پاسخ به یک اتهام قوم گرایان

گارگین فتائی

یکی از حملاتی که قوم گراها به ارامنه وارد می‌کنند اینه که میگن

چرا آموزش زبان های اقوام دیگه در ایران ممنوعه اما فقط ارامنه می تونند مدارس خودشون رو داشته باشند و زبان خودشون رو آموزش ببینند؟

چیزهای زیادی هست که ممکنه خیلی ها در جریانش نباشند و خود ارامنه هم ترجیح میدن که در موردش چیزی نگند.

من یادمه که از وقتی مدرسه رفتم تا وقتی کلاس سوم راهنمایی بودم یعنی حدود هفت سال روال کار مدارس ارمنی این بود که هفته ای چهارده ساعت درس به زبان ارمنی داشتند شامل ادبیات و زبان و دستور زبان ارمنی و تاریخ و شعر ارمنی و کتاب دینی مسیحی و نظایر آن. برای همین هر روز ما ساعت کلاسمون بیشتر از بقیه بود یعنی بقیه مدارس ساعت یک و نیم بعد از ظهر تعطیل میشدند اما مدارس ما ساعت سه بعد از ظهر تعطیل میشد. و نکته دیگه اینکه تمام مدیران این مدارس از دبستان و مدرسه راهنمایی گرفته تا دبیرستان ارمنی بودند. این روال بعد از انقلاب ۵٧ هم تا چند سال ادامه داشت. حدود یکی دو سال روال کار مثل سابق بود و همه مدارس هم مختلط بودند اما فکر کنم از سال ١٣۶٠ بود که مدارس رو جدا کردند و مدارس ارمنی هم دخترانه و پسرانه شد. تا چند سال برای مدارس پسرانه ارمنی یک مدیر مرد ارمنی و برای مدارس دخترانه ارمنی یک مدیر زن ارمنی تعیین می‌کردند. این وضع حدود چهار پنج سالی ادامه داشت. فکر کنم از سال ١٣۶۴ در اوج جنگ بود که ورق برگشت و ضربه کاری به مدارس ارمنی وارد شد.

اولین ضربه ابن بود که تمامی مدیران ارمنی از مدارس ارمنی برکنار شده و مدیران مسلمان جای اونها رو گرفتند . برای این کارشون هم هیچ توجیه و دلیل قانع کننده ای ارائه ندادند . تعدادی از مشاغل طبق فقه و شرایط حساس سیاسی و یا نظامی تعیین شده که شرط اول برای تصدی اون مشاغل داشتن دین اسلام هست و اقلیت های دینی غیر مسلمان از تصدی به این مشاغل منع شدند . این خودش سرتاپا تبعیض هست چون بین شهروندان یک کشور تبعیض دینی قائل میشه . یک قاعده فقهی هست به نام نفی سبیل که براش به آیه قرانی استناد می کنند و میگن که بر طبق این قاعده خداوند هیچ راهی برای برتری غیر مسلمانان بر مسلمانان قرار نداده و به ظور اخص منظورشون اینه که بر طبق این قاعده غیر مسلمان ها در یک مملکت اسلامی نباید شغلی داشته باشند که ماهیت ریاستی و قدرتی و اجرایی بر مسلمانان داشته باشه نظیر مشاغل رده بالای نظامی ، مشاغل قضایی و مدیریت یک غیر مسلمان بر جایی که اکثر کارکنانش مسلمان هستند اما برکناری مدیرغیر مسلمان یک مدرسه ای که تمام شاگردانش همدین مدیر و آنها هم غیر مسلمان هستند نمیتونه هیچ توجیه فقهی و شرعی داشته باشه .

ضربه کاری دوم این بود که چهارده ساعت درس کلاس ارمنی در هفته تبدیل شد به هفته ای دو ساعت درس در مدارس راهنمایی و چهارساعت درس در مدارس ابتدایی و بیکار شدن خیل عظیمی از معلمان زبان.و ادبیات ارمنی.

ضربه سوم این بود که حتی این دو ساعت درس در مقطع دبیرستان هم تدریس نمیشد یعنی دبیرستان های ارمنی شده بود دبیرستان هایی با شاگردان ارمنی اما بدون هيچ کلاس درسی به زبان ارمنی و بدون هیچ مدیر ارمنی. کلاس دینی هم کلاس مسیحیت نبود . قبلاً کلاس دینی ارامنه شامل آموزش های مسیحی بود که در یک کتاب به زبان ارمنی چاپ و در اختیار شاگردان قرار داده میشد بلکه یک کتاب به نام دین و معارف اسلامی رو برداشته و بخش اسلامی اونو حذف کرده بودند و بخش مشترک رو تبدیل به یک کتاب کرده بودند اسمش رو هم گذاشته بودند کتاب تعلیمات دینی ویژه اقلیت های مذهبی .

من از سوم راهنمایی به بعد به این روال تا دوره دیپلم گذروندم.

