ارامنهء سوریه

ارامنهء سوریه

ترجمه از گارگین فتائی

 

ارامنهء سوریه ، شهروندان سوری با اصلیت کاملاً یا نیمه ارمنی هستند . سوریه و فضای اطراف آن اغلب به عنوان پناهگاهی برای ارامنه ای که از جنگها و آزار و اذیتها نظیر قتل عام ارامنه فرار کرده اند عمل نموده است . بر طبق آمار نهادهای دیاسپورای ارمنی تخمین زده می شود که در سوریه 150000 ارمنی وجود دارد که اکثرشان در آلپو Aleppo زندگی می کنند اما در حقیقت ، جمعیت ارامنه در سوریه در طی سالهای پایانی قرن بیستم کاهش یافته و روی هم امروزه به 100000 نفر رسیده است . شهرستان کَسِب Kesab  همچنان در سوریه ، دارای اکثریت ارامنه است .

 

تاریخ

ارمنستان تحت فرمان تیگران کبیر Tigranes the Great ، سوریه را تحت سلطهء خود در آورده و آنتیوک را به عنوان یکی از چهار پایتخت امپراطوری کوتاه مدت ارامنه انتخاب نمود . در طی روزگار باستان حضور ارامنه در شمال سوریه تا حدی وجود داشت اما این حضور ، چندان قابل توجه نبود .

در سال 301 میلادی ، مسیحیت به پاس خدمات گریگور لوساوریچ مقدس ، مذهب رسمی ارمنستان گشت . از این زمان به بعد تجار و مسافرین ارمنی مرتباً به آنتیوک که یکی از قدیمی ترین محله های تعلیم و تربیت مسیحی بود و دارای روابط نزدیکی حتی با مسیحیان ادسا Edessa و نیسبیس Nisibis که همهء آنها در سوریهء بزرگتر بودند و مسیحیت در زمان رسولان در آنها رشد کرد داشت رفت ََآمد می نمودند .

وقتی ترکان سلجوقی ، ارمنستان را از حکام قبلی بیزانسی آن فتح نمودند موجی از ارامنه به منظور یافتن مکان ثابت و پایداری برای زندگی ، وطن خود را ترک نمودند . اکثر ارامنه در کیلیکیه یعنی جائی که پادشاهی ارمنی در آن تاسیس شد اقامت گزیدند ولی برخی هم سوریهء شمالی را برگزیدند و شهرها و محله هایی نظیر آنتیوک Antioch حلب Aleppo  آینتاب Aintab و غیره را بوجود آوردند .

در طی جنگهای صلیبی ، پادشاهی ارمنی سیلیسیه بیشتر طرف مهاجمین اروپایی را گرفت تا حکام عمدتاً ترک سوریه . پیش از محاصرهء آنتیوک ، اکثر ارامنه به زور از آنتیوک به دست یاقی – سیان Yaghi-Siyan حاکم ترک آن شهر اخراج شدند .

جمعیت ارمنی سوریه و نواحی اطراف آن عمدتاً بعد از تسخیر این کشور توسط مغولها ، تاتارها و ممالیک بر اثر کشتارها توسط این حکومت ها کاهش یافت

در طی حکومت عثمانیها ، محلهء بسیار کوچکی از ارامنه در شمال سوریه به علت نزاعهای پیشین وجود داشت . در اورفا Urfa - شهری که اغلب در سوریه بزرگتر در نظر گرفته می شود - جامعهء بزرگی ایجاد شد .

 

ارامنهء سوریه در قرن بیستم و زمان حال

با وجود اینکه ارامنه در سوریه دارای تاریخی طولانی هستند اما اکثرشان بعد از قتل عام ارامنه به آنجا آمدند . از حیطه های اصلی کشتار ارامنه در صحرای دردزور Deir ez-Zor سوریه Euprathes Valley بود . یک و نیم میلیون ارمنی کشته شده و صدها هزار نفر از آنان از ارمنستان تاریخی گریختند . اعراب محلی در پناه دادن ارامنه ای که مورد جفا قرار گرفته بودند مردد بودند .

در طی اوج گیری ناسیونالیسم عرب ، هزاران نفر از ارامنه ، این کشور را به مقصد ایالات متحده ، کانادا و استرالیا ترک نمودند

اکثر ارامنه در حلب که جامعهء کوچکتری در درون پایتخت سوریه یعنی دمشق است زندگی می کنند . ارامنه حتی محلهء خود را به نام حی الارمن Hayy al Arman یعنی محله، ارمنیها دارا می باشند .

ارامنه همچنین در لاذقیه  Lattakia  و در کَسِب Kesab  در شمال غربی که شهرستانی عمدتاً ارمنی است و در الحسکه Al-Hasakah و القامیشلی Al-Qamishli زندگی می کنند .

 

کَسِب  Kesab یک شهرستان ارمنی در سوریه

کسب به ارمنی Քեսապ به عربی کِسَب         یک شهر مرزی واقع در استان لاذقیه در شمال غربی سوریه و 800 متر به سمت بالا و سه کیلومتری مرز ترکیه و هفده کیلومتری دریای مدیترانه می باشد .

