ژاماگیرکZhamagirk یا کتاب دعای کلیسای حواری ارمنیو  نماز ودعاهای کلیسای ارتودکس قبطی

کاری مشترک از گارگین فتائیو ابراهیم شفیعی ( آپیک)

.

در این کلیسا برای خواندن دعا از کتابی به نام ژماگیریک به ارمنیժամագիրք   و به انگلیسیdjamagirk  گویند . این کلمه خود مرکب است از دو واژه و یک میانودند ژام djam که در اینجا به معنای کلیسا است البته ژام در زبان ارمنی امروزه به زمان اطلاق می شود ولی در گذشته به معنی کلیسا هم به کار برده میشد و میانوند «آ » و جزء دوم یعنی گیرک به معنی کتاب است و این کلمه روی هم به معنی کتاب کلیسا است .

اینها کتابهای کوچک جیبی هستند که در کلیسا روی میزها گذاشته شده وقتی کشیش شروع به موعظه و خواندن دعای مروط به زمان معینی می کند مراجعه کنندگان هم از طریق این کتاب جیبی با کشیش همراه می شوند.

در این کتاب ها معمولاً در صفحه چپ سرود و دعا به زبان گرابار یا ارمنی قدیم است و روی راست آن معادل آشخارهابار یا ارمنی جدید آمده است .

این کتاب توسط پدران اولیه کلیسا تنظیم و بوسیله جاثلیق نرسس شنورهالیST Nerses Shnorhali که از علما و روحانیون برجسته قرون میانی بود غنی گشته است .

 

 

 

 

اجزاء کتاب

این کتاب از سه قسمت تشکیل شده است

 

بخش اول

 Արևագալի   Ժամերգություն

Arevagali djamyergutiun

 

 سرودهای کلیسایی مربوط به سپیده دم و طلوع خورشید

 

 بخش دوم

 Խաղաղական Ժամերգություն

Khaghaghutian djamyergutiun

سرودهای مربوط به ساعات میانی روز

 

 

 

بخش سوم

 Հանգստյան Ժամերգություն

Hangstian djamyergutiun

که شامل سرودهای مربوط به زمان خواب و شب هنگام می باشد

 

هرکدام از این سه بخش،  خود دارای اجرائی کلی هستند به این شرح

 

Տերունական աղօթք

Derunakan Aghotk

دعای الهی که همان معروف ترین دعا در میان مسیحیان ارمنی است که همواره از سوی همه افراد در طول روز خوانده می شود

 

 

Երգ Yerg

به معنی آواز و منظور از آنها سرودهای دسته جمعی کلیسایی است

 

 Յորդորակ  hordorak

به معنی ستایش و تمجید که منظور از آن ستایش از خداوند و قدیسین است

 

 

 

Քարոզ   karoz

به معنی موعظه است و منظور از آن مواعظی است که در کلیسا توسط کشیش گفته می شود .

 

 

Աղօթք aghotk

به معنی دعا است و این بخش دعاهای گوناگونی را شامل می شود

 

 Սաղմոս Saghmos

 

به معنی مزامیر است و در متن کتاب ژاماگیرک چندین مزمور کتاب مقدس آمده که باید به صورت آوازی و دسته جمعی قرائت گردند

 

 

Մաղթանք maghtank

به معنای دعا همراه به تمنا و خواهش است

 

 Տերողօրմիր Der voghormir

خدایا بر ما ترحم فرما

 

 

 

Հրաժարում hrajarum

به معنی نهی و انصراف و منظور از آن سرودهایی است که در طی آن از شیطان و امور شیطانی برائت خواسته شده و از خداوند تقاضا می گردد که دعاخوانها را از شر شیطان و اعمال شیطانی به دور و مصون نگه دارد .

 

 Զղճում  zghjum

به معنی سرود توبه و پشیمانی است که هشت قسمت داشته و در آن کشیش مواردی را گفته و حضار پس از اتمام هر جمله می گویندմեղաեմքեզտերبه انگلیسی Megha em kez Der یعنی خدایا من گناهکارم و از این طریق طلب عفو و بخشش می گردد.

 

این سرود بر سر بیماری که نزدیک به مرگ است و همچنین در شب عید پاک هم خوانده می شود .

 

 Արձակում Ardzakum

به معنی مرخصی و در این دعا ضمن ابراز خوش حالی از احساس خواندن دعا و احساس نزدیکی به خداوند از او درخواست می گردد که حضار را از حضور مرخص نماید .

