یک فیلم سینمایی جالب در باره آلبینیسم که نظر همه دنیا را جلب کرد
جمع آوری و ترجمه از گارگین فتائی
آیا می توانی ما را ببینی؟ Can You See Us? یک فیلم زامبیایی ( زامبیا کشوری در جنوب مرکزی آفریقاست ) محصول سال ۲۰۲۲ به کارگردانیA کنی مومبا Kenny Mumba و نوشته اندرو تامپسون Andrew Thompson و لارنس تامپسون Lawrence Thompson و حدود صد و ده دقیقه است.
نقش های بازی
تابو کامبا Thabo Kaamba ئر نقش جوزف جوان Young Joseph
جورج سیکازوِی George Sikazwe در نقش جوزف بزرگ تر Older Joseph
روت جول Ruth Jule در نقش چاما Chama
چیلِلِکو تی کالوسا Chileleko T. Kalusa در نقش جوزف کودک Baby Joseph
کاندوانی الیوت زولو Kondwani Elliot Zulu ئر نقش کارتین Martin
کریستین اُوِن Kristin Owen در نقش همسایه Neighbor
دیدی مرسی ساکالا Didi Mercy Sakala در نقش پرستار
دینگاتسی سِنداما Dinga'tse Sendama به عنوان معلم Teacher
فرانسیسکو موچانوِی Fransisca Muchangwe به عنوان جنیفر Jennifer
رابرت نیرِندا Robert Nyirenda به عنوان مَد مَن ( مرد دیوانه ) Mad Man
این فیلم بر اساس زندگی واقعی جان چیتی John Chiti خواننده و ترانه سرای متولد شده با آلبینیسم ساخته شده است. این اولین فیلم زامبیایی بود که نتفلیکس در 27 اوت 2023 بر روی پلتفرمش منتشر شد.
خلاصه داستان
این فیلم نتفلیکس زندگی سخت یک بچه مبتلا به آلبینیسم را در زامبیا نشان می دهد. پسری که از طرف پدرش در بدو تولد طرد شد، زیرا او با آلبینیسم متولد شد، دوران کودکی اش را با تراژدی، آزار و اذیت دیدن و قلدری از سوی دیگران نسبت به خود می گذراند، اما همچنان محتاطانه خوش بین است.
این پسر با آلبینیسم در زامبیا بزرگ می شود. پدرش او را طرد می کند، همسالانش به او حمله می کنند. جان چیتی در این فیلم در مورد تجربیات خود صحبت کرده است. او سرانجام که یک خواننده، نوازنده و همچنین یک کمیسر پلیس میشود، زندگی اش الهام بخش یک فیلم نتفلیکس درباره آلبینیسم در آفریقا میشود . آلبینیسم ، یک اختلال رنگدانه ای است که زندگی او را شکل داده است. روزی که جان چیتی به دنیا آمد برای خانواده او در زامبیا روز سختی بود. او می گوید: «آنها شوکه و گیج شده بودند زیرا من متفاوت به دنیا آمده بودم. چیتی با آلبینیسم متولد شد، یک بیماری مادرزادی بدون رنگدانه در پوست یا مو، که برای همین متولدین آن سفید به نظر می‌رسند. چیتی می‌گوید: «خانواده‌اش نمی‌دانستند چگونه سیاه‌پوستان می‌توانند یک بچه سفیدپوست داشته باشند». "شاید مادرم با یک مرد سفید پوست رابطه داشته است. یا این یک نفرین است. بنابراین ناآگاهی زیادی در مورد این وضعیت وجود داشت."آن نادانی خانواده چیتی را متلاشی کرد. پدرش مادرش را مقصر می‌دانست و نمی‌خواست با فرزندش کاری داشته باشد. این اولین مانع از بسیاری از موانعی بود که چیتی قبل از تبدیل شدن به مرد موفق، مطمئن و شناخته شده امروزی باید بر آن غلبه می کرد .
در فیلم وقتی جوزف به دنیا می آید، پدر فریاد می زند: "رهایم کن! آن چیز هر چه هست، بچه من نیست!" پدر و مادر چیتی طلاق گرفتند. چیتی توسط مادرش و خیلی زود ناپدری اش بزرگ شد. او می‌گوید: «فکر می‌کردم ناپئری ام پدر واقعی من است، زیرا این شخصی است که از تمام خاطرات اولیه کودکی به یاد دارم. من یک پیوند بسیار قوی با او داشتم.»
