کلیساهای شهر تهران

کلیساهای شهر تهران

گارگین فتائی

 

کشور ایران همواره پذیرای فرهنگ ها ، اقوام و ادیان گوناگون بوده و پیروان ادیان گوناگون توانسته اند در عبادت گاههای خود ، مراسم مذهبی خود را اجرا کنند که نمونهء بارز آن ، وجود کلیساهای گوناگون در نقاط مختلف ایران است گفته      می شود به طور کلی حدود 300 کلیسا اعم از فعال و غیر فعال در ایران وجود دارد و هر چقدر از مرکز به سمت شمال و بویژه شمال غربی ایران برویم تعداد کلیساها فازایش یافته و هر چقدر به سمت جنوب و جنوب شرقی برویم این تعداد کاهش  می یابند بیشترین تعداد کلیساها در شمال غربی ایران ( استان های آذربایجان شرقی و غربی) می باشند  در ردهء بعدی اصفهان و تهران هستند البته شهرها و روستاهایی در نقاط گوناگون کشورمان نیز هستند که دارای یک کلیسا می باشند .

 مسیحیت به سه شاخه کاتولیک ، ارتدکس و پروتستان تقسیم می شود که کلیساهای هرسهء این شاخه ها و نیز فرقه های درون این شاخه ها در ایران و تهران فعالیت می نمایند  .

  در اینجا سعی بر معرفی کلیساهای تهران تا حد امکان و تا حدی است که منابع مختلف در این زمینه چنین امکانی را فراهم آورند و هدف از این نوشته تنها معرفی کلیساها با شرح مختصری دربارهء آنها و احیاناً توضیحی کوتاه درباره نوع کلیسا می باشد

 

 

بخش اول : معرفی کلیساهای حواری ارمنی

 

  بانی کلیسای حواری ارمنی "  گریگور لوساووریچ " یا گریگور  روشنگر است ارامنه خود می گویند که اولین قومی بودند که در سال 301 میلادی رسماً مسیحیت را پذیرفتند .

 کلیسای حواری ارمنی همواره خود را از سایر کلیساها جدا نگه داشته و کمتر با پیروان سایر کلیساها در ایران مراوده داشته و مستشرقینی که به ایران آمده اند نیز بر این انزوا  اذعان داشته اند . علت این امر این است که کلیسای ارمنی بیشتر حالت ملی و قومی داشته و در واقع خاص یک قوم است و مراسم و نیایش های آن در درون کلیساهای ارمنی نیز به زبان ارمنی اجرا می شود .

 علت اینکه به کلیسای ارمنی ، حواری گویند این است که دو تن از شاگردان و حواریون مسیح موسوم به تادئوس و بارتوقیموس مقدس  ، مسیحت را به ارمنستان آوردند .

 هرچند قسمت عمدهء ارامنه ایران را شاه عباس صفوی از جلفای نخجوان به جلفای اصفهان  کوچ داد ولی سابقهء حضور ارمنه در ایران به دوران باستان نیز    می رسد چنانکه تصویر آنان در نقوش تخت جمشید دیده می شود .  در تهران حدود یازده کلیسا ی متعلق به کلیسای حواری ارمنی وجود دارد

از میان کلیساهای تهران ،  یازده کلیسای  متعلق به ارامنهء حواری است

 

1: کلیسای گئورگ مقدس

نشانی           خیابان حنیف نژاد – میدان وحدت اسلامی – بازارچهء قوام لدوله  - کوچه کلیسا

تاریخ بنا       1835

وجه تسمیه    گئورگ مقدس ، سرداری بود که در راه اشاعهء مسیحیت در ارمنستان به دست بت پرستان کشته شد

                   سالروز گئورگ مقدس در دههء اول مهر دراین کلیسا برگزار می شود که همره با اهدای قربانیهای گوشتی است

توضیحات      محلهء این کلیسا قبلاً ارمنی نشین بوده ولی اکنون ارمنی نشین نیست تنها کوچه ای در این محل به نام کوچهء ارامنه وجود دارد

                   در حیاط این کلیسا برای اسکان مردان و زنان سالخوردهء ارمنی    اطاق هایی وجود دارد

 