کسب یک شهرستان قدیمی ارمنی با سابقهء بیش از هزار سال است . جمعیت آن امروزه عمدتاً ارمنی و عرب سوری است .

 

دِر دزور Deir ez-Zor و قتل عام ارامنه

در 1915 منطقهء دردزور  Deir ez-Zor که عمدتاً صحرااست مقصد نهایی ارامنه در طی قتل عام ارامنه و قتل گاه آنان شد . مجموعهء یادبودی به یاد این فاجعه در شهر افتتاح شده است که از سوی سارکیس بالمانو کیان Balmanoukian Sarkis طراحی و رسماً در 1990 با حضور جاثلیق آستان قدس سیلیسه افتتاح شد .  این مجموعه استخوانها و بقایای مربوط به قربانیان در دزور را نیز شامل می شود و مقصدی زیارتی برای ارامنه ای است که از مردگان خود دارای خاطره هستند .

 

سازمانها

اکثر سازمانهای ارمنی در شهر حلب تاسیس شده اند . این سازمانها به شکل فرهنگی ، ورزشی ، انجمتهای خیریه یا نوجوان فعالیت می کنند و هدف همگی کمک از طریق ارائهء فعالیتهایشان به جامعهء ارمنی سوریه است

 

انجمنهای فرهنگی ارامنه که در حلب تاسیس شده اند به قرار زیر است

 

انجمن فرهنگی گرتاسیراتز( دانش دوستان) 1924

Gertasirats Cultural Association

 

انجمن فرهنگی گرمانیک – واسپوراکان 1928

Kermanig-Vasbouragan Cultural Association

 

انجمن آموزشی و فرهنگی هامازگائین 1930

Hamazkayin Cultural and Educational Association

 

انجمن جوانان ارمنی 1932

Armenian Youth Association (

 

انجمن فرهنگی ارمنی تکیان

Tekeyan Armenian Cultural Association

 

انجمن ملی فرهنگی1955

National Cultural Association

 

انجمن فرهنگی احیای اورفا 1957

The Revival of Urfa Cultural Association

 

انجمن فرهنگی نور سروند 1958

Nor Serount Cultural Association

 

انجمن فرهنگی سیلیسیه 1964

Cilician Cultural Association

 

انجمن جوانان سوریه 1978

اتحیادیه کل نیکوکاران ارمنی 1910 به همراه مرکز چند منظورهء آلکس مانوگیان در منطقهء عزیزیه حلب

Armenian General Benevolent Union (1910), with its AGBU-Alex Manoogian multi-purpose centre in Aziziyeh area, Aleppo.

 

انجمن ارمنی سوری صلیب سرخ 1919 که ادارات و مراکز درمانی آن واقع در محلهء میدان Meydan quarter در حلب است

Armenian Syrian Red Cross Association

 

یتیم خانهء ملی National Orphanage 1920

که مرکز ایتام ارمنی واقع در محلهء جدیده قدیم the old Jdeydeh quarter در حلب است

 

خانهء عصر قدیم ارمنی Armenian Old Age Home 1923

ساختمانی بزرگ واقع در ناحیهء بوستان پاشا Bostan Pasha  در حلب

 

بنگاه یادبود هوارد قاراگیوزیان 1941

Howard Karageozian Commemorative Corporation

 

بنگاه یادبود جینیشیان 1966

Jinishian Memorial Foundation

 

مرکز اسقفی خدمات مشاوره اجتماعی بروا 1993

Social Service Consultation of the Diocese of Beroea

 

انجمنهای ورزشی تاسیس شده در حلب به قرار زیرند

 

اتحادیه ورزشهای ارمنی 1921 در حلب

Armenian Sports Union (Homenmen sports and scouting organization established in Aleppo in 1921

 

اتحادیه کل دوو میدانی ارمنی که در استانبول در 1918 تاسیس شد و شاخه های آن در 1925 در سوریه افتتاح گشت

Armenian General Athletic Union (Homentmen sports and scouting organization

که به اتحادیه کل ورزشهای سوریه تحت عنوان کلوب ورزشهای الیرموک حلب Al-Yarmouk Sports Club of Aleppo نمایندگی داد . محلهای آموزشی این کلوب واقع در منطقهء عزیزیه یعنی جائی که مرکز جئدید ورزشها در ناحیه بوستان پاشا در شرف تاسیس است می باشد

 

اتحادیه ورزشهای آرارات Ararat Sports Union

که به فدراسیون کل ورزشهای سوریه Syrian General Sports Federation تحت عنوان کلوب اوروبه حلب Ourubeh Club of Aleppo.  نمایندگی داد و مکانهای آموزشی آن واقع در ناحیه بوستان پاشا می باشد

 

انجمنهای دانش آموزی تاسیس شده در حلب  به قرار زیرند

 

اتحادیه فارغ النحصیلان کالج کارن یپه 1947

Karen Jeppe College Graduates Union

تحت حمایت حوزهء اسقفی ملی

 

اتحادیه دانش آموزان ارمنی دانشگاه آلپو 1968

Aleppo Universities' Armenian Students Union (H.H.H.M, est.