چیتی از طرف خانواده هسته‌ای خود و یک دوست اتفاقی عشق و پذیرش پیدا کرد، اما اغلب احساس انزوا می‌کرد. همسالانش او را مسخره کردند. چیتی امیدوار بود که وقتی بزرگ شد، بتواند لوسیون مخصوصی بخرد تا «مثل دوستانم سیاه باشم و با دوستانم بازی کنم و قبول شوم». سپس در 15 سالگی مورد حمله قرار گرفت. مهاجمان او پای او را می خواستند. چیتی می گوید: اعتقاد بر این است که اعضای بدن افراد مبتلا به آلبینیسم دارای قدرت، ثروت اندوزی و درمان بیماری هستند و به همین دلیل، بسیاری از افراد مبتلا به آلبینیسم شکار و کشته می شوند. حمله مشابهی به جوزف در فیلم رخ می‌دهد: خونش کشیده میشود، اما پس از آن گروهی به صحنه می‌روند و مهاجمان قبل از اینکه بتوانند آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کنند، فرار می‌کنند. لارنس تامپسون، تهیه کننده اجرایی و فیلمنامه نویس، می گوید که این نوع حمله به افراد مبتلا به آلبینیسم متأسفانه در زامبیا و کشورهای اطراف رایج است. او می‌گوید: «فکر می‌کنم این فیلم کاملاً تأثیرگذار بوده است، زیرا همه می‌گویند که نمی‌دانستند اینچنین اتفاق هایی افتاده است».
فکر کنید که بسیاری از ما خیلی وقت ها متوجه نمی شویم که چقدر دیگران را قضاوت می کنیم. این را با ذهنی باز تماشا کنید و شاید متوجه شوید که نفرت چگونه شکل می گیرد. فیلم بسیار قدرتمند! من این فیلم را برای هر سن، نژاد، مذهب، قومیت به شدت توصیه می کنم، هر طور که شما آن را طبقه بندی کنید.
هاکاینده هیچیلما، Hakainde Hichilema, رئیس جمهور زامبیا، در اولین نمایش حضور داشت. او بعداً در توییتر نوشت: "فیلم می‌توانی ما را ببینی؟ داستانی گیرا از دوران سخت کودکی یک پسر کوچک است. صحنه‌بندی، موسیقی و فیلمبرداری مد نظرم بود، اگرچه تماشای برخی صحنه‌ها احساسی بود."و تامپسون امیدوار است که اصلاحات در دست اقدام است. تامپسون می گوید: «[رئیس جمهور] به دنبال تقویت قوانین موجود در مورد حملات به افراد مبتلا به آلبینیسم است. چیتی در تجربه‌اش می‌گوید که انگیزه‌ی چنین خشونت‌هایی ناشی از خصومت مردم نسبت به تفاوت هاست. چیتی می‌گوید: «انگار ما در جای اشتباهی هستیم و مثل این است که جامعه به ما می گویند، "شما به اینجا تعلق ندارید." برای اینکه آفریقایی باشی، باید سیاه پوست باشی."
به گفته چیتی، تفاوت نگرش مهم ترین راه برای از بین بردن این تعصبات است. این چیزی است که او با تبدیل شدن به یک خواننده و نوازنده سرشناس در زامبیا توانسته است به آن دست یابد. او از موقعیت خود برای مطرح کردن مسائل مربوط به حقوق معلولیت و آلبینیسم استفاده می کند. به عنوان مثال، چیتی بنیاد آلبینیسم زامبیا را تأسیس کرد، سازمانی که برای مبارزه با تبعیض و تامین حقوق برابر برای افراد مبتلا به آلبینیسم کار می کند . او در حال حاضر به عنوان مدافع کمپین Sightsavers برای تصویب پروتکل معلولیت آفریقایی، یک توافق نامه الزام آور برای توسعه قوانین و سیاست هایی برای ارتقای حقوق معلولان در سراسر آفریقا، خدمت می کند. امروز چیتی با پدر بیولوژیکی ( اصلی ) خود آشتی کرده است. او همچنین به یک کمیسر پلیس تمام وقت تا حدی برای کمک به سرکوب حملاتی که افراد مبتلا به آلبینیسم با آن روبرو هستند تبدیل شده است،. او خودش سه تا بچه دارد. او توضیح می دهد: «آلبینیسم هرگز چیزی نیست که حتی در خانه درباره آن صحبت کنیم، زیرا مشکلی نیست. "من دوست دارم به جایی برسم که کسی را به عنوان یک شخص ببینیم نه رنگ پوست ، نه رنگ چهره، نه وضعیت، نه ناتوانی."