2: کلیسای تادئوس و بارتوقیموس مقدس

نشانی           دروازه حضرت عبدالعظیم – چهارراه مولوی – بازار حضرتی – کوچهء موسوی( قبلاً موسوم به کوچهء ارامنه)

تاریخ بنا       1808 به دست ده خانوار ارمنی

                   قدیمی ترین کلیسای ارمنی شهر تهران

مساحت         220 متر

وجه تسمیه    تادئوس و بارتوقیموس ، دو تن از شاگردان مسیح بودند که مسیحیت را به ارمنستان آوردند

                   هر سال در اوائل مهرماه سالروز این دو قدیس برگزار می شود

توضیحات      در زمان ساخت این کلیسا ارامنه و به طور کلی مسیحیان در شهر تهران ، فاقد قبرستان بودند به همین دلیل تعدادی از افراد سرشناس اروپایی در حیاط این کلیسا دفن شده اند

                   از آن جایی که هنگام ساخت این کلیسا ، ارامنهء تهران ، فاقد مدرسه بودند لذا از اتاق های آن به عنوان کلاس درس ارامنه هم استفاده شده است

در نخستین جمعهء هر ماه میلادی در این کلیسا مراسم برگزار می شود

 

3: کلیسای میناس مقدس

نشانی           میدان ونک – ده ونک – محلهء ارامنه

تاریخ بنا       1875

وجه تسمیه   

میناس ، یکی از افراد دانا  و با ذکاوت بود که قیصر روم برای خاتمه دادن به منازعهء شهر  اسکندریه ، وی را به مصر فرستاد.   میناس ، ماموریت خود را با موفقیت انحام داد و ار َآن جایی که با مردم به مهربانی رفتار می کرد لذا مورد توجه مردم قرار گرفت سپس میناس از دین آبا و اجدادی رمی خود به دین مسیح گروید و قیصر از این کار او برآشفت و پس از منازعات طولانی ، قیصر دستور داد سرش را از تنش جدا سازند  از آن به بعد میناس جزء قدیسان در آمد

 

4: کلیسای حضرت مریم( مریم مقدس)

نشانی           خیابان جمهوری – خیابان میرزا کوچک خان( نادری)

تاریخ بنا       1945

توضیحات      قبلاً شورای خلیفه گری و مرکز امور ارامنه در این کلیسا بوده است

قبر یپرم خان ، از نامداران معروف ارمنی در انقلاب مشروطیت در صحن این کلیساست

 

5: کلیسای تارگمانچاس( مترجمین مقدس)

نشانی           خیابان تهران نو -  بعد از ایستگاه وحیدیه – خیابان شهید میرحسینی         ( زرکش) کوچهءمدرسهء ارامنه

تاریخ بنا       1968

وجه تسمیه    مترجمین مقدس 100 نفر بودند که در راس آنها " مسروپ ماشتوس" و "ساهاک پارتِو"  می باشند این گروه به رهبری مسروپ ماشتوس         ( مبدع خط ارمنی) در جهت اعتلای فرهنگ ارمنی ، کتاب مقدس و سایر کتب معتبر و مهم ملل دیگر را در قرن پنجم به ارمنی ترجمه کردند

                   هر سال در مهر ماه در هفته ای که موسوم به                                 «هفتهء فرهنگ ارمنی » است سالروز این مترجمان در این کلیسا برگزار می گردد         

 

6: کلیسای سَرکیس مقدس

نشانی           خیابان کریم خان – بعد از پل کریم خان – نبش خیابان استاد نجات اللهی( ویلا)

تاریخ بنا       1970

وجه تسمیه    سرکیس مقدس ، اصلاً یونانی بوده که در خدمت به کلیسا و کمک به فغرا تلاش کرد . کلیسای ارمنی به دلیل عدم توجه کلیساهای دیگر به خدمات وی ، نام او را در زمرهء قدیسین خود آورده است  همچنین داستانی شبیه روز والنتاین به وی منسوب است

توضیحات      ساختمان شورای خلیفه گری ارامنه در حیاط این کلیسا قرار دارد

                   قبر اسقف اعظم آرداک مانوکیان تنها قبری است که در حیاط این کلیسا است

                   این کلیسا بزرگ ترین کلیسای حواری ارمنی در تهران است

 

