مواظب زبان خود باشیم

مواظب زبان خود باشیم

گارگین فتائی

.

همیشه گفتاری که نیکو بوده در نزد عموم شیرین تر  و محبوب تر است .

داشتن زبان پاک و سخن نیکو در ایران زمین  و  ادیان گوناگون همواره مورد تاکید بزرگان این مرز و بوم بوده است .

سخن و زبان دارای چنان اثر قدرت مندی است که هم می تواند باعث تقویت اراده و اعتماد به نفس گردد و هم می تواند باعث  شعله ور شدن هر چه بیشتر اختلاف و نزاع و خصومت شود .

.

گفتار نیک در آئین زرتشت

 

پندار نیک، گفتار نیک، کردار نیک از خصایص آئین زرتشتی است. در سراسر گات‌ها این سه کلمه بارها تکرار شده‌است.

 

اوستا – گاتها – هات 51 – بند 21

از پرتو پارسائی به مقام تقدس رسند چنین کسی از پندار و گفتار و کردار نیک و ایمان خویش به راستی ملحق گردد. اهورامزدا به میانجی وهومن (مظهر اندیشه نیک و خرد و دانایی خداوند) به چنین کسی کشور جاودانی ارزانی دارد. مرا نیز چنین پاداش نیکی آرزوست

 

اوستا- گاتها – هات 53 – بند3

«همه با اندیشه و گفتار و کردار نیک بکوشید تا مزدا را خشنود سازید و هریک انجام کارنیک را برای نیایش او برگزینید»

.

گفتار نیک در آئین یهود

در آئین یهود بویژه در سخنان سلیمان حکیم می توان جملات قصار و زیبایی در باره سخن و زبان یافت

 

امثال باب پانزده آیه چهار

   زبان‌ ملایم‌، درخت‌ حیات‌ است‌ و كجی‌ آن‌، شكستگی روح‌ است‌.

 

امثال باب بیست و یک آیه بیست و سه

   هر كه‌ دهان‌ و زبان‌ خویش‌ را نگاه‌ دارد، جان‌ خود را از تنگیها محافظت‌ می‌نماید.

 

.

گفتار نیک در مسیحیت

مسیحیت که همواره تاکید فراوانی بر اخلاق نیکو دارد همواره پیروان خود را از داشتن زبان تند و ناپسند  حذر داشته است

 

  یعقوب باب سه آیه شش

   و زبان‌ آتشی‌ است‌! آن‌ عالم ناراستی‌ در میان‌اعضای‌ ما زبان‌ است‌ که‌ تمام‌ بدن‌ را می‌آلاید و دایره‌ کائنات‌ را می‌سوزاند و از جهنم‌ سوخته‌ می‌شود!

 

یعقوب باب سه آیه هشت

   لکن‌ زبان‌ را کسی‌ از مردمان‌ نمی‌تواند رام‌ کند. شرارتی‌ سرکش‌ و پر از زهر قاتل‌ است‌!

 

 

 

.

 

گفتار نیک در اسلام

در اسلام در مورد آداب سخن گفتن در شرعیات  مبحث جداگانه و مفصلی وجود دارد

.

الف : در قرآن

 

سوره: 4 , آیه: 148

خداوند بانگ برداشتن به بدزبانى را دوست ندارد مگر [از] كسى كه بر او ستم رفته باشد و خدا شنواى داناست

 

.

ب: احادیث از پیامبر اسلام  در مورد گفتار

 

خود را از آتش جهنم نجات دهید ، هر چند با یک خرما و اگر نداشتید با گفتن سخن نیکو ( او را راضی کنید ).

 

 کسی که به خدا و روز آخرت ایمان داشته باشد باید سخن خیر بگوید یا اینکه سکوت اختیار کند.

 

جمال و زینت مرد در زبانش است.

 

کسی که مردم از زبان او بترسند از اهل آتش است.

 

سخن نیکو گفتن بهتر است از خاموشی و سکوت ، و خاموشی و سکوت بهتر است از سخن بد گفتن.

 

 

.

 

ج: گفتار نیک در نهج البلاغه

 

  چون عقل کامل گردد، سخن اندک شود.(حکمت 71 )

 

هر کس که از آبروی خود بیمانک است، از جدال بپرهیزد (حکمت 362 )

 

 

شایسته نیست به سخنی که از دهان کسی خارج شد، گمان بد ببری، چرا که برای آن برداشت به نیکویی می توان داشت( حکمت 360 )

 

 

 در آنجا که باید سخن گفت، خاموشی سودی ندارد، و در آنجا که باید خاموش ماند، سخن گفتن ناآگاهانه خیری نخواهد داشت.(حکمت 471 )

 

 

 با مردم آنگونه معاشرت کنید، که اگر مردید بر شما اشک ریزند، و اگر زنده ماندید، با اشتیاق سوی شما آیند.(

 

زبان عاقل در پشت قلب اوست، و قلب احمق در پشت زبانش قرار دارد(حکمت 40 )

 

.