تحت حمایت حوزهء اسقفی ملی

 

اتحادیه فارغ التحصیلان موسسات عالی تر ارمنی 1982

Graduates Union of Higher Institutions of Armenia

تحت حمایت حوزهء اسقفی ملی

 

 

 

اتحادیه فارغ التحصیلان ارمنی دانشگاهها سوریه 1985

Syrian Universities' Armenian Graduates Union (S.H.Sh.H.M, est.

تحت حمایت حوزهء اسقفی ملی

 

انجمن جوانان دانش آموز دکرونی 1969

Dkhrouny Students-Youth Association

تحت حمایت حزب هنچاکیان Hunchakian party

 

اتحادیه دانش آموزان کریستاپور 2001

Christapor Students Union

تحت حمایت حزب داشناک

 

اکثر ااین انجمنها در سایر شهرهای سوریه که در آنها جوامع سازمان یافتهء ارمنی وجود دارد نظیر القامیشلی ، دمشق ، لاذقیه و کسب دارای شعباتی هستند

ارامنهء حلب همچنین اتحادیه های هم میهنی مبتنی بر اصل و ریشه های خود و به نام شهرها و روستاهایی که نیاکانشان از آنجا در طی قتل عام ارامنه مهاجرت کرده اند تشکیل داده اند . امروزه یازده سازمان هم میهنی فعال در حلب وجود دارد .

که نام آنها به قرار زیر است

 Dikranagerd, Daron-Duruperan, Marash, Urfa women's, Urfa youth, Palu, Zeitun, Kilis, Berejik, Musa Ler and Garmouj compatriotic unions.

 

سایر سازمانهای اجتماعی ارامنه در حلب

 

سالن تئاتر حوزهء اسقفی ملی آودیس آهارونیان

Avetis Aharonian theatre hall of the National Prelacy

که در 1959 افتتاح شده و در 1989 مورد تعمیر و تغییر نام قرار گرفت و ظرفیت 450 صندلی را دارد

 

سالن تئاتر حوزهء اسقفی ملی زاواریان

Zavarian theatre hall of the National Prelacy

که در 1965 افتتاح گردید و در سال 2002 تعمیر اساسی گردید و ظرفیت 350 صندلی را دارد

 

سالن تئاتر گورک نازاریان وابسته به اتحادیه کل نیکوکاران ارمنی

Kevork Nazarian theatre hall of AGBU

که در اواسط سال 1990 مورد تعمیر اساسی و تغییر نام قرار گرفت و دارای ظرفیت 550 صندلی است

 

سالن تئاتر زهراب گابریلیان انجمن فرهنگی گرتاسیراتز

Zohrab Kaprielian theatre hall of Gertasirats Cultural Association

که در سال 1973 افتتاح شده و در 1999 مورد تعمیر اساسی و تغییر نام قرار گرفته و دارای ظرفیت  600 صندلی است

 

سالن تئاتر گورک یسایان حوزه اسقفی ملی

Kevork Yesayan theatre hall of the National Prelacy

که در سال 2005 تاسیس شده و دارای ظرفیت 700 صندلی است

 

مهمانسرای آرام مانوگیان حوزه اسقفی ملی

Aram Manougian Public House of the National Prelacy

که در سال 1989 افتتاح شده و یک مرکز چند منظوره است

 

گنجینهء زارهیان Zarehian Treasury

واقع در ساختمان پیشین کلیسای حواری ارمنی سورپ آسدوادزادزین یا مریم مقدس در حیاط کلیسای چهل شهید . بیش از 650 قطعهء با ارزش در این موزه به نمایش گذارده شده اند

 

مرکز سیمون وراتسیان حوزه اسقفی ملی

Simon Vratsian Centre of the National Prelacy

بعد از تخریب ساختمان قدیمی مدرسهء گولبنگیان Gulbenkyan school یک ساختمان جدید چند منظوره به جای آن در سال 2003 ساخته شد

 

آرامگاه ملی The National Cemetery

آرامگاه ارامنهء حلب در سال 1927 از سوی دولت به ارامنه اهدا شده است . در سال 1946 جزء اموال حوزهء اسقفی قرار گرفت . در مرکز این آرامگاه از سال 1970 چاپل سورپ هریپسیمه Surp Hripsime برپا شده است

 