7: کلیسای گریگور لوساووریچ( روشنگر) مقدس

نشانی           مجیدیه – 16 متری دوم – کوچهء جمشید رویان

تاریخ بنا       1982

وجه تسمیه    گریگور لوساووریچ ( روشنگر) بنیان گذار رسمی کلیسای ارمنستان در سال 301 میلادی است

توضیحات      ارتفاع گنبد آن نسبت به سایر کلیساهای ارامنهء تهران بلندتر است

 

8: کلیسای وارتان مقدس

نشانی           سبلان شمالی – حشمتیه – خیابان شهید اجاره دار – ده متری ارامنه

تاریخ بنا       1986

وجه تسمیه    وارتان از سپهبدان ارمنی است که در راه دفاع ازمیهن و حفظ مسیحیت در قرون اولیه میلادی کشته شد

                   هر سال در اواسط زمستان سالروز وی در این کلیسا برگزار می شود و جشن مربوط به آن به " وارتانانتس " موسوم است

توضیحات      محراب این کلیسا در خلاف جهت محراب کلیساهای ارمنی که رو به شرق هستند می باشد

 

9: کلیسای هُوانس( یوحنای) مقدس

نشانی           بلوار ابوذر – محلهء دولاب – سرآسایاب

تاریخ بنا       1836

وجه تسمیه    منظور از یوحنا ، همان یحیای تعمید دهنده است که در نزد مسیحیان از ارج واحترام زیادی برخوردار است

توضیحات      این کلیسا در واقع " مادور" است یعنی کلیسایی در داخل قبرستان ارامنه در محلهء دولاب به منظور انجام مراسم مذهبی ( نماز میّت)          می باشد . ظرفیت این قبرستان سالهاست که به آخرین حد خود رسیده و ارامنه دیگر درگذشتگان خود را در این قبرستان دفع نمی کنند

 

10: کلیسای استپانوس مقدس

نشانی           جادهء خاوران – بعد از خاورشهر – قبرستان ارامنه

تاریخ بنا       1974

وجه تسمیه    استپانوس از قدیسین کلیسای ارمنی است و محل دفن او در کلیسای استپانوس مقدس در فاصله ای نه چندان دور از قره کلیسا است

توضیحات      این کلیسا نیز یک مادور برای انجام مراسم مذهبی درگذشتگان است و با توجه به اینکه ارامنه از این قبرستان برای دفن درگذشتگان خود استفاده می کنند لذا این مادور یک مادور فعال است

 

11: کلیسای صلیب مقدس

نشانی           منتهی الیه ضلع جنوبی باشگاه ورزشی آرارات

تاریخ بنا       1987

توضیحات      ارامنه ای که در سالیان گذشته از سایر روستاها و شهرها به ده ونک مهاجرت کرده بودند با توجه به مسافت راه تا شهر تهران با امکانات قدیمی آن زمان لذا در محل کنونی باشگاه آرارات  ، قبرستانی برای تدفین اموات خود ساختند که بعداً باشگاه آرارات در کنار آن ساخته شد از آن جایی که این قبرستان ، فاقد کلیسا برای برگزاری مراسم مربوطه بود لذا بعداً کلیسای آن ساخته شد

 

 

 

بخش دوم : معرفی کلیساهای سایر مسیحیان

 

قسمت اول : کلیساهای کاتولیک

 

  کاتولیک به معنای جامع  و جهانی است و در میان کلیساهای مسیحی ، بیشترین پیرو را دارد آنها دارای یک مرکزیت واحد به رهبری پاپ در واتیکان              می باشند و معتقدند که کلیسای سن پیتر در واتیکان را پطرس حواری بنا نهاده و    پاپ ها خود را جانشینان پطرس حواری می دانند . حضور کاتولیک ها در ایران  بیشتر با حضور دولت های اروپایی  گره خورده است . هر چند اکثر ارامنه پیرو کلیسای حواری ارمنی و بسیاری از آشوریان هم پیرو کلیسای نستوری آشوری هستند ولی  با حضور کلیسای کاتولیک در ارمنستان و ایران و سایر ممالک خاورمیانه،       عده ای از ارامنه و آشوریان هم به این کلیسا گرایش پیدا کردند

