید سعی کنم که بخوانم

 

زندگی من بر روی چرخهای فلک

می غلتد و می رود

روزی از من دور خواهد شد

زندگی من بر روی چرخهای فلک

 

 

 

۳: دوست من ، گیتار

 

روزها می گذرند

به زور حول دادن

اینگونه کند و کسل کننده

ساکت و بدون احترام

 

چیزهایی که در دل من پنهان است

باید به آنها وقت بدهم

بدون تو در جهان

من چگونه زندگی خواهم کرد؟

 

ای گیتار ای گیتار ، آشنای صادق

ای گیتار ای گیتار ، دوست واقعی من

 

چه کسی تو را ساخته است

چنان معجزهء جادویی

تا این حد ، ملایم و لطیف

و تا این حد با نفوذ

 

تو می گویی دوست داشته باش

این دنیای بی رحم را

لایق برخی از مردمی

و از دید برخی دیگر ، نالایق

 

ای گیتار ای گیتار ، آشنای صادق

ای گیتار ای گیتار ، دوست واقعی من

 

در روزهای ناامیدی

دوست امید دهندهء من

و برای روزهای خوشبختیم

قاصدی بوده ای

 

رفقایی داشته ام

و دوستان فراوان

ولی در روزهای تنگی

تنها تو در کنارم بودی

 

ای گیتار ای گیتار ، آشنای صادق

ای گیتار ای گیتار ، دوست واقعی من

 

وقتی که بر روحم

تاریکی بی پایانی سایه می افکند

وقتی به نظر می آید که همه چیز تمام شده است

و دیگر راه نجاتی نیست

 

فرشتگان بر میخیزند

از کوکهای طلایی تو

و بر این تاریکی ، نور می افکنند

و دوباره خاموش می گردند

 

ای گیتار ای گیتار ، آشنای صادق

ای گیتار ای گیتار ، دوست واقعی من

 

 

 

 

 

منابع مورد استفاده

۱: ویکیپدیای انگلیسی

۲: www.hakhverdyan.livejournal.com

 

 

نامهربانی

نامهربانی

مهدی سهیلی

 

مُردم از نامهربانی مهربانی‌ها کجاست

هم صدایی‌ها چه شد هم داستانی‌ها کجاست

پیری از ره آمد و دل را سر گلگشت نیست

ای بهار و باغ و صحرا آن جوانی‌ها کجاست

از نسیم نغمهء ما گل به بستان می‌شکفت

مرغک دل را بگو آن نغمه خوانی‌ها کجاست

جز ملامت بر زبان آشنا و غیر نیست

آن محبتها چه شد آن همزبانی ها کجاست

جمع یاران از سخن در باغ گل می‌ریختند

یار کو باغ و چمن کو گل فشانی‌ها کجاست

عاقبت از در درآمد مرگ شوق و مرگ عشق

زنده بودن را چه سود، آن زندگانی ها کجاست

 

 

 

خسته

 

 

خسته

گارگین فتائی

 

خسته ام من خسته ام من خسته ام

از دورویی و دو رنگی خسته ام

خسته ام از یک نوایی زمان

از زمین و اختر و از آسمان

خسته ام از دوست ،  از دشمن بسی

یار و دلداری ندارم من کسی

خسته ام از دلهره و از اضطراب

بهر فرداهای این عمر خراب

خسته ام من از وجود و از عدم

زانکه جای خنده ها قهر است و غم

خسته ام من از خود و از دیگران

خوش به جایی که نباشد کس در آن

خسته ام از جنبش و از تار و پود

هر چه هست ونیست ،  از بود و نبود

خسته ام از طول و عرض و ارتفاع

از محیط و قطر و از حجم و شعاع

خسته ام از شرق و غرب و از شمال

خسته ام از عجز در وصل کمال

خسته از اجبار و حد و اختیار

الفرار و الفرار و الفرار

خسته ام از اینکه هستم بی قرار

بهر شوق دیدن روی نگار

تا چه حد گویم در این مطلب کلام

خسته ام من از نوشتن والسلام

زمان

 

 

زمان

گارگین فتائی

 

ای کاش می توانستم

بر تو غلبه کنم

به گذشته بازمی گشتم

و آینده را به حال می آوردم

 

 

اشعاری از هُوانِس شیراز

اشعاری از هُوانِس شیراز

 

هُوانِس شیراز

(۱۹۸۴-۱۹۱۵)

به ارمنی       Յովհաննես Շիրազ

به انگلیسی    Hovhannes Shiraz

 

هوانس شیراز ، یکی از بزرگ ترین شعرای معاصر ارمنی است . اشعار وی به چندین زبان دنیا ترجمه شده است . او در زمینه ها و موضوعات گوناگونی شعر سروده است.

هُوْهانِس گاراپتیان متخلص به هوانس شیراز در شهر آلکساندروپل( شهر گیومری کنونی) ارمنستان متولد شد. پدرش در جنگ کشته شد و او  دوران کودیکش را در یتیم خانه گذرانید . او در ابتدا به شغل کفاشی مشغول شد و  در سال ۱۹۳۳در کارخانه نساجی زادگاهش ( کارخانهء تِکستیل)مشغول به کار شد و نخستین شعر او هم در نشریهء همین کارخانه به چاپ رسید . 

 او در هیچ کاری از خودش علاقه ای نشان نمی داد و در مدرسه هم نمرات خوبی نمی آورد . تنها در درس ادبیات بود که استعداد خود را بروز می داد . او در نوجوانی  بر روی تکه های کاغذی که از روی زمین بر می داشت ، اشعاری می نگاشت. اشعار او با حمایت "واهرام آلازانی " که حامی نوشته های جوانان بود در شهر ایروان زبانزد گشت.  