مذهب

وقتی که مسیحیت در سال 301 میلادی مذهب رسمی دولت و مردم ارمنستان شد حلب به مرکز مهمی برای زوار ارمنی بر سر راه بیت المقدس تبدیل گشت ولی هنوز یک جامعهء قابل ملاحظهء سازمان یافته ای در این شهر ایجاد نکرده بودند . حضور ارامنه در شهر حلب هنگامی توسعه یافت که در طی پادشاهی ارمنی سیلیسیه در قرن دوازدهم تعداد قابل توجهی از خانواده ها و تجار ارمنی در این شهر ، ساکن شده و به ایجاد تجارت ، اقامت گاهها ، مدارس ، کلیساها و حوزهء اسقفی خود پرداختند . نام کلیسای ارمنی چهل شهید در حلب برای اولین بار در سال 1476 ذکر شده است . در سال 1624 در نتیجهء رشد فزاینده جمعیت ارمنی ساکن و زوار ارمنی ، حوزهء اسقفی شروع به ساخت محله ای نزدیک کلیسا نمود که نام اصلیش  تا به امروز هوکدون  Hokedun  ( خانهء روحانی) است . این محل به عنوان اقامتگاهی برای زوار ارمنی بر سر راه بیت المقدس عمل می نمود .

 

ارامنهء حواری

اکثریت ارامنه ارتودکس حواری سوریه تابع آستان قدس سیلیسی واقع در آنتیلیاس لبنان هستند با این تفاوت که ارامنهء حواری ساکن دمشق تابع آستان قدس اجمیادزین می باشند .

جمعیت ارتودکس ارمنی در سوریه تابع یکی از سه حوزهء اسقفی زیر است

 

حوزهء اسقفی حلب  Diocese of Aleppo که پریو تم Perio Tem هم نامیده می شود و در سال 1432 افتتاح شده . اولین اسقف آن هواگیم بِرِآ Hovagim of Beroea (1432–1442). می باشد و تخمین زده می شود که حدود 70000 هزار نفر از جمعیت ارامنهء سوریه تابع این اسقف نشین می باشند

حوزهء اسقفی الجزیره Diocese of Al-Jazira  در القمیشلی

حوزهء اسقفی دمشق Diocese of Damascus

 

کلیساهای تابعهء هر کدام به قرار زیرند

حوزهء اسقفی حلب

 

کلیسای جامع چهل شهید Cathedral of the Forty Martyrs

کلیسای حواری ارمنی سوپ گئورک

 Surp Kevork Armenian Apostolic Church

 

کلیسای سورپ گریگور لوساوریچ

Surp Krikor Lusavorich (Saint Gregory the Illuminator) Church

 

کلیسای مریم مقدس Church of the Holy Mother of God

 

کلیسای ارمنی سورپ هاگوپ

Surp Hagop (Saint James) Armenian Church

 

در استان لاذقیه تحت قلمرو اسقف نشین حلب کلیساهای تابع به قرار زیر است

 

کلیسای سورپ هریپسیمه در روستای یاکوبیا

Surp Hripsime Church of Yacoubiyah village

 

کلیسای سورپ آنای روستای یاکوبیا

Surp Anna Church of Yacoubiyah village

 

کلیسای سورپ آسدوادزادزین لاذقیه

Surp Asdvadzadzin Church of Lattakia

 

کلیسای سورپ آسدوادزادزین کَسِب

Surp Asdvadzadzin Church of Kesab

 

کلیسای سورپ آسدوادزادزین کارادوران نزدیک کسب

Surp Asdvadzadzin Church of Karadouran

 

چاپل ارمنی روستای گورکنه نزدیک کسب

The Armenian Chapel of Keorkuneh village

 

چاپل ارمنی روستای اکیزولوخ نزدیک کِسَب

The Armenian Chapel of Ekizolukh village

 

چاپل سنت ماری روستای اسگوران نزدیک کسب

Saint Mary's Chapel of Esguran village

 

کلیسای ارمنی سورپ گئورک رذوستای قنمیه

Surp Kevork (Saint George) Armenian Church of Ghnemiyeh village

 

کلیسای ارمنی سورپ استپانوس روستای آرامو

Surp Stepanos (Saint Stephen) Armenian Church of Aramo village

 

در استانهای الرقه  Ar-Raqqah  و دیرالزور Deir ez-Zor تحت قلمرو اسقف نشین آلپو کلیساهای حواری ارمنی به قرار زیرند

 

محموعهء کلیسای یادبود شهدای نسل کشی ارامنه

Armenian Genocide Martyrs' Memorial Church-Complex of Deir ez-Zor

 

چاپل سورپ هاروتیون ( رستاخیز مقدس )  روستای مارگاده

Surp Harutyun (Holy Resurrection) Chapel of Margadeh village

 

کلیسای حواری ارمنی سورپ آسدوادزادزین در الرقه

Surp Asdvadzadzin Armenian Apostolic Church in Ar-Raqqah

 

کلیسای سورپ خاچ یا صلیب مقدس در شهرستان تل ابیاد

Surp Khach or the church of the Holy Cross in Tal Abyad town

 

در استان الحسکه وابسته به حوزهء اسقفی الجزیره ، کلیساهای تابعه به قرار زیرند

 