 

سخن تحریک امیز در نظام حقوقی ایران

در نظام حقوقی ایران اگر کسی که مرتکب جرم یا خلافی شده ثابت کند که سخن تحریک آمیز طرف باعث تحریک و عصبانیت او شده و او دست به آن کار مجرمانه ئزده است این امر می تواند باعث تخفیف مجازات وی گردد  و البته این قاعده علاوه بر ریشه فقهی ریشه در مطالعات روان شناسی نیز دارد زیرا اگر آن گفتار و سخن تحریک امیز نبود احتمال زیادی داشت که فرد دست به ارتکاب آن جرم نمی زد

قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 در این مورد می گوید

 

ماده ۳۸- جهات تخفیف عبارتند از:

پ- اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم

.

سخن نیکو در ادبیات

در ادبیات ایران و جهان تاکید فراوانی بر نیکو سخن گفتن شده است

 

جملاتی از بزرگان

 

ژرژ هربرت

«يا درست حرف بزن يا عاقلانه سكوت كن»

 

ناپلئون بناپارت:

 «اگر قرار بود هركس به اندازه دانش خود حرف بزند، چه سكوتي بر دنيا حاكم مي‌شد»

 

نظامی گنجوی

کم گوی و گزیده گوی چون دُر

 تا ز اندک تو جهان شود پُر

 

ضرب المثل

زبان سرخ سر سبز می دهد بر باد

 

کتاب گلستان سعدی نیز باب آخر آن به نام آداب سخن گفتن می باشد .

 

.

استنتاجات

با توجه به سخنان بزرگان و ادیان می توان این نتایج را از سخن نیکو گفتن گرفت

 

1: خداوند گفتار نیک را دوست دارد و آن را می پسندد و همواره کسانی را که سخن نیکو می گویند می ستاید

2: زبان و گفتار همواره باید ملایم باشد و از زبان و گفتار تند باید پرهیز نمود

3: باید خویشتن دار بود و زبان را از گفتار و سخنان نسنجیده و ناشایست و ناپسند بازداشت

4: زبان و گفتار بد می تواند باعث نزاع و کدورت و دلخوری و حتی خانمان برانگیز باشد

5: با نیکو سخن گفتن می توانیم دل شکسته ای را دوباره شاد سازیم و یا دلی به دست اوریم

6: هیچ کس افراد بدزبان و بددهن را دوست ندارد و این گونه افراد همواره چهره ای ناپسند در ذهن دیگران از خود بر جای می گذارند

7: پرحرفی ٰ، خود می تواند باعث گفتن حرفهای اضافی شود که نتیجه ای جز ناراحتی به بار نمی آورد پس بهتر است همیشه کم و سنجیده سخن گفت

8: این نیز همیشه تاکید شده که قبل از حرف زدن و سخن گفتن باید خوب اندیشید و بعد سخنی بر زبان جاری ساخت

9: دهان به دهان شدن و جدال و منازعه خود باعث بدزبانی می شود زیرا هر طرف سعی می کند وجهه طرف مقابل را با حرفهایش پائین آورد

10: البته  شنونده هم نباید سخت گیری زیاد به خرج دهد و تا سخنی از دهان کسی خارج می شود آن را حمل بر بد بودن بکند

در واقع مواردی هست که یا گوینده منظور بدی نداشته و یا شنونده برداشت بدی از سخن داشته است

11: سخن را باید به موقع و در جای خود گفت

اگر سخن در جای خودگفته نشود مانند خروس بی محل می ماند و همچنین از سخنگو طرف مردم متهم به این می شود که

در جایی که باید حرف بزنه لال میشه و جایی که باید دهنش رو ببنده بلبل میشه

12: سخن نیکو گفتن همیشه اثرات مثبت پندگونه بر شنونده می گذارد و ما می توانیم این اثر مثبت را در نوشته های سخنوران و  ادبای بزرگی  چون سعدی به وضوح  ببینیم.

13: ما همواره باید از سخنان تحریک آمیز دوری کنیم زیرا همین سخنان تحریک آمیز عاملی می شود بر علیه ما  و هم باعث تخریب شخصیتی گویند و هم شنونده می شود .

.

منابع

http://pedramsoroushpoor.blogfa.com/post-31.aspx

http://www.khorasan.ir/tabid/5825/Default.aspx

http://www.eslam-soni.blogfa.com/post-12.aspx

http://www1.jamejamonline.ir/papertext.aspx?newsnum=100821734184

گات‌ها، پورداوود، وهوخشترگات، ص ۱۳۷

واژه یاب کتاب مقدس

واژه یاب قرآنی پارس

اوستا

ویکیپدیا