آودیک ایساهاکیان و قرآن

ترجمه آرمن بگلریان

منبع: فصل نامه پیمان – شماره های 5و6 – بهار و تابستان 1376 – صفحات 107 تا 109

بازنویسی از گارگین فتائی

.

در عرصه ادبیات ارمنی استاد بزرگ آودیک ایساهاکیان Avetik Isahakian بیش از مجذوب فلسفه و فرهنگ و ادیان شرق بوده است . شرث کهن برای او چشمهء پایان ناپذیر حکمت و آینهء جادوئی هستی انسان بود . آئین بودا ، فلسفه چین باستان و هند و فرهنگ لطیف مردمی آنها و آثار و اندیشه های اندیشمندان بزرگ جهان و سرنوشت غالباً تلخ آنان مشامین بسیاری از افسانه  ها و حکایات و منظومه های ایساهاکیان را تشکیل میدهد . در این آثار او با استادی تمام به تجسم موضوعات مورد علاقه اش یعنی انسان دوستی ، از خود گذشتگی ، همدردی با بینوایان و نیز آرمان نجات بشر از طریق خودشناسی و رسیدن به درجات متعالی تکامل انسانی پرداخته است . ایساهاکیان در منظومه معروف خود به نام « ابوالعلا معرّی » اعتراض پراحساس و شاعرانهء خود را به جهانیان اعلام داشته است .

فرهنگ پربار ایران و چهره های جاویدان آن در روح و قلب ایساهاکیان انعکاس عمیق یافته است . شاعر در حکایات « مناظرهء عمرخیام با پروردگار» و « آخرین بهار سعدی » با برداشت از زندگی شاعران نابغهء ایرانی ، تفکرات ، اندیشه ها و فراز و نشسیب های احوال خود را بیان داشته است .

آوتیک ایساهاکیان درباره تاریخ اساطیری و ادیان شرق باستان تفکر بسیار کرده است . وی در یکی از یادداشت های خود که در حدود یکصد سال پیش به سال 1896 نگاشته است اشاره ای دارد به اینکه مسیح ، رزتشت ، بودا ، لائوتسه ، کنفوسیوس ، موسی و سقراط مورد ستایش عمیق او هستند .

در مطالعات شرقی ایساهاکیان قرآن کتاب مقدس مسلمانان داراری مقام ممتازی بوده است . این موضوع را ایساهاکیان در یک نقد کوتاه به مناسبت ترجمهء قرآن به زبان ارمنی در شماره 234 نشریه هوریزون ( افق) به تاریخ 23 اکتبر 1910 مطرح کرده است . این مقاله که در حدود هشت دهه پیش به چاپ رسیده گمان می کنم هنوز هم تازگی خود را حفظ کرده است و بیانگر نظر متفکر بزرگ ارمنی در مورد کتاب مقدس مسلمانا است .

     دکتر لئون گیراگوسیان ( دکترای زبان و ادبیات ارمنی )

 

 

اینک ترجمه مقاله یاد شده آودیک ایساهاکیان از نظر خوانندگان می گذرد

 

قرآن – ترجمه از عربی به ارمنی آبراهام امیرخانیان – وارنا بلغارستان – چاپخانه ت تودوروف 1909

امسال در شهر وارنای بلغارستان ترجمه قرآن به زبان ارمنی از متن عربی منتشر شده است .

ترجمهء قرآن کاری ماندنی در ادبیات ارمنی است بویژه آنکه این ترجمه بوسیله شخصی آگاه همچون آبراهام امیرخانیان انجام گرفته است .

امیرخانیان در میان ارمنیان چهره ای سرشناس است . وی از روحانیون کلیسای انجیلی بوده است .

امیرخانیان از سالهای نود در شهر وارنا زندگی می کند و در آنجا مدرسه ای دایر کرده است . با ترجمه او عهد عتیق کتاب مقدس به زبانهای ارمنی شرقی و ترکی انتشار یافته است . او به زبان های ارمنی کهن و معاصر ،  ترکی ، عربی ، فارسی ، عبری ، یونانی ، آلمانی ، انگلیسی ، روسی ، سوئدی و بلغاری تسلط کامل دارد . کار چنین زبان شناس بزرگی را باید ارج نهاد .

البته ما توان نقد ترجمه او را نداریم با وجود این با پوزش باید بگوئیم که دو ترجمه آلمانی و یک ترجمه روسی قرآن را که در اختیار داشتیم با صفحاتی از ترجمهء ارمنی آن مقایسه کردیم و ترجمه ارمنی آن را بسیار موفق یافتیم .

زبان امیرخانیان روان است گر چه شیوهء نگارش او کاملاً امروزی نیست . گفتنی است که این ترجمه به زبان ارمنی معاصر می باشد .

قرآن برای ما کتاب بی اندازه مهمی است . نیاز به آن از دیرباز احساس می شد . گر چه گذشتگان ما ترجمه هایی از قرآن را به زبان ارمنی کهن در اختیار داشته اند ولی به چاپ نرسیده است ولی برای ما ارمنیها که قرنها به گونه ای جدائی ناپذیر در کنار مسلمانا زندگی کرده ایم و خواهیم کرد آشنایی با قرآن داراری اولویت و ضرورت بوده است چرا که زندگی معنوی هموطنان مسلمان ما و جهان اخلاقی آنان بر قرآن استوار است .

اکنون این خلاء بزرگ به همت و تلاش قابل تقدیر این پیر گرانمایه پر شده است .

چاپ کتاب بر روی کاغذ و به دوئر از اشتباهات و لغزسهاست

                                                آودیک یساهاکسان

                                    از نشریه خاورشناسی ایران نامه

                                    سال اول شماره 3 اوت 1993 ایروان