 او در رشتهء تاریخ و ادبیات دانشگاه ایروان به تحصیل پرداخت پس از آن در "انستیتوی ادبیات ماکسیم گورکی " مسکو به ادامه تحصیل پرداخت.

 او حدود 30 کتاب به چاپ رسانده و در مجموع ، شاعری غزل سراست .

او در ابتدا اشعار خود را با عنوان و تخلص " شیراک " ( استانی که در آنجا زندگی می کرد) امضا می نمود ولی با توصیهء آدربِت (۱)- نویسنده و فعال اجتماعی ارمنی – تخلص خود را از شیراک به شیراز تغییر داد زیرا معتقد بود که اشعار وی ، بوی شکوفه های شیراز را   می دهد .

در زیر چند شعر کوتاه از این شاعر آمده است

 

 

 

 

 

مشاجرهء دائمی

شعر از هوانس شیراز

ترجمه از گارگین فتائی

 

ՀԱՎԵՐԺԱԿԱՆ ՎԵՃ

مشاجرهء دائمی

Աստղերը մի օր յուսնյակին ասին.

روزی ستاره ها به ماه گفتند

   Ինչո՞ւ են անվերջ խոսում քո մասին.

چرا همیشه در مورد تو حرف می زنند ؟

Բանաստեղծները՛ լուսնոտի նման,

نویسندگان ، بسان شبگردها

Մեզ էլ են գովում, բայց քեզ՝ անսահման…

ما را هم ستایش می کنند ولی تمجید آنها از تو بی نظیر است

Մինչդեռ մի հատ ես, մենք հազա՜ր մի հատ...

در حالی که تو یکی هستی و ما هزار و یکی

Եվ լուսինն ասաց.

و ماه گفت

-Մրջյունն էլ է շատ,

مورچگان هم زیادند

Այնինչ առյուծը մի ձագ է ծնում,

در حالی که شیر ،  یک بچه می آورد

Միջակն հազար է, հանճարը՝ մի հատ,

متوسط ها هزارانند و نابغه یکی است

Աշխարհում լավը միշտ քիչ է լինում,

در دنیا ، چیز خوب همیشه کم است

Ծաղկունքը քիչ են, խոտերն՝ անհամար,

گلها کم اند و خارها بی شمار

Վարդը մի հատ է, տերևը՝ հազար։

شکوفه یکی است و برگها هزاران

Վար նայեք դուք ձեր գոռոզ բարձունքից,

شما از آن بلندای متکبرانهء خود ، با دید باز بنگرید

Տեսեք՛ աղբյուրն էլ աղի ծովի հետ

چشمه را همراه دریای شور ببینید

Ծնվում է մի մոր անմահ ակունքից,

او که از یک سرچشمهء بی مرگ متولد شده استا

Բայց նա է ցրում ծարավներն հավետ,

ولی همیشه این چشمه است که رفع تشنگی می کند

Ոսկին էլ փոքր է, արևն էլ մի հատ,

طلا هم کوچک است ، خورشید هم یکی است

Բայց, նա է ցրում խավարն անընդհատ,

ولی این خورشید است که مرتباً بر تاریکی می تابد

Այն, որ աստղերդ ցրել չեք կարող՝

در حالی که شما ستارگان ، قادر به پخش نور خود نیستید

Անթիվ աստղերդ, այն էլ դարերով...

شما ستارگان بی شمار ، آن هم در طی قرنها

Ինչ որ մի հատիկ արևը կանի՝

آنچه که خورشید یگانه می کند

Չեն կարող անել աստղերն անհունի։

هیچ گاه تا ابد نمی توانید انجام دهید

 

 

 

 

 من و تو

ترجمه احمد نوری زاده

 

من گلی خواهم شد

تو شبنم قلبم باش

من ستاره خواهم شد

تو سوی چشمم باش

جنگلی خواهم شد من

تو بیا برگم باش

تو اگر آفتاب من باشی

من آسمان خواهم شد

 

 

 

ای گلها

ترجمه احمد نوری زاده

 

ای گلها

          بر گور من بشکفید

که اشکهای من هنوز

در قلبتان سوسو خواهد زد

ای گلها

          بر گور من مویه کنید

که من به زندگی ، بی گل

                   فراوان گریستم

ای گلها

      بر گور من آواز سر دهید

ور نه از تنهایی

            دل من می گرید

 

 

 

 

 

آرزو

ترجمه احمد نوری زاده

 

هر قدر که از چشم من اشک باریده است

مردم آنقدر از چشم افتاده اند

من آن خواهم که از قلب و از چشم هیچ کس

هیچ کسی نیافتد هرگز

من آن خواهم که بشریت را به تمام

از گناهان رها کرده

                   در قلب خود بفشارم

 

 

 

زیرنویس

۱:Ատրբետ

 نام اصلی او موبایاجان سارکیس مگردیچ Mubayajan Sarkis Mgrdich)

 (1937-1860) است

 

منابع مورد استفاده

۱: صد سال شعر ارمنی – نوشتهء احمد نوری زاده – نشر چشمه – چاپ اول 1369

۲: ویکیپدیای ارمنی

۳: hayeren.hayastan.com/english/poets.php?pr=sonae2.html

 

جهل مرکب

 

جهل مرکب

ابن یمین

 

آن‌ كس كه بداند و بداند كه بداند

 اسب شَرف از گُنبد گردون بِجهاند

آن‌ كس كه بداند و نداند كه بداند..