کلیسای حواری ارمنی سورپ هاگوپ ( یعقوب مقدس ) در القامیشلی

Surp Hagop Armenian Apostolic Church in Al-Qamishli

 

کلیسای حواری ارمنی سورپ آسدوادزادزین در شهرستان المالکیه

Surp Asdvadzadzin Armenian Apostolic Church in Al-Malikiyah (Dayrik) town

 

کلیسای حواری ارمنی سورپ آسدوادزادزین در راس العین

Surp Asdvadzadzin Armenian Apostolic Church in Ra's al-'Ayn

 

کلیسای حواری ارمنی سورپ هوانس کاراپت در الحسکه

Surp Hovhannu Garabed Armenian Apostolic Church in Al-Hasakah

 

در دمشق ، کلیسای حواری ارمنی وابسته به حوزهء اسقفی دمشق ، کلیسای سورپ سارکیس Surp Sarkis یا سارکیس مقدس می باشد

 

 

ارامنهء کاتولیک

ارامنهء کاتولیک ، اضاء کلیسات کاتولیک ارمنی می باشند

اولین اسقف رسمی کلیسای کاتولیک ارمنی در حلب اسقف آبراهام آردزیویان  Bishop Abraham Ardzivian (1710–1740 بود. در 1740 او از سوی پاپ بندیکت پانزدهم Benedict XV اولین جاثلیق پاتریارک سیلیسیه منصوب شد . امروزه تعداد ارامنهء معتقد به مرام کاتولیک در حلب تغریباً 15000 نفر است

جامعهء کاتولیک ارمنی در دمشق در 1763 در ایام جاثلیق میخائیل پتروس سوم گاسپاریان Catholicos Michael Petros III Kasparian بوجود آمد . در 1863 کلیسای قدیمی آنها تقدیس شد . در 1959 کلیسا و قلمرو اسقفی باب توما Bab Touma خریداری شدند و در 1969 اولین اسقف معرفی شد . از 1984 اسقف کاتولیک ارمنی عنوان اسقف پاتریارک را به همراه دارد

 

کلیساهای کاتولیک ارمنی به قرار زیر است

 

کلیساهای واقع در حلب

کلیسای جامع مادر تسلیمان بنا شده در 1840 واقع در خیابان تیلل Tilel

Cathedral of Our Mother of Reliefs

 

کلیسای سنت باربارا – نجات دهندهء مقدسمان 1937 واقع در منطقه سلیمانیه

The Holy Saviour - Saint Barbara Church  

 

کلیسای تثلیث مقدس 1965 در منطقهء میدان Meydan

Holy Trinity Church

 

کلیسای صلیب مقدس 1993 واقع در منطقه اوروبه Ouroubeh

Holy Cross Church

 

کلیسای بانوی بشارتمان 1942 واقع در منطقهء شیخ مقصود Sheikh Maksoud

Church of Our Lady of Annunciation

 

در استان لاذقیه تحت قلمرو اسقف نشین حلب کلیساها به قرار زیرند

 

کلیسای میکائیل ، فرشتهء مقدس کسب

Saint Michael the Archangel Church of Kesab

 

کلیسای صعود بانویمان Baghjaghas در نزدیک کسب

Our Lady of the Assumption

 

در استانهای حسکه Hasakah و دیر الزور Deir ez-Zor وابسته به حوزهء اسقفی الجزیره کلیساها به قرار زیرند

 

کلیسای سنت ژوزف ( یوسف مقدس) القامیشلی

Saint Joseph Church in Al-Qamishli

که جایگاه حوزهء اسقفی کاتولیک در الجزیره است

 

کلیسای خانوادهء مقدس در الحسکه

Sainte Famille Church in Al-Hasakah

 

کلیسای سورپ گریگور لوساوریچ در دیر الزور

St. Gregory the Illuminator Church in Deir ez-Zor

 

در استان الرقه تحت قلمرو اسقف نشین حلب کلیساهای ارامنه کاتولیک به قرار زیرند

In Ar-Raqqah (under the jurisdiction of the diocese of Aleppo):

 

کلیسای شهید مقدس در اسقف نشین پاتریارکی دمشق

Holy Martyrs Church

 

کلیسای جهانی نوتر دام در محلهء باب توما که جایگاه و مسند اسقف نشین ارامنه کاتولیک دمشق است

Notre-Dame Church of the Universe (Bab Touma quarter),

 

صومعهء خواهران باکرهء مقدس در ناحیه عزیزیه حلب

The convent of the Immaculate Conception Sisters, Aziziyeh area, Aleppo

 

دیر سورپ وارتانانتس در ناحیه میدان حلب

Saint Vartanants Convent, Meydan, Aleppo

 

دیر پدران مخیتاریست نزدیک محلهء سیریاک حلب

The convent of Mekhitarist Fathers, New Syriac quarter, Aleppo

 

ارامنهء پروتستان انجیلی

ارامنهء انجیلی که ارامنهء پروتستان هم خوانده می شوند تابع اتحادیهء کلیساهای انجیلی ارمنی Union of the Armenian Evangelical Churches  هستند که جزء کلیسای انجیلی ارمنی شرق نزدیک است.