 

1: کلیسای قلب مقدس عیسی مسیح

نشانی           جاده قدیم شمیران( خیابان دکتر شریعتی) – نزدیک پل رومی

تاریخ بنا       1920

ابعاد             طول آن 40/14 متر و عرض آن متفاوت است ضلع جنوبی 60/9 و در ضلع شمالی 40/6متر است

توضیحات      این کلیسا در سال 1985 مرمت و بازسازی شد

 

 

2: کلیسای حضرت مریم

نشانی           خیابان فرانسه( نوفلوشاتو) – کنار سفارت ایتالیا

تاریخ بنا       1937

ابعاد             طول 10/20 و عرض 20/13 متر است

توضیحات      نام بسیاری از کلیساهای کاتولیک ها نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان حضرت مریم است . به طور کلی کاتولیک ها بیشتر از سایر مسیحیان برای مقام حضرت مریم احترام قائلند و او را واسطهء دعاهای خود قرار می دهند . پروتستانها او را همچون سایر انسانها می دانند و ارتودکس ها ، ارامنه حواری و آشوریان نستوری برای او اعتباری بینابین قائلند

 

3: کلیسای حضرت یوسف

نشانی           خیابان انقلاب – خیابان فرصت – شماره 91

تاریخ بنا       1950

ابعاد             طول آن 20/20 و عرض آن 16 متر است

وجه تسمیه    یوسف ،  همسر مریم بوده است و کاتولیک ها احترام زیادی برای او قائل بوده و او را از قدیسین می دانند

توضیحات      این کلیسا متعلق به آشوریان کاتولیک است

 

4: کلیسای ژاندارک

نشانی           خیابان فردوسی – خیابان منوچهری – کوچه طاهری – شماره 40

تاریخ بنا       1945

ابعاد             طول آن 20/18 و عرض آن 8 متر است

وجه تسمیه    ژاندارک از قدیسین کاتولیک است او در جنگ های صد ساله با درایت های خود توانست برای فرانسوی ها در برابر انگلیسیها، پیروزیهایی را به دست آورد . او می گفت که در باغ پدرش ، یکی از قدیسین ( قدیس میشل) بر او ظاهر شده و به او گفته که مسئول نجات فرانسه خواهد بود و عمدهء اعضاء این کلیسا نیز مسیحیان فرانسوی هستند

توضیحات      این کلیسا متعلق به فرقهء لازاریست ها از کلیسای کاتولیک است این فرقه در سال در پاریس1625 بوسیلهء وینسنت لازار به منظور اعزام هیات های مذهبی برای آموزش جوانان ایجاد شد لازار در سال 1631 میلادی اعتکاف را رواج داد در 1638 در سنت لوئیس آمریکا اولین کلیسای این فرقه بنا نهاده شد

 

5: کلیسای گریگور مقدس

نشانی           خیابان انقلاب – بعد از میدان  فردوسی -  خیابان بابی ساندز – خیابان غزالی – شماره 22

تاریخ بنا       1954

ابعاد             طول 60/12 و عرض 80/7 متر

توضیحات      این کلیسا متعلثق به ارامنهء کاتولیک است

 

6: کلیسای حضرت ابراهیم

نشانی           بعد از میدان انقلاب نرسیده به میدان آزادی – خیابان جمالزاده – شماره100

تاریخ بنا       1962

ابعاد             طول 17 و عرض 30/15-5/21 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به فرقه سن دومینیکن از کلیسای کاتولیک است بانی آن سنت دومینیک از اهالی اسپانیا در قرن سیزدهم1203 میلادی است. آنها توانستند در قرن سیزدهم ،  رهبانیت را به اوج خود برسانند به راهبان این فرقه  « فرایار» نیز می گفتند آنها معتقد به نفی خود و فردیت بودند بزرگ ترین شخصیت سرشناس این فرقه                              " توماس آکویناس " از فلاسفهء معروف دوران قرون وسطی است

 

7: هوسپ( یوسف مقدس)

نشانی           بلوار میرداماد  - قبل از میدان مادر – خیابان رازان شمالی( صادقی) – خیابان ششم