. بیدار كنیدش كه بَسی خفته نماند

آن ‌كس كه نداند و بداند كه نداند

لنگان خَرك خويش به منزل برساند

آن‌ كس كه نداند و نداند كه نداند

 در جهلِ مُركب اَبَدالدّهر بماند

 

 

ریشهء عشق

ریشهء عشق

گارگین فتائی

 

این چه دردی باشدم ، صورتت پنداشتن

روی بر گردانده ای ، پیش خود انگاشتن

عالِم از این که خود ، فصل کردی از دلم

باز چشمم بر وصال ، بس امید افراشتن

صحبت مایوس وار ، داد عمرم را به باد

باز دل بر دیدنت ، حیلتی واداشتن

حسرتی از دوریت، بر گلویم بار شد

غصه ها از دل به لب ، اشک ها انباشتن

ای فلک در قلب او ، ریشهء عشقی گذار

همچو دهقانی درخت ، بر زمینی کاشتن

حاضر جوابی فرهاد

 

حاضر جوابی فرهاد

نظامی

 

در آوردندش از در چون یکی کو              دل و جانی به زیر کوه اندوه 

مَلک فرمود تا بنواختندش                       به هر گامی نثاری ساختندش

به هر نکته که خسرو ساز می دا           جوابی هم به نکته باز می داد

نخستین بار گفتش کز کجایی؟                بگفت از دارِ مُلک اشنایی

بگفت انجا ز صنعت در چه کوشند            بگفت اَندُه خرند و جان فروشند

بگفتا جان فروشی از ادب نیست             بگفت از عشقبازان این عجب نیست

بگفت از دل شدی عاشق بدین س           بگفت از دل تو می گویی،من از جان

بگفتا عشق شیرین بر تو چون است         بگفتا از جان شیرین ان فزون است

بگفتا دل ز مهرش کی کنی پاک؟              بگفت انگه که باشم خفته در خاک

بگفتا گر خرامی در سرایش                    بگفت اندازم این سر زیر پایش

بگفتا رو صبوری کن در این درد              بگفت از جان صبوری چون توان کرد؟

بگفت او ان من شد زو مکن یاد               بگفت این کی کند،بیچاره فرهاد

چو عاجز گشت خسرو در جوابش            نیامد بیش پرسیدن صوابش

به یاران گفت کز خاکی و آبی                  ندیدم کس بدین حاضر جوابی

 

 

 

 

 

 

اعتدال

بهترین روش زندگی

من و تو

 

 

من و تو

ایگناساری اسلان

 

 

من بخش بر تو = یاس

من منهای تو = تنهایی

من بعلاوهء تو = خوشبختی

من ضرب در تو = جاودانگی

 

ریشه

ریشه

علیرضا شجاع‌پور

 