تا اینجای کار پیش رفته است - او می‌گوید فقط آرزو می‌کند که مادرش اکنون او را ببیند. مادرس در 11 سالگی ناگهان درگذشت. او می گوید: «یک چیزی که باعث تاسف من است این است که مادرم اینجا نیست. "برای اینکه ببیند چگونه رشد کرده‌ام و تنها مقدار کمی از هر چیزی که به دست آورده ام را ببیند ".
آیا می توانی ما را ببینی؟ تعصب اجتماعی را بررسی می کند . فیلم با صحنه ای از مردی شروع می شود که از گوشه ای ناهموار می دود، انگار در حال تعقیب چیزی یا تعقیب شدن است. به نظر می رسد که او مصمم است با هر ذره قدرتی که در وجودش است، لحظه را پشت سر بگذارد. در ایستگاه آخر او را می بینیم که از مردی که ماشین دارد درخواست می کند تا همسر باردارش را به بیمارستان برساند. این صحنه یک پیام ساده می دهد: مردی که آنقدر روی خانواده اش سرمایه گذاری کرده است که حاضر است هر چیزی را قربانی کند. این نوع شخصیت کندی (کاگوا کامبا) است که ما پذیرای آن هستیم، یک مرد مهربان خانواده که همسرش را صمیمانه دوست دارد. اما طولی نمی کشد که شخصیت او از خوب به بد تغییر می کند. مدت زیادی طول نکشید که همسرش یک فرزند آلبینو به دنیا آورد و آنجا همه چیز تغییر کرد. کندی که می‌توانست برای همسرش به بهشت بدود و برگردد، از همسرش چاما متنفر شد ، زیرا او یک موابی (شبح) به دنیا آورد، همانطور که جوزف (تابو کامبا)، نوزاد، بعداً تنبیه شد.
. آیا می توانی ما را ببینی؟ طولی نمی کشد تا ما را با معنای زندگی به عنوان آلبینو در جامعه آشنا می کند . این به عنوان مقدمه ای برای فیلمی درباره کلیشه ها یا ناراحتیهایی است که بی عدالتی را در چهره کسانی که به آنها مثل مجرمین برخورد میشود نشان می دهد. اگر شما در دسته افرادی مانند کندی قرار می گیرید که به دلیل متفاوت بودن دیگران احساس ناراحتی می کنند، کارگردان، Kenny ROC Mumba، آن را پیش روی شما قرار می دهد: «به شیطانی که هستی نگاه کن». هیچ راه بهتری برای شروع یک فیلم وجود ندارد. فیلم با صحنه ای از تولد شروع می شود که نشان می دهد بی عدالتی از کجا شروع می شود. افراد مبتلا به آلبینیسم به نفرت اجتماعی تبدیل نمی شوند بلکه آنها در آن متولد می شوند.
آیا می توانی ما را ببینی؟ فیلمی است در دوران بلوغ که روایت‌هایی پیرامون مضامین عشق، خیانت، قلدری و سایر پویایی‌های انسانی را از دریچه‌ی دید جوزف روایت می‌کند که در این فیلم خود را به عنوان یک کودک پسر معرفی می‌کند اما بعضی اوقات چهره زنانه پیدا می کند . این تغییر کاراکتر نشان دهنده میزان بی طرفی نفرت نسبت به افراد مبتلا به آلبینیسم است. چه دختر باشید چه پسر، جامعه چیزهای تحقیرآمیزی در مورد شما دارد. حتی در صحنه‌ای که جوزف بزرگتر روی صحنه است و با صدای زیبایش آواز می‌خواند، بغض هنوز در گلوی ما درد می‌کند، زیرا می‌دانیم که هیچ‌کس برای زنده ماندن سزاوار چنین نفرتی نیست. هر کسی می تواند در هر نقطه ای عاشق شود، حتی در مکان های عجیب و غریب و در شرایط عجیب، اما من نتوانستم ببینم چگونه عشق می تواند بین مارتین و چاما رشد کند. برخلاف پدر بیولوژیکی جوزف، مارتین او را مانند فرزند خود به فرزندی قبول می کند، اما نمی دانم که آیا او از روی عشق یا ترحم معمولی از جوزف مراقبت می کنند زیرا نمی خواهد در دسته افرادی قرار گیرد که از آلبینیسم متنفرند یا نه . آیا اگر جوزف فرزند بیولوژیکی مارتین بود، آیا مارتین همین واکنش را نشان می داد؟