تاریخ بنا       1963

ابعاد             طول 20/16 و عرض 60/6 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به ارامنه کاتولیک است

 

8: نیایشگاه کاتولیک

نشانی           بلوار ابوذر – محلهء دولاب – سرآسیاب – قبرستان کاتولیک ها

توضیحات      این قبرستان ، قدیمی ترین قبرستان کاتولیک هاست که در درون آن نیایشگاه روبازی در قسمت شمالی آن وجود دارد

در ایام جنگ جهانی دوم گروهی از لهستانی ها از کشورشان تبعید شدند بسیاری از این لهستانیها که کاتولیک بودند به ایران آمدند .  آرامگاه            - دکتر کلوکت - پزشک ناصرالدین شاه که در سال 1855 وفات یافت و کاتولیک بود در این قبرستان است

 

9: مادور ارامنه کاتولیک

نشانی           بلوار ابوذر – محله دولاب – سرآسیاب – قبرستان ارامنه کاتولیک

تاریخ بنا       1946 توسط آنتوان آبسه

ابعاد             طول 20/8 و عرض 8/4 تا 60/3 متر

توضیحات      این مادور برای انجام مراسم درگذشتگان و متعلق به ارامنه کاتولیک است

 

10: دیر خواهران حضرت مسیح

نشانی           خیابان جامی – شماره 74

توضیحات      دیر یا صومعه مکانی است که مسیحیانی که می خواهند جهت خدمت به خدا

تجرد اختیار کنند در آنجا ساکن می گردند

 

11: دیر خواهران روحانی

نشانی           خیابان میرداماد – خیابان شهید آبکار

 

 

قسمت دوم : کلیساهای پروتستان

 

. پروتستان به معنی معترض است و بانی این کلیسا  مارتین لوتر ، کشیش آلمانی در قرن شانزدهم است که با دنیاپرستی برخی از روحانیون و دخالت کلیسا در امور دولتی و حکومتی و سوءاستفادهء برخی از مقامات آن از عقائد مردم مخالف بود.

 کلیسای پروتستان دیرتر از دو کلیسای دیگر بوجود آمد ولی این کلیسا در درون خود دارای بیشترین انشعاب بوده و فاقد یک مرکزیت واحد است .

 حضور پروتستانها در ایران دیرتر بوده و حضور اینها هم با دولت های اروپایی و میسیونرهای مذهبی گره خورده است. کتاب مقدس را برای اولین بار پروتستانها به فارسی ترجمه کرده اند .

هر چند ارامنه و آشوریان عمدتاً پیرو کلیسای حواری ارمنی و کلیسای نستوری آشوری هستند ولی در قرون اخیر بر اثر گسترش فعالیت کلیسای پروتستان در بین مسیحیان ، عده ای از ارامنه و آشوریان نیز به کلیسای پروتستان و شاخه های آن گرایش پیدا کردند

 

1: کلیسای پطرس مقدس

نشانی           خیابان امام خمینی – نرسیده به حافظ – خیابان 30 تیر – شماره 7/1

تاریخ بنا       1891

ابعاد             طول 25 و عرض 10 متر

وجه تسمیه    پطرس بزرگ ترین حواری مسیح است

توضیحات      این کلیسا ، کلیسای پروتستانهای انجیلی است . پروتستان انجیلی یا اِوانجلیکال ، شاخهء اصلی کلیسای پروتستان است و به این دلیل به آنها کلیسای انجیلی گفته می شود که این کلیساها و به طور کلی کلیساهای پروتستان از میان کتب مقدسه تنها برای کتاب مقدس ( عهدین) اعتبار قائلند و برای سایر کتب مقدسه نظیر منابع ثانوی ، رندگی قدیسین ،و کتب ادعیه  و نیایشی که از سوی بزرگان مسیحی نوشته شده اعتباری قائل نیستند ولی از این کتاب ها بویژه از منابع ثانوی تنها برای کسب اطلاعات استفاده می کنند

                   در این کلیسا کره ایهای مسیحی پروتستان نیز به عبادت می پردازند

این کلیسا به شماره 2684 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است

 