 وطن یعنی چه، یعنی دشت ، صحرا

وطن یعنی چه، یعنی رود ، دریـــــــا

وطن یعنی چه، یعنی باغ، بیشـــــه

وطن یعنی چه، یعنی کشت، ریشــه

وطن یعنی چه، یعنی شهر، خانه

وطن یعنی چه، یعنی آب، دانــــه

وطن یعنی چه، یعنی کار، پیشـــــه

وطن یعنی چه، یعنی سنگ، تیشه

وطن یعنی همه آب و همه خــــاک

وطن یعنی همه عشق و همه پاک

وطن یعنی محبت، مهربانی

نثار هر که دانی و ندانـــــی

وطن یعنی نگاه هموطن دوســــــت

هر آنجایی که دانی هموطن اوست

وطن یعنی قرار بـــی‌قراری

پرستاری، کمک، بیمار‌داری

وطن یعنی غم همسایه خوردن

وطن یعنی دل همسایه بــــردن

وطن یعنی درخت ریشه در خاک

وطن یعنی زلال چشمه پـــــــاک

ستیغ و صخره و دریا و هامون

ارس، زاینده رود، اروند، کارون

دنا، الوند، کرکس، تاق‌بستان

هزار و قافلانکوه و پلنگـــــــان

وطن یعنی بلنــدای دمــاونـــــد

شکیبا، دل در آتش، پای در بند

وطن یعنی شکوه اشترانکوه

به دریای گهر استاده نستوه

وطن یعنی سهند صخره پیکر

ستیغ سینه در سنگ تمنــدر

وطن یعنی وطن استان به استــــــان

خراسان، سیستان، سمنان، لرستان

کویر لوت، کرمان، یزد، ساری

سپاهان، هگمتانه، بختیــاری

طبس، بوشهر، کردستان، مریوان

دو آذربـایجــان، ایــلام، گیـــــــلان

سنندج، فارس، خوزستان، تهران

بلوچستان و هرمزگان و زنجــــان

وطن یعنی دلی از عشق لبریز

گره باف ظریف فرش تبریــــــــز

وطن یعنی هنر یعنی سپاهان

حریر دستباف فرش کاشـــــان

وطن یعنی ز هر ایل و تباری

وطن را پاسبانی، پاسـداری

وطن یعنی دلیر و گرد با هم

وطن یعنی بلوچ و کرد با هم

وطن یعنی سواران و سواری

لر و کرد و یموت و بختیــــاری

وطن یعنی سرای ترک با پارس

وطن یعنی خلیج تا ابد فـــارس

وطن یعنی کتیبه در دل سنــگ

تمدن، دین، هنر، تاریخ، فرهنگ

وطن یعنی همه نیک و به هنجار

چه پندار و چه گفتار و چه کـردار

وطن یعنی شب رحمت شب قـــــدر

شب جوشن، شب روشن، شب بدر

وطن یعنی هم از دور و هم از دیر

سـده نوروز یلــدا مهرگـان تیـــــــر

هزاران خط و نقش مانده در یاد

صبـــا کلهر کــمال‌الملک بهــزاد

نکیسا باربد تنبور نی چنـــگ

سرود تیشه فرهاد در سنگ

سر و سرمایه‌های سرفرازی

حکیم و بوعلی سـینا و رازی

به اوج علم و دانش رهنوردی

ابوریحــان و صـدرا سـهروردی

به بحر علم و دانش ناخـدائی

عراقی رودکی جامی سنائی

وطن یعنی به فرهنگ آشنائی

دُر لفـــظ دری را دهخــــــدائی

وطن یعنی جهانی در دل جام

وطن یعنی رباعیــــات خیــــام

وطن یعنی همه شیرین کلامی

عفاف عشـــق در شـعر نظامی

وطن یعنی پیــام پند سعدی

زبان پیوسته در پیوند سعدی

وطن یعنی نگاه مولوی ســـــوز

حضور نور در شمس شب و روز

وطن یعنی هوا و حال حافظ

شکوه بــاور انـدر فـال حافظ

وطن یعنی بتیره دمدمه کوس

طلوع آفتاب شـــعر از طـــوس

وطن یعنی شب شهنامه خوانــدن

سخن چون رستم از سهراب راندن

وطن یعنی رهائی ز آتش و خون

خروش کاوه و خشـــم فریــــدون

وطن یعنی زبان حال سیمرغ

حدیث یـال زال و بال سیمرغ

وطن یعنی گرامی مرز تا مرز

وطن یعنی حریم گــیو گـودرز

وطن یعنی امید ناامیدان

خروش و ویله گردآفریدان

وطن یعنی دل و دستی در آتش

روان و تن کــمان و آتـــــش آرش

وطن یعنی لگام و زین و مهمیز

سواران قران و رخش و شبـدیز

وطن یعنی شبح یعنی شبیخون

وطن یعنی جلال الدین و جیحون

وطن یعنی به دشمن راه بستن

به اوج آریـــوبــرزن نشســـــتــن

وطن یعنی دو دست از جان کشیدن

به تنگسـتان و دشتسـتان رسیـــدن

زمین شستن ز استبداد و از کین

به خــون گــرم در گــرمابه فــــین

وطن یعنی اذان عشــق گفـتن

وطن یعنی غبار از عشق رفتن

نماز خون به خونین شهر خواندن

مهاجـم را ز خرمشــــهر رانـــــدن

سپاه جان به خوزستان کشیدن

شهادت را به جـان ارزان خریـدن

وطن یعنی هدف یعنی شهامت

وطن یعنی شرف یعنی شهادت

وطن یعنی شهید ، آزاده ، جانباز

شلمچه،  پاوه ،  سوسنگرد ، اهواز

وطن یعنی شکوه سرفرازی

وطن یعنی ز عالم بی‌نیازی

وطن یعنی گذشته ، حال ، فردا

تمام سهم یک ملـت ز دنیـــا

وطن یعنی چه آباد و چه ویران

وطن یعنی همــین جــا یعنـی ایران

 

 

 

 

 

در باره نام های ارمنی

در باره نام های ارمنی

 

          برای نام های ارمنی می توان چهار منشا قائل شد

۱: ایران باستان

 بسیاری از اسامی ارمنی هستند که ریشه در فارسی باستان دارند و این به علت نزدیکی تنگاتنگ و دوستی و همکاریهای گسترده بین ارمنیان و ایرانیان بوده است.

بسیاری از نام های ارمنی یا ریشه در زبان های ایرانی دارند و یا  از نام های اصیل ایرانی به کار رفته در دوران ایران باستان می باشند و ارامنه با انتخاب و گذاشتن این نام ها بر فرزندان خود ، مانع از فراموشی و از بین رفتن این نام ها شده اند در واقع ارامنه ، امانت دار صدیقی برای حفظ و نگاه داری این نام ها بوده اند . اگر چه اکنون تلفظ و کاربرد این نام ها برای ایرانیان ، ثقیل و نامانوس است ولی این نام ها مدت دوازده سده میان ایرانیان رواج داشته است .

نام های ارمنی که ماخوذ از فارسی باستان بوده معمولاً چهار گونه می باشند

الف: نام یک ایزد در ایران باستان

 که معمولاً در ارمنستان هم ستایش می شده و از ایزدان مشترک آئین مهر با آئین زرتشت بوده است نظیر میهر(مهر)  ، واهرام(بهرام) و غیره

ب: نام یک صفت خاص

 که در دوران باستان برای مردان ،  نشانهء دلیری و برای زنان ، نشانهء حجب و پاکدامنی بوده  نظیر آرشام برای مردان و نائیری برای زنان

ج: نام یک مقام و منصب مشترک

 که در این میان نیز مناصب دینی مشترک بین آئین مهر و زرتشت جایگاه ویژه ای دارند نظیر هایراپت معدل هیربد

د: نام یکی از پهلوانان ایران باستان

که به علت نزدیکی فرهنگی بین ارامنه و سایر ایرانیان در دوران ایران باستان به همدیگر ، احتمالاً مشابه آن در ارمنستان بوده و یا اینکه ارامنه خود این پهلوانان را می شناختند نظیر رُستُم معدل رستم

 

۲: ورود مسیحیت  

با ورود مسیحیت به ارمنستان در اولئل قرن چهارم میلادی ، خیل عظیم اسامی موجود در کتاب مقدس نیز وارد نام های ارمنی شد البته این نام ها با آوا نویسی زبان ارمنی تطبیق داده شدند

نام هایی که ماخوذ از مسیحیت و کتاب مقدس بوده اند شش گونه می باشند

الف: اسامی پیامبران وانبیا

 در کتاب مقدس از انبیاء کوچک و بزرگ گوناگونی یاد شده و بویژه عهد عتیق ، پر است از اسامی گوناگون انبیا که از نمونه های آن می توان به این موارد اشاره نمود

یِساییYesayiمعادل اشعیا

 یِرِمYeremمعادل اِرمیا 

 دانِلDanel معادل دانیال

داویتDavitمعادل داوود

سوقومون Soghomun معادل سلیمان

و بسیاری از نمونه های دیگر

 