کلیساهای ارامنهء انجیلی به قرار زیرند

 

کلیسای انجیلی ارمنی امانوئل در حلب

Armenian Evangelical Emmanuel Church

 

کلیسای انجیلی ارمنی بیت ایل در حلب

Armenian Evangelical Bethel Church

 

کلیسای انجیلی ارمنی شهید در حلب

Armenian Evangelical Martyrs' Church

 

کلیسای مسیح در حلب

Church of Chris

 

کلیسای انجیلی ارمنی تثلیث مقدس کسب

The Holy Trinity Armenian Evangelical Church of Kesab

 

آموزش و پرورش

در میان جامعهء ارمنی در سوریه ، آموزش و پرورش ارمنی در حفظ زبان و ملی گرایی ارمنی بسیار حائز اهمیت است . حلب به عنوان کانون اصلی ازدحام ارامنه در سوریه ، مرکز مدارس با سابقه و موسسات فرهنگی ارامنه است . دانش آموزان ارمنی که از مدارس ارمنی فارغ التحصیل می شوند می توانند بعد از گذراندن امتحان رسمی Thanawiya 'Amma یا امتحان لیسانس دبیرستان فوراً وارد نظام دانشگاهی سوریه شوند .

کلاً در شهر شمالی حلب حدود نه مدرسهء ارمنی فعال است که چهار تا از آنها دبیرستان می باشند

 

کالج ارمنی کارن یپه Karen Jeppe Armenian College

اولین دبیرستان ارمنی در حلب که در سال 1947 در قطعه زمینی در محلهء ارمنی نشین میدان ساخته شد و با وصیت خانم انساندوست دانمارکی کارن یپه و با ابتکار اسقف زاره پایاسلیان Zareh Payaslian ( که بعداً به عنوان جاثلیق سیلیسیه و با نام زاره اول Zareh I  تعیین شد) به حوزهء اسقفی ارامنه واگزار گردید . این ساختمان به تدریج در سالهای 1966 و 1973 و 1986 گسترش یافت . امروزه این مرکز آموزشی با حدود 1100 دانش آموز و به عنوان تنها دبیرستان شش کلاسه ارمنی و تحت مدیریت حوزه اسقفی حلب فعال است .

 

دبیرستان مرکزی ارمنی لازار نجاریان و گالوست گولبنگیان

Lazar Nadjarian-Calouste Gulbenkian Armenian Central High School

که در 1954 تحت نام مدرسهء مرکزی لازار نجاریان و با مساعی اتحادیه کل نیکوکاران ارمنی تاسیس شده و در سال 1959 تبدیل به دبیرستان شده و نام آن به دبیرستان مرکزی لازار نجاریان و گالوست گولبنگیان تغییر یافت . بخشهای ابتدایی و دبیرستان در دو ساختمان واقعند که به وسیله یک کودکستان به هم متصل می گردند . این مرکز آموزشی ، دارای بیش از 1500 دانش آموز است و تحت ادارهء کمیتهء مرکزی منطقه ای اتحادیه کل نیکوکاران ارمنی سوریه است. این مدرسه دارای سالن تئاتری به نام گوورک هاگوپ نظریان Kevork Hagop Nazarian  است که خود این شخص این سالن را وقف این مدرسه نموده است .

 

 

Cilician (Giligian) Armenian High School

دبیرستان ارمنی کیلیکیه

یک دبیرستان دوازده کلاسه است که در سال 1921 تاسیس شد و سه بخش دارد کودکستان ، ابتدایی و دبیرستان و هر کدام از آنها ساختمان جداگانهء خود را  دارد . همهء این ساختمانها در عرض خیابان سیسی Sissi street در محلهء قدیمی مسیحی جدیده   Jdeydeh  واقعند . این مدرسه در ابتدا در سال 1921 به عنوان مدرسهء پناهندگان سیلیسی و با تلاشهای انجمن آسایش سیلیسی تاسیس شد . در 1930 به مدرسهء سیلیسی و متعاقباً بعد از ساخته شدن بخش دبیرستان در 1960 به دبیرستان سیلیسی  تغییر نام داد . این مجموعه از سوی انجمن فرهنگی سیلیسیه اداره می شود و دارای بیش از 450 دانش آموز است.

 

 

Gertasirats High School

مدرسهء گرتاسیراتس ( دانش دوستان)

که در سال 1924 تحت عنوان مدرسهء گرتاسیراتس آینتاب و با تلاشهای انجمن گرتاسیراتس آینتاب تاسیس شد . تا 1974 این مدرسه در محلهء قدیمی مسیحی نشین در جدیده واقع بود از این زمان به بعد این مدرسه به ساختمان جدید التاسیس در ناحیه سلیمانیه انتقال یافت . و دارای کودکستان و ابتدایی و از سال 2004 نیز بخش دبیرستان می باشد . ریاست این مدرسه را انجمن فرهنگی گرتاسیراتس ( دانش دوستان ) بر عهده دارد و دارای حدود 300 دانش آموز است . در کنار این مدرسه کلیسای مریم مقدس the Holy Mother of God قرار دارد  که در سال 1973 افتتاح شد . این مدرسه سالن تئاتر خود را به نام زهراب گاپریلیان Zohrab Kaprielian  دارد که یکی از بزرگ ترین سالن های تئاتر در حلب است .