2: کلیسای ادونتیست ها

نشانی           حیابان ولیعصر- نبش خیابان رشت

تاریخ بنا       1955

ابعاد             طول 15 و عرض 5/7 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به ادونتیست ها و یا ادونتیستهای روز هفتم است . پیروان این فرقه به جای روز یک شنبه روز شنبه را تعطیل کرده و در درون این کلیسا لوحهء احکام حاوی ده فرمان موسی نصب شده و به طور کلی پیروان آن تاکید زیادی به اجرای مقررات عهد عتیق دارند

 

3: کلیسای برادران روحانی ارمنی

نشانی           خیابان کریم خان – آبان جنوبی – کوچه واعظی

تاریخ بنا       1950

ابعاد             طول 12 و عرض 8 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به ارامنه و فرقهء برادری روحانی از شاخه پروتستان است

 

4: کلیسای  حضرت توما

نشانی           کارگر شمالی  - -بعد از خیابان فاطمی – خیابان شهید  خسروی – شماره 157

تاریخ بنا       1959

ابعاد             طول 28 و عرض 5/12 متر

وجه تسمیه    توما از حواریون مسیح است او بر طبق روایات به هندوستان رفته و کلیسای هندوستان را بنا نهاد

توضیحات      این کلیسا متعلق به آشوریها و یک کلیسای انجیلی پروتستان است

                   با توجه به ابعاد آن آین کلیسا بزرگ ترین کلیسای پروتستان تهران است

 

5: کلیسای جماعت ربانی

نشانی           اول دانشگاه تهران – خیابان قدس – تقاطع خیابان طالقانی

تاریخ بنا       1971

ابعاد             طول 50/16 و عرض 75/8 متر

توضیحات      محراب این کلیسا برخلاف کلیساهای دیگر که در انتهای آنهاست در وسط ضلع شرقی آن قرار دارد

این کلیسا متعلق به فرقهء جماعت ربانی از پروتستانها و یک کلیسای پنتیکاستی است پنتیکاست ، واژه ای یونانی و به معنای پنجاهه است و  پنجاه روز بعد از عید پاک است و روزی بوده که شاگردان مسیح توانستند به زبانهای گوناگون جهان سخن بگویند

 

ه6: کلیسای هُوانس( یوحنای مقدس)

نشانی           خیابان کریم خان –  خیابان میرزای شیرازی – کوچه چهارم

تاریخ بنا       1964

ابعاد             طول 50/16 و عرض 10 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به ارامنه و یک کلیسای پروتستان انجیلی است

 

7: کلیسای پروتساتانهای آلمانی

نشانی           قلهک – خیابان یخچال – خیابان شیدایی(قوام) – کوچه فرشید

تاریخ بنا       1963

ابعاد             طول 10 و عرض 75/5 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به آلمانیهاست که سابقهء حضور آنها به جنگ جهانی دوم می رسد

این کلیسا برج ناقوس ندارد ولی دارای یک ناقوس کوچک است

در این کلیسا نقاشیهایی به سبک کوبیسم وجود دارد

 

8: کلیسای امانوئل

نشانی           میدان ونک – خیابان برزیل شرغی – خیابان نیلو

تاریخ بنا       1972

وجه تسمیه    امانوئل به معنای«  خدا با ماست»   می باشد و از اسامی مسیح است

توضیحات      این کلیسا یک کلیسای پروتستان انجیلی است

 

9: کلیسای حضرت پولس

نشانی           کریم خان - انتهای حافظ شمالی

تاریخ بنا       1967

ابعاد             طول 10 و عرض 25/9 متر

وجه تسمیه    پولس ، بزرگ ترین شاگرد مسیح در زمان غیبت وی است

توضیحات      این کلیسا یک کلیسای انگلیکان است . انگلیکان فرقهء مربوط به کلیسای انگلستان است که بین کلیساهای کاتولیک و پروتستان ، حالتی بینابین دارد

این کلیسا بر خلاف تمامی کلیساهای دیگر که اندکی مرتفع تر از محوطهء اطراف ساخته شده اند 22 پله از سطح خیابان حافظ شمالی پائین تر است

صلیب فرقهء انگلیکان با صلیب سایر مسیحیان تفاوت هایی دارد و در وسط صلیب اصلی ، یک صلیب دیگر وجود دارد