 ب: اسامی زنان معروف

 در کتاب مقدس اعم از عهد قدیم وجدید ، اسامی زنان سرشناسی ذکر شده که با ورود مسیحیت به ارمنستان ، ارامنه از این اسامی برای نام گذاری دختران خود استفاده نمودند از قبیل

 یِواYevaمعادل حوا 

 نویِمNoyem معادل نعومی 

ماریام Mariam معادل مریم 

 ماریتا معادل مَرتاMarita

 و نمونه های دیگر

 

ج: اسامی حواریون  و شاگردان و نزدیکان مسیح

ارامنه از این نام ها نیز در نام گذاری فرزندان خود استفاده نموند نظیر

 بوقوسBoghos معادل پولس ،

بدروس Bedros معادل پتروس       

  هوهانسhovhannes معادل یوحنا 

 توماس Tumas معادل توما

ماتِووسMatevos معادل متی

قوکاسGhukas معادل لوقا

 هوسپHovsep معادل یوسف

 و نمونه های دیگر

 

 د: گاهی اوقات ارامنه نه از یک اسم بلکه از یک صفت که در کتاب مقدس از آن یاد شده برای نام گذاری استفاده می کنند نظیر

آندرانیکAndranik به معنای نخست زاده  

 هاروتیون Harutun به معنای برخواستن روح از بدن

 خاچیکKhachik به معنای صلیب کوچک 

 هامبارتسومHambartsum به معنای عروج به آسمان 

 ماردیروسMardiros به معنای از خود گذشته

 و نمونه های دیگر

 

  ه: استفاده از نام قدیسین

 در این مورد بیشتر،  قدیسین ارمنی مد نظر بوده ولی از قدیسین سایر مسیحیان هم در نام گذاری استفاده می شود نظیر

میناسMinas 

 نشانNshan   

 گریکورGrhkor  

 مسروپ Mesrop 

 و غیره

 

  و: استفاده از نام فرشتگان

 نظیر

 میکائلMikael معادل میکائیل 

 گابریل Gabriel معادل جبرئیل

 و غیره

 

 ۳: استفاده از سایر زبان ها

تعدادی از اسامی ارامنه ، تحت تاثیر ملت ها و اقوام و کشورهایی بوده که در آنجا زندگی کرده و تحت تاثیر آنها بوده اند و در این میان ، همانند سایر ملل شرقی ، نفوذ نام های اروپایی ، گسترده تر بوده است نظیر ژرژ معادل جورج ، روبرت ( رابرت)  ، ایوِِت ، آرلِت ، اسکارلت  هنریک (هنری) و نمونه های متعدد دیگر که روز به روز و بویژه در میان نسل جدید ، اینگونه نام گذاریها افزایش می یابد 

 

 4: مظاهر طبیعت

 استفاده از مظاهر طبیعت ، نه تنها در میان ارامنه بلکه در میان سایر ملل نیز رواج دارد  . ارامنه از خورشید و ماه و ستارگان و گلها و سایر مظاهر طبیعت در نام گذاری استفاده می کنند نظیر

 آرِویکArevikبه معنای خورشید کوچک 

 لوسینهLusine به معنای "از ماه " که نام لوسیک به معنای ماه را هم شامل می شود

  آستقیکAstghikبه معنای ستارهء کوچک 

 هاسمیک hasmik  به معنای گل یاسمن

 و غیره که البته از مظاهر طبیعت و گلها بیشتر برای نام گذاری دختران استفاده می شود

 

گفتیم تعداد زیادی از اسامی ارمنی ، ریشه در فارسی باستان دارند اینک به شماری از این نام ها اشاره می کنیم

آرداشِس  Ardashes  از نام های فارسی قدیم به معنای با عدالت و فرمان روایی کردن ، معادل اردشیر قارسی

آرداک  Ardak  از نام های فارسی قدیم و ماخوذ از آرداوازد و آرداوان .  به طور کلی در میان تعداد زیادی از اسامی ایرانی در دوران باستان ، واژهء " آرد " وجود داشته که هم اکنون هم در ریشه یابی اسامی شهرها و روستاهای ایران هم به این واژه ریسده اند و آرد یا آرت که به صورت اَرد و اَرت هم آمده به معنای پاک ومقدس می باشد .

آرداوازد Ardavazd   به معنی کسی که بی گناهیش ثابت شده است

آرداوان   Ardavan    در اوستا به معنای پشتیبانی راستی و درستی،  معادل اردوان فارسی

آروسیاگ  Arusiag از نام های معمول در زمان اشکانیان و به معنای ستارهء زهره است

آرشاک  Arshak در اوستا " آرشاکا" به معنای دلیراست  .آرشاک نام بنیان گذار سلسلهء اشکانی نیز بوده است

آرشام  Arsham نام نیای داریوش که در کتیبهء بیستون آمده است.و ریشه در فارسی باستان و کلمهء آرشاما دارد و  به معنی  «کسی که زور خرس دارد» می باشد

آرشاویر Arshavir  نام دیگر فرهاد چهارم ، پادشاه اشکانی

آشخن   Ashkhen  از نام های پهلوی و به معنای کبود رنگ یا سبز رنگ

آنوش  Anushمتشکل از آ + نوش به معنی بی مرگ.  معنای دیگرش شیرین

آنوشاوان  Anushavan متشکل از انوشیروان و خود ماخوذ از آ+نوشی+روان= انوشی روان یعنی روان بی مرگ

بارتوBartev  به معنای قدبلند و قوی هیکل و از نام های رایج در زمان اشکانیان

باگراد Bagrad ماخوذ از " باگرادا" در فارسی باستان و متشکل از باگا به معنای خدا و داتا به معنای داده و روی هم رفته به معنای خدا داد . بغ یا باگا در ریشهء کلماتی دیگر نیز وجود دارد گفته می شود بغداد هم در اصل باگداتا به معنی خداداد بوده است