 

سایر مدارس تحت اداره ء حوزه اسفقفی سیلیسی

 

Haygazian Elementary School

مدرسهء ابتدایی هایگازیان

در 1919 تاسیس شد که در واقع دنباله مدارس ترادون Tebradoun 1876 و نرسسیان Nersessian است . این مدرسه واقع در مجموعهء جامع چهل شهید بوده و شامل بخش آموزش ابتدایی شش ساله به علاوه یک کودکستان است که روی هم رفته در نواحی گوناگون فعالیت می کند . بخش ابتدایی دارای بیش از 600 دانش آموز است . این مدرسه دارای سالن تئاتری است که بعداً آودیس آهارونیان  Avetis Aharonian نام گرفت .

 

 

Mesrobian Elementary School

مدرسهء ابتدایی مسروبیان

مدرسهء آموزش ابتدایی شش ساله است . در ابتدا این مدرسه در اردوگاه پناهندگان ارمنی سلیمانیه در 1923 افتتاح شد و به عنوان مدرسهء اردوگاه مسروبیان شناخته شد سپس در 1936 به محله ارمنی نشین میدان انتقال یافت و در درون مجموعهء کلیسای سورپ گوورک  Surp Kevork church  که در سال 1965 ساخته شده بود قرار داشت بخش پرورشگاه مدرسه در ساختمان کوچکی در کنار کلیسای سورپ گوورک فعال است . در سال 2003 تعداد کل دانش آموزان این مدرسه حدود 200 نفر بوده است .

 

 

Zavarian Elementary School

مدرسهء ابتدایی زاواریان

در اصل به عنوان مدرسهء نرسسیان در 1925 تاسیس شد . بخش کوچکی از این مدرسه به مرکز یتیم خانه بزرگسالان انتقال یافته است . در پانزدهم آگوست 1936 دو بخش این مدرسه در یک ساختمان در محلهء ارمنی نشین میدان در هم ادغام شد . مدرسهء جدید  به همراه سالن تئاترش به افتخار سیمون زاواریان Simon Zavarian تغییر نام یافت . این ساختمان در 1965 تعمیر اساسی گردید . امروزه این مدرسه دارای یک بخش آموزش ابتدایی شش کلاسه و یک کودکستان است . تعداد کلی دانش آموزان آن 450 نفر است .

 

 

Sahagian Elementary School

مدرسهء ابتدایی ساهاگیان

در سال 1927 از سوی ارامنهء هندوستان و برزیل وقف گردید . این مدرسه در محلهء میدان بوده و از سال 1932 در حیاط کلیسای سورپ گریکور و اقع است که علاوه بر آن ساختمانی نیز در 1962 تاسیس شده و امروزه به عنوان مدرسهء آموزش ابتدایی شش کلاسه و کودکستان کار می کند و این دو بخش در کنار هم و البته در دو ساختمان مجزا قرار دارند . تعداد کلی دانش آموزان آن  852 نفر است . این مدرسه به افتخار جاثلیق وقت آستان قدس سیلیسی ، ساهاک اول خابائیان Sahak I Khabayan نام گرفت

 

 

Gulbenkian Elementary School

مدرسهء ابتدایی گولبنگیان

در 22 سپتامبر 1930 به نام مدرسه بوقوس گولبنگیان Boghos Gulbenkian و با وقف نیکوکار ملی نرسس گولبنگیان Nerses Gulbenkian  از لندن تاسیس شد . تا 1996 این مدرسه در ساختمان کوچکی در خیابان باریکی در ناحیه سلیمانیه واقع شده بود . در هفدهم ژوئن 1997 ساختمان جدید التاسیس این مدرسه با حضور جائلیق آرام اول در ناحیه سلیمانیه افتتاح شد . امروزه این مدرسه دارای یک بخش آموزش ابتدایی شش کلاسه و کودکستان است . تعداد کلی دانش آموزان آن 516 نفر است . سالن تئاتر گوورک یسائیان The Kevork Yesayan theatre hall که به عنوان یکی از بهترین سالن های تئاتر حلب تلقی می شود قسمتی از مجموعهء جدید التاسیس این مدرسه است .