10: کلیسای  نور

نشانی           خیابان شریعتی – انتهای خیابان مژده

توضیحات      این کلیسا  یک کلیسای پروتستان انجیلی است

 

11: کلیسای برادران آشوری

نشانی           شهر آرا – خیابان ستارخان – جنب گذرنامه

توضیحات      این کلیسا متعلق به آشوریان و فرقهء پروتستانهای برادری است

 

 

قسمت سوم: کلیساهای ارتدکس

 

ارتودکس به معنای راست دینی است و اختالف بر سر اصول الهیاتی باعث شد که ارتودکس ها که ساکن بیزانس یا رم شرقی بودند از رم غربی جدا گردند . سقوط قسطنطنیه بوسیلهء عثمانیها باعث شد که مرکزیت این کلیسا از هم بپاشد

عده ای به خاطر اشتراکات زیاد اصول کلیساهای حواری ارمنی و نستوری آشوری با اصول کلیسای ارتودکس  ، این دو کلیسا را در زمرهء کلیساهای ارتودکس می دانند ولی رسم بر این است دو کلیسای فوق به صورت جداگانه بررسی شود و منظور از کلیساهای ارتودکس در ایران عمدتاً کلیسای ارتودکس یونانی و کلیسای ارتودکس روسی می باشتد

 

1: کلیسای حضرت مریم

نشانی           خیابان شهید مفتح – چهارراه طالقانی – شماره3

تاریخ بنا       1941

توضیحات      این کلیسا متعلق به یونانیان است

پله های کلیسا و نیم ستون های آن ، مجسم کنندهء معبد پارتنون آتن است

این کلیسا کشیش دائمی ندارد و در اعیاد مذهبی ، کشیشی از یونان به ایران می آید

تمامی خارجیانی که از این کلیسا دیدن کرده اند از وجود چنین کلیسایی به این زیبایی شگفت زده شده اند

 

2: کلیسای نیکلاس مقدس

نشانی           خیابان شهید مفتح – بعد از خیابان طالقانی

تاریخ بنا       1945

ابعاد             طول 13 و عرض 75/18-75/5 متر

وجه تسمیه    منظور از نیکلای مقدس ، " نیکلای دوم" آخرین تزار روسیه است که او و خانواده اش به دست بلشویک ها کشته شدند . کلیسای ارتودکس روسیه او را جزء قدیسین خود آورده و به او لقب « نیکلای قدیس رنج کشیده» داد

توضیحات      این کلیسا متعلق به روسهاست

این کلیسا به آسانی به خاطر شباهت زیاد معماری آن با معماری سبک کلیساهای روسی ، قابل شناسایی است

 

3: نمازخانهء روسها

نشانی           بلوار ابوذر – محلهء دولاب – سرآسیاب – قبرستان روسها

ابعاد             طول 13 و عرض 60/6 متر

 

 

قسمت چهارم: کلیساهای نستوری

 

بانی کلیسای نستوری   " نستوریوس " از اسقف های بزرگ قرن پنجم قسطنطنیه است که از آن جایی که در پاره ای از اصول الهیات مسیحی با دولت مرکزی مخالف بود لذا در شورای اِفِسوس در 421 میلادی او را از مقام روحانیت خلع کردند .

 از آن جایی که پیروان نستوریس در امپراطوری روم مورد تعقیب بودند لذا آنها به ایران زمین پناهنده شدند . دولت ساسانی نیز که با روم در جنگ بود  با آغوش باز و به عنوان مخالفان حکومت روم ، پیروان نستوری را پذیرفت .

اسقف بارصوما اهل نصیبین تلاش زیادی در ارتغاء کلیسای نستوری در ایران کرده و به این کلیسا رنگ و بوی ایرانی داد . یکی از زمینه های  ورود و مهاجرت آشوریها به ایران نیز نستوریوس و عقائد وی بوده است .