 

 

 

 

 

Փառաբանություն    և խնդրանք

Parabanutiun yev khntrank

شکرگزاری و درخواست ها

 

 

ایام هفته

در این کتاب برای ر.وزهای هفته البته به جز شنبه و یک شنبه که دعاهای مفصل تری دارند هم دعاها و سرودهایی خوانده می شود که هر روز در تجلیل از یکی از اصول و یا قدیسین مسیحی است

 

 Երկու շաբթի

Ստեղծի հրեշտակներին

 

Yrku shabti steghtsi hreshtaknerin

دوشنبه در تجلیل از فرشتگان

 

 Երեգ շաբթի

Ստեշծի Հովհաննես Մկրտու

Yrek shabti steghtsi Hovhannes mkrtu

سه شنبه در تمجید از یحیای تعمید دهنده

 

Չորեգ շաբթի

  Ստեղծի Աստւածամոր

Choreg shabti steghtsi Asdvatsamor

چهارشنبه در تجلیل از مریم مقدس

 

 Հինգ շաբթի

Առաքելներին Ստեղծի

Hing shabti steghtsi arakialnerin

پنج شنبه در تجلیل از حواریون و شاگردان عیسی مسیح

 

Ուրբաթ

Խաչին  Ստեղծի

Urbat steghtsi khachin

جمعه در تجلیل از صلیب مسیح

 

دعاهای ویژه

در این کتاب دعاه خاص و ویژه ای نیز وجود دارد به شرح زیر

 

  Մանասէ ԹագաւորիԱղօթքը

Manase tagavori aghotk

دعای منسی

منسی از پادشاهان تواریخ ایام در عهد عتیق است که دعای وی بسیار معروف است . و مبتنی بر کتاب دوم توارخی باب سی وسوم و آیات 12 و 13 است  که منسی به خاطر اعمال ناشایستی که انجام داده بود از خداوند طلب عفو و تضرع نمود .علاوه بر این دعای منسی نام کتابی از کتب آپوکریفای عهد عتیق نیز می باشد

 

 

 

Աղոթք   իւրաքանջիւր հաւատացիալներին

Ahgotk urakanchiur havadatsialnerin

دعای هر ایمان دار

این دعا توسط جاثلیق نرسس شنورهالی اضافه شده و در واقع دعایی طولانی و بیست و چهار قسمتی در مورد مسائل گوناگون و درخواستها و طلب عفو و اعتراف به مبانی دین ودرخواست  دوری از گناه است

 

 

 

Ուղղափառ հաւատքիդաւանություն 

ughapar havatki davanutiun

سرود ایمان ارتودکسی

که در واقع اعتراف نامه کلیسای ارتودکس و اعتراف به اعتقاد به مبانی کلیسای ارتودکس است  که اعضاء باید آن را قرائت کنند

 

 

 

  Տիրամայրը ՍուրբԱստւածածին

Նարեգացի

Diramayre surb Asdvatsatsin Naregatsi

دعای مریم مقدس مربوط به گیرگور نارگاتسی از بزرگ ترین علمای دینی ارامنه در قرن دهم و معروف ترین کتاب وی همմատեան ողբերկություն به انگلیسی Matian Voghberkutiun یا همان فغان نامه گریگوار است

 

 Հանգստության Աւետարաննէր

Hangstutian Avedaranner

قسمتهایی از اناجیل اربعه که در شب هنگام خوانده می شود

 

لینک دانلود ژاماگیرک

http://www.sourphagop.org/books/JAMAGIRK.pdf

 

 

نماز ودعاهای کلیسای ارتودکس قبطی

ابراهیم شفیعی ( آپیک)

http://ketabemoghadas.mihanblog.com/post/148

 

 

 

 

«روزانه هفت بار تو را ستایش می‌كنم، برای داوری‌های عادلانه تو.»

 [مزامیر داوود، مزمور 119 بخش 164]

 گرایشات وتفكرات غربی در محدوده فكر مسیحی ، تاریخ وگرایش كلیسای غرب را با كلیسا‌های شرق بسیار متفاوت كرده است. از جمله این تفاوت‌ها توجه گسترده‌تر كلیسای شرق به آیین به عنوان وسیله نجات وپیش نیاز ایمان است. آنچه كه عدم انسجام آن در بین غربی‌ها باعث پدید آمدن عنوان "Sunday Religion" (دین یكشنبه‌ای) میان بعضی از متفكرین شد وبر این نكته به صورت كنایی اشاره می‌كند كه دین مخصوص یك‌شنبه‌ها است.البته این كتابها در میان غربی‌ها نیز وجود دارد.

 

 

با نگاهی كوتاه به تاریخ كلیساهای ارتودكس شرقی با مجموعه‌هایی به نام كتاب‌های ادعیه روزانه (Horologium) [هم ریشه با Hour انگلیسی به معنای ساعت]روبرو می‌شویم.