این یکی از ترس‌های چما به عنوان مادر فرزند آلبینو است و این ترسی معتبر است زیرا مردم و احساسات تغییر می‌کنند، مانند کندی. یک چرخش جالب در مورد این فیلم نوع نگاه چما ست زیرا چما دقیقاً همان کاری را می کند که از آن متنفر است. او از جامعه انتقاد می کند که از پسرش متنفر است و با او بد و شرارت آمیز رفتار می کند، اما ما نحوه برخورد زشت او با "دیوانه madman را که رابرت نییندا نقش آن را بازی می کند ، می بینیم. این در همه وجود دارد: "از چیزی که نمی توانیم درک کنیم، از آن می ترسیم، و از آنچه می ترسیم، به دنبال نابودی آن هستیم." او از دیوانه متنفر است و به اشتباه قضاوت می کند، بنابراین ما در نظر می گیریم که اگر چما نیز یک فرزند آلبینو به دنیا نیاورده بود از آلبینو ها ، متنفر میشد . ما چقدر دو رو هستیم : آیا شما آدم خوبی هستید یا فقط تحت شرایط خاضی خوب هستید؟
مصیبت های جوزف عزیز به دوران کودکی ختم نمی شود و وضع او بدتر میشود . او هر دو والدین خود را در ده سالگی از دست می دهد و سپس این سوال مطرح می شود که چه کسی مسئول او خواهد بود. من تعجب می کنم که چرا عمه مورد علاقه اش نتوانست این مسئولیت را به عهده بگیرد. عمه اش طوری رفتار می‌کند که انگار به جوزف اهمیت می‌دهد، اما زمانی که جوزف بیش از همه به او نیاز دارد، با امتناع از قبول مسئولیتش وانمود می‌کند که همچنان جوزف برای او مهم است . عشق شکست ناپذیر نیست و فقط این کافی نیست که تنها به کسی بگویی "دوستت دارم" یا به تو اهمیت می دهم." اینها کلمات توخالی هستند. تا زمانی که مثل آن رفتار نکنی و نشان ندهی که اهمیت می دهی، برای همیشه کلماتی تو خالی خواهند ماند.
جوزف با خوش شانسی محض در صنعت موسیقی موفق شد بسیاری از افرادی که به سرنوشت جوزف دچار شده اند، هرگز نتوانستند داستان خود را تعریف کنند. برخی هرگز نتوانستند از قلدری و تمسخر بیش از حد دیگران بهبود یابند. او تنها یکی از آن معدود بازماندگان است.
فیلمبرداری این فیلم یکی از دلایل جذابیت آن است. هر صحنه با رنگ‌های توصیفی نمایش داده میشود که احساسات را برمی‌انگیزد و سلسله ای از اعمال را دنبال می‌کند. با وجود اینکه این فیلم اولین فیلم بلند زامبیایی در نتفلیکس بود، ارزش دیدنش را داشت
منابع
Daniel, A. (2023). He’s a singer, a cop and the inspiration for a Netflix film about albinism in Africa. NPR. https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/2023/09/10/1198675534/a-new-netflix-film-follows-a-boy-growing-up-with-albinism-in-zambia
Joshua, J. (2023). ""Can You See Us" Gets Global Attention". Zambia National Broadcasting Corporation.
Kathy ,Sh (2023). "Zambian Film Focuses on Hardships Faced by Boy With Albinism". Voice Of Africa. Retrieved October 7, 2023.
karynaonset. (n.d.). IMDb. Retrieved August 1, 2024, from https://m.imdb.com/user/ur93597540/?ref_=m_tt_urv
Sulyman, B. (2023). Can You See Us? Review: Zambia’s Netflix Debut Explores Societal Prejudice - MoreBranches. https://www.morebranches.com/can-you-see-us-review-zambias-netflix-debut-explores-societal-prejudice/
Zambian Film Focuses on Hardships Faced by Boy With Albinism. (n.d.). Fb.watch. Retrieved August 1, 2024, from https://fb.watch/tpXbOiMfeK/?mibextid=oKfgLb&fs=e&s=TIeQ9V
من گارگین فتائی از ارامنهء ایران هستم .