 

1: کلیسای مارگئورگیز

 

نشانی           کارگر جنوبی – قبل از میدان قزوین - خیابان ساعد خیابان آقابلالزاده – شماره 65

تاریخ بنا       1961

ابعاد             طول 16 و عرض 6/16 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به آشوریان نستوری است

 

2: کلیسای حضرت مریم

نشانی           میدان سپاه – خیابان برادران باباخانلو(بعد از اجاره دار) – شماره 121

تاریخ بنا       1978

ابعاد             طول 20/9 و عرض 80/8 متر

توضیحات      این کلیسا متعلق به آشوریان نستوری است

 

 

بخش سوم : جدول کلیساها به ترتیب تاریخ بنا

 

تاریخ بنا       نام کلیسا                                    نوع کلیسا

 

1808                   تادئوس و باتوقیموس مقدس         حواری ارمنی

1835                   گئورگ مقدس                             حواری ارمنی

1836                   هوانس( یوحنای) مقدس               حواری ارمنی

1875                   میناس مقدس                              حواری ارمنی

1891                   پطرس مقدس                              پروتستان انجیلی

1920                   قلب مقدس عیسی مسیح               کاتولیک قلب مقدسی

1937                   حضرت مریم                               کاتولیک

1941                   حضرت مریم                               ارتودکس یونانی

1943                   هوسف( یوسف) مقدس                کاتولیک ارمنی

1945                   حضرت مریم                               حواری ارمنی

1945                   ژاندارک                                     کاتولیک لازاریست

1945                   نیکلای مقدس                             ارتودکس روسی

1946                   مادور کاتولیک ها                        کاتولیک ارمنی

1950                   برادران روحانی                          پروتستان برادری ارمنی

1950                   حضرت یوسف                            کاتولیک آشوری

1954                   گریگور مقدس                            کاتولیک ارمنی

1955                   ادونتیست ها                               پروتستان ادونتیست

1959                   حضرت توما                               پروتستان انجیلی آشوری

1961                   مارگئورگیز                                نستوری آشوری

1962                   حضرت ابراهیم                           کاتولیک دومینیکن

1963                   پروتستانهای آلمانی                     پروتستان آلمانی

1964                   هوانس مقدس                             پروتستان انجیلی ارمنی

1967                   حضرت پولس                             پروتستان انگلیکان

1968                   تارگمانچاس( مترجمین مقدس)      حواری ارمنی

1970                   سرکیس مقدس                            حواری ارمنی

1971                   جماعت ربانی                             پروتستان پنتیکاستی

1972                   امانوئل                                      پروتستان انجیلی

1974                   استپانوس مقدس                         حواری ارمنی

1978                   حضرت مریم                               نستوری آشوری

1982                   گریگور لوساوریچ مقدس              حواری ارمنی

1986                   وارنان مقدس                              حواری ارمنی

1987                   صلیب مقدس                              حواری ارمنی

 

آنچه که از این جدول استنباط می گردد

1: اولین و قدیمی ترین کلیسای تهران که در واقع قدیمی ترین کلیسای حواری ارمنی نیز می باشد کلیسای تادئوس و باتوقیموس مقدس واقع در جهارراه مولوی است

2:در ابتدا پیروان کلیسای حواری ارمنی بودند که در تهران کلیسا دایر کردند

3: پروتستانها در سال 1891 یعنی حدود 80 سال بعد در تهران اولین کلیسای خود ( پطرس مقدس) را بنا کردند

4: کاتولیک ها دیرتر از دو کلیسای دیگر و در سال 1920 اولین کلیسای خود یعنی قلب مقدس را بنا نمودند البته کاتولیک ها در سایر شهرهای ایران نسبت به پروتستانها کلیساهای خود را زودتر تاسیس کردهاند

5: می توان گفت که در تهران ،  تغریباً چیزی حدود چهل کلیسا فعالیت می کنند

6: کلیسای صلیب مقدس ، آخرین کلیسای ساخته شده در تهران است

 

 

 

منابع مورد استفاده

1: کلیساهای ارامنهء ایران – لینا ملکمیان – انتشارات دفتر پژوهش های فرهنگی – چاپ دوم زمستان 1380

2: کلیساهای مسیحیان در ایران زمین – آندرانیک هُویان – انشارات معاونت فرهنگی و ارتباطات اداره کل امور فرهنگی – چاپ 1383

3: تاریخ کلیسای ارمنی – ادیک باغداساریان – ناش مولف – 1380

4: کلیساهای تهران           www.dorsanet.com/abbey.php

5: انجمن آشوریها و کلادانیهای تهران