 

 

مدرسهء متوسطهء یپراد

Yeprad (Euphrates) Intermediary School
در القامیشلی که در سال 1932تاسیس شده و از سال 1962 دارای نه کلاس است و نهصد دانش آموز دارد

 

مدرسهء ازادوتیان Azadutyun School

در دایریک المالکیه Al-Malikiyah Dayrik

 

مدرسهء مسروپیان  در الحسکه  Mesrobian School

 

مدرسهء ناهاداگاتس Nahadagats School ( شهید) در راس العین

 

مدرسهء خورنیان Khorenian School  در تل ابید Tal Abyad

 

مدرسهء نوبریان Noubarian School  در الرقه Ar-Raqqah

 

مدرسهء وِرادزنوند Veradzenount School  ( تولد دوباره) در یعقوبیه Yacoubiyah

 

مدرسهء ناهاداگاتس Nahadagats School ( شهید) در لاذقیه Lattakia

 

مدرسهء اوسومناسیراتس میاتسیال School  Usumnasirats Miyatsyal  ( تحقیقی متحد) در کسب

 

 

مدرسهء متوسطهء تارگمانچاتس( مترجمین) در دمشق

Tarkmanchats Intermediary School

 

مدرسهء اوسومناسیراتس  Usumnasirats School  ( محققین ) در دمشق

 

مدرسهء گیولابی گولبنگیان در دمشق

AGBU Gyullabi Gulbenkian School

وابسته به اتحادیه کل نیکوکاران ارمنی

 

مدرسهء ساهاکیان Sahakian School

 

رسانه های گروهی

سوریه دارای سابقه ای ثروتمند در زمینه رسانه ها و تالیفات ارمنی است. بسیاری از روزنامه های مشهور ارمنی اکنون دیگر نیستند . از این میان می توان به روزنامهء های دزاین Hay Tsayn به معنی صدای ارمنی ( 1919 – 1918) روزنامه ای که هر دو روز منتشر می شد به نام داراگیر Darakir      ( 1919 – 1918) و روزنامه یپراد Yeprad  را می توان نام برد

حوزهء اسقفی حلب هم در این زمینه دارای تالیفات و انتشاراتی بوده است که این نمونه ها را می توان نام برد سوریاکان سورانداک Suryagan Surhantag (1919–1922) سوریاکان مامول Suryagan Mamoul  یپراد Yeprad سوریه  Surya و آرِوِلک Arevelk که این آخری درای سالنامه هم بوده و از سال 1956 ضمیمهء جوانان آن به نام واهاکن Vahakn و از سال 1957 ضمیمه ورزشی آن به نام آرولک مارزاشخاره Arevelk Marzashkharh منتشر شده است .

 

از ماهنامه ها هم می توان از ماهنامه نائیری  Nairi که از سوی آندرانیک دزاروکیان Antranig Dzarougian منتشر می شد و ماهنامه جوانان بوراستان Purasdan  نام برد .

سالنامه ها هم شامل سوریاهای دارتسویتس Suryahay Daretsuyts (1924–1926)   داتِو Datev (1925–1930)  سوریاکان آلبوم Suryagan Albom (1927–1929)   دارون Daron (1949)   های دارِگیرک Hay Darekirk (1956)  و گقارت Keghart 1975 می باشند

انتشارات کنونی شامل اوشاکان  Oshaganکه از سال 1978 شروع به انتشار کرده و از سال 1991 به نام گاندزاسار Kantsasar  تغییر نام یافت و در حال حاضر به صورت هفتگبی انتشار یافته و ارگان رسمی حوزهء اسقفی سیلیسیه است

ناشرین سوری سهم عمده ای در ادبیات و تحقیقات آکادمیک ارمنی به زبان عربی داشته اند .

 

روابط بین سوریه و ارمنستان

از سال 1992 سفارت ارمنستاان در دمشق بعد از استقلال ارمنستان به نحو فعالی گشوده شد . دیدار رسمی لوون تر پتروسیان ، رئیس جمهور وقت ارمنستان در 1992 از سوریه اولین ملاقات رسمی بین المللی یک رئیس جمهور ارمنی بعد از استقلال ارمنستان بوده است . از آن زمان به بعد روابط بین دو کشور بویژه بعد از ایجاد یک کمیتهء اقتصادی مشترک بین دو دولت و تاسیس اتاق همکاری بازرگانی بین حلب و ارمنستان از سال 2006 رو به گسترش بوده است

ارامنستان همچنین در حلب از سال 1993 دارای کنسولگری عمومی بوده است سوریه نیز سفارت خود را در ایروان 1997 گشود که در خیابان باقرامیان Baghramyan street در فاصلهء چند متری از کاخ ریاست جمهوری واقع است . اولین رئیس جمهور جمهوری جدید ارمنستان یعنی لوون تر پتروسیان در حلب متولد شده است .

 

منابع

1ARMENIAN POPULATION IN THE WORLD

2Mannheim, Ivan (2001). Syria and Lebanon Handbook: The Travel Guide. Footprint Travel Guides. p. 299. ISBN 1900949903.

3Monument and Memorial Complex at Der Zor, Syria

4Diocese of Aleppo, History". Diocese of Aleppo. http://www.periotem.com/modules.php?op=modload&name=Subjects&file=index&req=viewpageext&pageid=742.

5