با تلاش های مداوم و پیگیر ارامنه بعد از دوره ما و در دوره برادرم یعنی دوره تحصیلی دهه شصتی ها تونستند ساعت درس ارمنی رو به شش ساعت در مدارس ارمنی افزایش بدند و تنها در مدارس معدودی هم مدیر ارمنی گذاشتند.

اما نکته مهمتر دیگه اینه که معلم های ارمنی در مدارس ارمنی استخدام رسمی آموزش و پرورش نیستند و مسوولین آموزش و پرورش اینها رو کارمند رسمی نمیدونند و بهشون حقوق نمیدند و حقوق اینها رو خود جامعه ارامنه و شورای خلیفه گری ارامنه پرداخت میکنه.

وضعیت مدارس ارامنه هم خوب نیست. چند سال پیش شاهد تعطیل شدن یکی از قدیمی ترین و بهترین دبیرستان های ارمنی تهران بودیم که سطح آموزشی اون در کیفیت بالا یا معلمین دارای تعلیمات آمرزش عالی بود یعنی دبیرستان پسرانه کوشش مریم کنار کلیسای مریم مقدس در خیابان میرزا کوچک خان یا نادری سابق تهران رو بهروی دبیرستان زرتشتیان به نام فیروز بهرام . تلاش های فراوان ارامنه نیز نتونست باعث ادامه فعلیت ابن دبیرستان بشه. چند سال بعد دبیرستان دیگر ارامنه یعنی دبیرستان پسرانه آبراهام سوفومونبان هم تعطیل شد. علت تعطیل شدنش این بود که این دبیرستان یک دبیرستان نظری با سه رشته ریاضی و تجربی و انسانی بود و پاسخگویی نیاز دانش آموزان جدید که نیازمند با دبیرستان حرفه ای و فنی بودند نبود بویژه بعد از تعطیل شدن دبیرستان حرفه ای کوشش مربم که اون هم فقط حرفه ای بود تا فنی و توش فقط رشته های حسابداری و بازرگانی تدریس میشد. تغییرات سریع در قوانین مربوط به نهاد آموزش باعث شد که خیلی از مدارس زمان و امکان کافی برای تطبیق خودشون و تغییر کاربری آموزشی یا وضع موجود رو نداشته باشند علاوه بر اینکه مجوز تعدادی از ابن مدارس هم برای رشته های خاصی تعیین شده اند.

در تهران پسران ارمنی اگر می‌خواستند بعد از دوره راهنمایی به دبیرستان ارمنی بروند دو تا گزینه داشتند یا به دبیرستان نظری سوفومونبان برند یا به دبیرستان حرفه ای کوشش مربم که با تعطیل شدن هر دوی این دبیرستان ها پسران ارمنی دیگه هیچ دبیرستان ارمنی در تهران وجود نداره که بتونند در اونجا ادامه تحصیل بدند.

زیان ارمنی گر چه واژه های زیادی از فارسی گرفته اما طبق تحقیقات زبان شناس معروف هاینریش هوبشمان شاخه مستقلی از زبان های هند و اروپایی هست که ز زبان فارسی بر آن فراوان گذاشته یعنی مثل آذری و شمالی و کردی یا فارسی هم ریشه نیست تنها از فارسی اثر پذیرفته و اینکه خط جداگانه ای هم داره و مثل این زبان ها با خط عربی فارسی شده نوشته نمیشه

نتیجه

١: ارامنه هم برای اینکه زبانشان در مدارس تدریس بشه تلاش های مداوم کرده و فراز و نشیب های بسیاری را تجربه کردند و فقط خودشان را محدود به حرف زدن و اعتراض و فحش و توهین در فضای مجازی نکردند .

٢: ارامنه خودشان حقوق معلمین زبان ارمنی را پرداخت می کنند .

٣: زبان ارمنی وافعا یک زبان جداگانه از گروه هند و اروپایی است که از زبان فارسی تاثیر پذیرفته اما با آن هم ریشه نیست .

۴: زبان ارمنی مثل سایر اقوام و زیان های ایرانی از خط عربی فارسی شده استفاده نمیکنه و خط منحصر به فرد خودشو داره .

۵: درسته که ارامنه مسیحی هستند اما مسیحیت آنها حالت ویژه داره . اونها معمولاً متون دینی خودشون رو مثل سایر مسیحیان از زبان های دیگه مثل لاتین یا یونانی نمی گیرند و تمامی کتب و موعظه ها و آموزش های دینی در کلیساهای ارمنی کاملاً به زبان ارمن است . : دینی یعنی آنها تمام مراسم خودشون رو تنها به زبان خودشون انجام میدن و کلیسای اونها هم فقط مختص ارامنه است نه ملت ها و اقوام دیگه که این هم ریشه تاریخی داره و اونها همواره ناگزیر بودند در موقعیت تدافعی و دفاعی باشند تا تهاجمی و تبلیغی.