خورِن Khoren ریشه در خور و خورشید فارسی دارد

دردادDrdad ریشه در تیرداد پارسی دارد که متشکل است از تیر که از ایزادن و نام یکی از روزهای سی روزه در ایران باستان بوده و داد که به معنی دادن است و روی هم رفته به معنای « دادهء تیر»

رُستُمRostom معادل رستم ، پهلوان نامی ایران زمین

زاوِنZaven به معنای یاری دهنده و یاور

زُهراب Zohrab احتمالاً همان سهراب فارسی است

سورنSuren ریشه در زبان اوستایی و فارسی باستان داشته و به معنای توانا ، سورنا نام سردار رشید ایران باستان بوده و سورن ، سردودمان و یکی از هفت خاندان بزرگ اشکانی(سورن پهلو) بوده است .

شاهِن Shahen  از نام های ایرانی و به معنای باز سفید

کارنKaren از نام های اشکانی و نام سپهداری از لشکر فریدون ، پسر کاوه. نام سردودمان یکی از هفت خاندان بزرگ اشکانی کارن یا قارن ( قارن پهلو) بوده است

گورگِن Gurgen به معنای مانند گرگ و ریشه در گرگین فارسی و نام پسر میلاد ، پهلوان ایرانی در شاهنامه

چو توس و چو گودرز و کشواد و گیو                چو خرداد و گرگین و بهراد و تیر

مهر Mher از بقایای آئین مهر و ریشه در مهر فارسی دارد و نام هشتمین روز ماه در ارمنستان باستان . به طور کلی آئین مهر در ارمنستان ، نفوذ زیادی داشته و تعدادی از اسامی ارمنی ریشه در آئین مهر دارند

میران  Miranمعادل مهران فارسی و ریشه در مهر دارد

میرداد Mirdad معادل مهرداد فارسی و به معنای «دادهء مهر»

میرانوشMiranush معادل مهرنوش فارسی و به معنای «دختر مهر»

نِرسِس Nerses   ماخوذ از نرسی اشکانی و ریشه در واژة نرسیا در اوستا

نائیری Nairi  به معنای زن نیکو کار و  و ریشه در کلمهء اوستایی و فارسی باستان "نائیریکا"  دارد

واردان Vardan نام اشک نوزدهم و این نام در کتیبهء کعبهء زرتشت آمده است

واقارشاکVagharshak ریشه در نام پلاش دارد که نام تعدادی از پادشاهان ایران باستان بوده است

واهاگن Vahagn از نام های اشکانی و به معنای فاتح

واهان Vahan  به معنای سپر و از نام های اشکانی و نام بیست و هفتمین روز از ماه  در ارمنستان باستان بوده است

واهرام Vahram ریشه در بهرام فارسی داشته و شکل قدیمی تر ان " ورهرام " به معنای پیروزی است

هامازاسبHamazasb از نام های اشکانی و به معنای کسی که اسب های فراوان دارد می باشد . چنانکه پیوراسب نام ضحاک بوده به معنای« دارندهء ده هزار اسب» می باشد . هامو کوتاه شدهء هامازاسب است

هایراپت Hairapet ریشه در کلمهء هیربد دارد که از مقامات روحانی آئین مهر و زرتشت بوده است

 

 

 

 

منابع مورد استفاده

۱: نام های جدید و قدیم ارمنی نوشتهء م.و.آ – چاپ خانه وانک جلفای اصفهان ۱۹۷۵

۲: گنجینهء نام های ایرانی نوشته گشتاسپ پور پارسی – انتشارات فروهر ۱۳۶۲

۳: فرهنگ شاهنامه نوشته دکتر رضا شفق – انتشارات انجمن  آثار ملی ۱۳۵۰

۴: ارمنیان ایران نوشته اندرانیک هویان – انتشارات مرکز گفتگوی تمدنها ۱۳۸۰

۵: مجله بررسیهای تاریخی  - شماره 1 – تهران ۱۲۴۵

هزار توی عشق

 

 

هزارتوی عشق

گارگین فتائی

(۱)

عشق بود سر شدن ، از همه برتر شدن

خاک شدن بهر یار، لحظهء آخر شدن

عشق بود ما شدن ، با هم و دوتا شدن

رستن از بند خود ، در عدم ولا شدن

عشق بود نور نور، لحظهء شیرین و شور

شعلهء خورشید و هور، چشم کند کور کور

عشق بود یار یار ، روز وشبت زار زار

گه بدهد ننگ و عار ، گاه دهد افتخار

عشق بود گیر و دار، می تَنَدَت همچو مار

چشم تور را کرد تار، گاه که دید جز نگار

عشق بود نیست نیست ، همدم من کیست کیست ؟

گاه که یاری نشد ، بهر چه باید بزیست!؟

عشق بود خستگی ، رستن و وارستگی

گاه رهیدن ز کس ، گاه بدان بستگی

عشق بود خاک و خون ، بهر نگاری جنون

دل بکَنَد از درون، جان بکُند سرنگون

عشق بود برترین ، موهبتی گوهرین

بر دل هر کس نشست ، بر رخِ او آفرین

عشق بود کم شدن، خسته و در هم شدن

بهر دلِ کسی ، یاور و مرهم شدن

  

(۲)