 

 

اگرچه روزهای مشخص شده برای رفتن به كلیسا در میان مسیحیان شرقی در طول هفته بیش از یك روز است اما در این نوشتار به معرفی كتب نامبرده در چهار سنت ارتودكسی یعنی كلیسای رسولی ارمنی ، كلیسای ارتودكس قبطی ، كلیسای ارتودكس سریانی و كلیسای ارتودكس حبشی خواهم پرداخت. نام‌ها

 

كلیسای ارتودكس قبطی

اگپیا (Agpeya) به معنای «كتاب ساعت‌ها» نام خود را از ریشه مصری وقبطی «تی آگپ» (ti agp) به معنای «ساعت» گرفته است. این كتاب كه شامل ادعیه  نمازهای مسیحی است ، ساعات روز را به هفت بخش تقسیم می‌كند وبرای هر كدام قسمت‌های مشترك وجداگانه دارد. ساعت‌ها به صورت زمانی به هفت بخش از زندگی عیسی مسیح اشاره می‌كند. هر ساعت دارای یك مقدمه شامل نماز الهی (the Lord’s Prayer)، دعای سپاسگزاری ومزمور 50 است كه با دیگر مزامیر ، گزیده اناجیل وتكرار مقاطع پیگیری می‌شود. پس از آن «خداوندا رحم نما» 41 مرتبه (نظر به 39 شلاقی كه عیسی قبل از مصلوب شدن خورده است + یكی برای فرورفتن نیزه در پهلوی او+ یكی برای گذاشتن تاج خار بر سر او) خوانده شده وبا دعاهای دیگر ویك پایان همراه است.

 

 

 

ساعات روز از برآمدن خورشید آغاز شده وتا فروشدن آن ادامه پیدا می‌كند. این ساعت‌های نیایشی عبارتند از:

* ساعت نخست یا [دعای سحر] (Prime): نزدیك 6 صبح یا از موقع برخواستن از خواب یا پس از ساعت دعای نیمه شب ، شب گذشته. این ساعت نماد تجسد عیسی مسیح ، مرگ و قیامت اوست.

* ساعت سوم یا [نیایش سوم] (Terce): ساعت 9 صبح كه یادآور سه واقعه است: آزمایش مسیح توسط پیلاطس، فراز به سمت آسمان‌ها و فرود روح القدس بر حواریون وشاگردان پنطیكاستی.

* ساعت ششم (Sext): نیایش نیمروزی،گرامیداشت مصائب مسیح. این نیایش ونیایش قبلی پیش از هر عشای ربانی اجرا می‌شود.

 

* ساعت نهم (None): ساعت 3 پسین. گرامیداشت مرگ مسیح بر صلیب. این ساعت در طول روزهای روزه نیز خوانده می‌شود.

* ساعت شامگاهی یا [دعای شامگاهی] (Vespers)[در قبطی به آن شام بخور می‌گویند.] : غروب خورشید. گرامیداشت پایین آمدن مسیح از صلیب.

* ساعت آخر (compline): ساعت 9 پسین پیش از خواب. گرامیداشت به خاكسپاری مسیح و داوری نهایی. این نیایش ونیایش پیشین در طول روزه 40 روزی از  چهارشنبه خاكستر تا عید پاك و روزه نینوا پیش از عشای ربانی خوانده می‌شوند.

* ساعت پگاهی (Matins)[در قبطی به آن پگاه بخور می‌گویند.] : صبح زود پیش از پگاه. گرامیداشت بازگشت دوباره مسیح وبا نظر به سه بخش نماز مسیح در باغ جتسیمانی (متی باب 26 آیه 36 تا 45).

36 انگاه عیسی با ایشان به موضعی که مسمی به جتسیمانی بود رسیده، به شاگردان خود گفت: در اینجا بنشینید تا من رفته، در انجا دعا کنم.

37 و پطرس و دو پسر زبدی را برداشته، بی نهایت غمگین و دردناک شد.

38 پس بدیشان گفت: نفس من از غایت الم مشرف به موت شده است. در اینجا مانده با من بیدار باشید.

39 پس قدری پیش رفته، به روی در افتاده و دعا کرده، گفت: ای پدر من، اگر ممکن باشد این پیاله از من بگذرد؛ لیکن نه به خواهش من، بلکه به اراده تو.

40 و نزد شاگردان خود امده، ایشان را در خواب یافت. و به پطرس گفت: ایا همچنان  نمی توانستید یک ساعت با من بیدار باشید؟   

41 بیدار باشید و دعا کنید تا در معرض ازمایش نیافتید! روح راغب است، لیکن جسم ناتوان. 

42 و بار دیگر رفته، باز دعا نموده، گفت: ای پدر من، اگر ممکن نباشد که این پیاله بدون نوشیدن از من بگذرد، انچه اراده تو است بشود.

43 و امده، باز ایشان را در خواب یافت زیرا که چشمان ایشان سنگین شده بود.

44 پس ایشان را ترک کرده، رفت و دفعه سوم به همان کلام دعا کرد.

45 انگاه نزد شاگردان امده، بدیشان گفت: مابقی را بخوابید و استراحت کنید. الحال ساعت رسیده است که پسر انسان به دست گناهکاران تسلیم شود.

46 برخیزید برویم. اینک تسلیم کننده من نزدیک است!