عشق یعنی انزجار ، بر مرامش افتخار

قلب را در انحصار ، زندگی را انتظار

عشق یعنی لا شدن، در رُهِ اعلا شدن

شور در دل پا شدن ، روح را والا شدن

عشق یعنی در عدم ، لا وجود از هر رقم

وا شدن از پیچ و خم ، وارهی از زیر و بم

عشق یعنی یک نهال ، یک جواب بی سوال

زندگی بی زوال ، با خصومت ها جدال

عشق یعنی دیر و دور ، گه غیاب و گه حضور

روح گردد در سرور ، جسم را باشد غرور

عشق باشد مختلف ، گاه یا و گه الف

هر کسی را معترف، کی بشد زان منصرف؟

عشق یعنی احتمال ، مار بس خوش خط و خال

گیر و دار بی مثال ، گه حلاوت گه ملال

مدینهء فاضله

 

مدینهء فاضله

گارگین فتائی

چه خوب میشه اگه همه ، همدیگرو دوست بدارن

مکر و ریا باعث نشه ، یک دیگرو قال بزارن

باطن و ظاهر همه ، صاف بود و یکی می شد

بهشت موعود خدا ، تو دنیای خاکی می شد

چه خوب می شد بین ما ها ، فاصله ای وجود نداشت

معیارهای زندگی ، تو دلا دوری نمی کاشت

همه به هم احترام و ارزش و حرمت بزارن

حرف همو باور کنن ، خنده رو لبها بیارن

کینه رو از دل بچینن ، جاش محبت بکارن

به عشق راستین دلا ، حرمت و ارزش بزارن

چه خوب می شد حقارتا ، از سینه ها برده می شد

تفاوتا میونمون ، شکسته و خُرده می شد

همه به هم کمک کنیم ، دستای هم رو بگیریم

همه به هم خوبی کنیم ، عیبای هم رو نبینیم

خوشبختی همو بخوایم ، حسادتو دور بریزیم

خسّتو از دل ببریم ، با بدیها در ستیزیم

کدورتا کنار می رفت ، قهر بازم آشتی می شد

آرزوی اونچه رو که بذرشو می کاشتی می شد

هر کسی که خطا می کرد ، از این کارش خسته می شد

شریک غمخوار همه ، آدم وارسته می شد

مال من و مال تویی ، بین ما ها وجود نداشت

فغیر و ناداری نبود ، عمر ،  رنگ کبود نداشت

واژهء عشق ساده نبود ، هزار و یک معنی می شد

معشوق ، تحقیر نمی کرد ، حقارتا فانی می شد

اشک همه خنده می شد ، کدورتا شادی می شد

خرابی روح و تن هر کسی آبادی می شد

حسرت از گذشته ها ، توی دل کسی نبود

تو زندگی هیچ کسی ،  عالَم بی کسی نبود

اولین چاپ خانه در ایران

اولین چاپخانه در ایران

 

          چاپ خانهء وانک اصفهان ، اولین چاپ خانهء دایر شده در ایران است . البته این چاپ خانه مبادرت به چاپ کتاب به زبان ارمنی می کرده است  و شامل اولین  چاپ خانه ای که به زبان فارسی کتاب چاپ کرده است نمی گردد.

          در سال ۱۶۲۰ میلادی " خاچاطور گیساراتسی (۱) " به سمت خلیفهء اعظم جلفای اصفهان منصوب شد . او که در طی سفری به اروپا در سال ۱۶۳۰ از چاپ کتاب آگاه شده بود ، درصدد دایر کردن چاپ خانه ای برآمد . او بدون داشتن راهنما و با کمک روحانیون کلیسای وانک اصفهان و پس از شش سال تلاش پی گیر ، موفق شد کاغذ و مرکب و حروف ماشین چاپ تهیه کرده و اولین چاپ خانه در ایران را دایر کند .

          اولین کتاب چاپ شده " ساقموس)۲)" یا  زبور داوود بود که به زبان ارمنی بوده و در سال ۱۶۳۸چاپ گردید . یک سال و پنج ماه برای چاپ آن وقت صرف گردید . نسخه ای از این کتاب در  " کتاب خانهء بودلین"  دانشگاه آکسفورد انگلستان نگه داری می شود.  کتاب زبور داوود مشتمل بر ۵۷۲صفحه و هر صفحه 5/8*2/15 سانتی متراست(۳).

          نام دومین کتاب " هارانتس وارگ(۴)" بود که در سال ۱۶۴۱به چاپ رسید و حاوی شرح حال روحانیون ارمنی و پندنامه است که حاوی ۷۰۵برگ بوده و برخی از صفحات آن تذهیب شده است

          سومین کتاب " خورهردا دِر(۵)" بود که در سال ۱۶۴۱چاپ شد و دارای ۴۸صفحه و ۶فصل است که هر فصل آن ۶صفحه است صفحه اول آن تذهیب شده و برای چاپ آن از مرکب سیاه و سفید استفاده شده است.

          چهارمین کتاب " ژاماگیرک آدنی(۷)" است که در سال ۱۶۴۲چاپ شد ۶۸۹صفحه بوده و یک جلد از آن در موزه وانک ، موجود است که فاقد هفت صفحهء اول است .

          این چاپ خانه بعداً دچار حریق گردید و تنها تعدادی از حروف و قالب های آن از آتش سوزی مصون ماند که اینک در موزه وانک نگهداری می شود. چاپ خانه وانک در سال ۱۸۷۲مجدداً شروع به کار کرد(۷) .

          اولین کتابی که به زبان فارسی در جهان به چاپ رسید کتاب " زندگی مسیح" بود که در سال ۱۶۳۹میلادی در شهر لایدن هلند منتشر شد . این کتاب حاوی ۹۰۰صفحه شامل متن اصلی به زبان لاتین و ترجمهء متن با الفبای فارسی است . این کتاب را مولانا قاسم لاهوری در دربار اکبر شاه ، امپراطور مغولی هند ترجمه کرده است . محتوای این کتاب شامل شرح زندگانی مسیح و پطرس حواری و نیز دستور زبان فارسی است که اولین دستور زبان فارسی تالیف شده در جهان محسوب می شود. هم اکنون نسخه ای کامل و سالم با پوست دباغی شده از این کتاب در مجموعهء ایران شناسی و اسلام شناسی  کتاب خانهء ملی جمهوری اسلامی ایران نگه داری می شود(۸) .

          اولین کتابی که به زبان فارسی در ایران چاپ شده است " فتحنامه" نام دارد که در سال ۱۲۳۴هجری قمری (۱۸۱۷میلادی)  توسط میرزا زین العابدین تبریزی در تبریز به چاپ رسیده است. این کتاب نوشتهء میرزا عیسی قائم مقام فراهانی است .  کتاب مذکور در بارهء جنگ ایران و روس و عهدنامهء گلستان است . میرزا زین العابدین تبریزی ، اولین چاپ خانهء حروف سربی فارسی را نیز  در تبریز به راه انداخت(۹).

 

 

 

زیرنویس ها

۱: Khachatur Gisaratsi

۲: saghmos عنوان ارمنی مزامیر یا زبور داوود است

۳: اولین چاپ خانه ایران  نوشته لئون میناسیان – سالنامهء رافی ۱۸۷۰ ص ۳۰۴

۴: Harants Varg

۵: Khorhrdater

۶: jamagirk Adni

۷: ارمنیان ایران نوشته آندرانیک هوویان  -انتشارات مرکز گفتگوی تمدنها -  چاپ ۱۳۸۰ صفحات ۶۶و۶۵

8۸ به سایت " سازمان اسناد و کتابخانهء ملی ایران "  www.nlai.ir/Default.aspx مراجعه نمائید

۹: وبلاگ گروهی کتاب داران ایران         librarian.mihanblog.com

 

ارامنهء شیراز

ارامنهء شیراز

 

حدود صد سال قبل از اینکه شاه عباس صفوی ، تعدادی از ارمنیان را به فلات مرکزی ایران کوچ دهد ، گروهی از ارامنه در شیراز زندگی می کردند و اینها تجاری بودند که از طریق بندر گمبرون ( بندر عباس) با هندوستان و خاور دور ، داد و ستد  می کردند .

سابقهء اقامت ارامنه در شیراز به پانصد سال می رسد . یکی از ارامنهء شیراز که در تاریخ مطبوعات ارمنی ، نقش ارزنده ای داشته    " هاروتیون شماوونیان(۱) "متولد ۱۷۵۰شیراز است .

در سال ۱۹۷۹به کوشش ارامنه شیراز و همیاری شورای خلیفه گری جلفای اصفهان(۲)  ، ساختمانی برای اجتماع ارامنه شیراز ساخته شد .  " انجمن زنان ارمنی دوستدار کلیسا"  حدود چهل سال است در شیراز فعالیت می کند و امکانات تدریس زبان و ادبیات ارمنی را برای کودکان و نوجوانان فراهم می آورد .  شعبه ای از باشگاه فرهنگی و ورزشی آرارات نیز در شیراز فعالیت می کند

 

 اکلیسای مریم مقدس شیراز

رامنه دارای یک کلیسای زیبا و بزرگ در شهر شیراز در خیابان قاآنی  - کوی دربند مشیر – جنب بازارچه ارامنه می باشند که به کلیسای ارامنهء شیراز نیز معروف است . این کلیسا در سال ۱۶۶۲میلادی بنا شده است .

در اینکه این کلیسا در زمان سلسلهء صفویه بنا شده اختلافی وجود ندارد ولی در اینکه این کلیسا قبل از سلطنت شاه عباس دوم بنا شده یا بعد از آن ، اختلاف نظر وجود دارد(۳) .

 این کلیسا دارای معماری بسیار چشم نواز است .  و سبک معماری ، تزئینات و گچ بری آن مربوط به سبک دوره صفوی است.  تالار نمازخانهء آن یکی از بناهای ظریف معماری قرن هفدهم است.  تزئینات آن هیچ شباهتی به تزئینات کلیساهای دیگر ایران ندارد . نمای داخلی آن  دارای آجرکاری بسیار زیبا و تزئینات زیبای هندسی است . سقف کلیسا از چوب بوده و بر روی آن نقاشی های رنگ روغنی به چشم  می خورد و سقف آن دارای پنج مجلس نقاشی است . نکته جالب این است که این کلیسا از داخل تالار ، گنبدی شکل است  و حال آنکه از خارج و در روی پشت بام ، اثری از گنبد دیده نمی شود

 

 

 

 

زیرنویس ها

۱: Harutiun Shmavonian

۲: ارامنه در ایران دارای سه خلیفه گری هستند،  حلیفه گری تهران ، خلیفه گری اصفهان و خلیفه گری تبریز  . خلیفه گری تهران ، ارامنهء استان تهران و اراک و استان های شمالی را تحت پوشش خود دارد. خلیفه گری آذربایجان ، ارامنه  استان های شمال غربی ایران و خلیفه گری اصفهان ، ارامنه استان اصفهان و استان ها و شهرهای جنوبی ایران و از جمله شیراز را تحت پوشش دارد.

۳: ویکیپدیای فارسی و وبلاگ " شهر شیراز" معتقدند که این کلیسا قبل از سلطنت شاه عباس دوم ساخته شده است و آقای آندرانیک هوویان در کتاب  " ارمنیان ایران" و سایت تبیان  ، معتقدند که این کلیسا در زمان حکومت شاه عباس دوم بنا گردیده است.

 

 

 

منابع مورد استفاده

 

۱: ویکیپدیای فارسی

۲: ارمنیان ایران نوشته آندرانیک هوویان – انتشارات مرکز بین المللی گفتگوی تمدنها  - چاپ اول 1380

۳: www.shirazblog.blogfa.com

۴:  www.tebyan.net