زبانی که از "نه" استفاده نمی کند

زبانی که از "نه" استفاده نمی کند

نوشته آیلین مک دوگال Eileen McDougall

ترجمه گارگین فتائی

زبان کوسوندای Kusunda نپال هیچ منشأ مشخصی ندارد و دارای ابهاماتی است ، مانند اینکه هیچ کلمه ای برای «بله» یا «نه». وجود ندارد همچنین تنها یک سخنران مسلط باقی مانده است، برای همین زبان شناسان برای تغییر وضعیت ( اسف بار ) این زبان تلاش می کنند.

هیما کوسوندا Hima Kusunda هجده ساله در میان مه زمستانی تپه‌های Terai، در دشت نپال، از پانسیون مدرسه بیرون می‌آید، در حالی که لباس گرمکن صورتی کلاه‌دار دارد.

هیما یکی از آخرین کوسونداهای باقیمانده است، یک گروه کوچک بومی که اکنون در مرکز غرب نپال پراکنده شده است. زبان آنها که کوسوندا نیز نامیده می شود، منحصر به فرد است: زبان شناسان معتقدند که با هیچ زبان دیگری در جهان ارتباطی ندارد. محققان هنوز مطمئن نیستند که منشأ آن چیست و کجاست و دارای عناصر غیرعادی مختلفی است، از جمله فاقد هرگونه روش استاندارد برای نفی یک جمله، کلماتی برای "بله" یا "نه"، یا هر کلمه ای برای جهت است

بر اساس آخرین آمار سرشماری نپالی از سال 2011، 273 کوسوندا باقی مانده است. اما تنها یک زن یعنی کامالا ختری Kamala Khatri 48 ساله، مسلط شناخته شده است.

کوسونداها در جامعه نپالی به شدت در حاشیه و فقیر هستند. امروزه بیشتر آنها در ناحیه دنگ در غرب نپال زندگی می کنند، منطقه ای بی جنب و جوش از مزارع خردل زرد و تپه های مه آلود و پر درخت. اینجاست که کمیسیون زبان نپال کلاس‌های کوسوندا را از سال 2019 در تلاش برای حفظ زبان برگزار می‌کند. در دهه گذشته، از آنجایی که دولت نپال طرح‌هایی را برای کمک به گروه‌های بومی نپال راه‌اندازی کرده است، همچنین شروع به پرداخت هزینه‌های حمل و نقل هیما و سایر کودکان کوسوندا از مناطق دورافتاده برای رفتن به دبیرستان ماهیندرا Mahindra در دانگ کرده است - جایی که به آنها زبان مادری خود نیز آموزش داده می شود و مسافتی که گاهی اوقات تا 10 ساعت طول می‌کشد.–.

هیما، که اصالتاً اهل منطقه روستایی پیوتان در مرز دانگ است، دو سال است که کوسوندا را یاد می‌گیرد. او اکنون می تواند آن را در سطح پایه صحبت کند. او می گوید: «قبل از اینکه به مدرسه در دانگ بیایم، هیچ زبان کوسوندا را نمی دانستم. "اما من افتخار می کنم که کوسوندا را می شناسم، حتی اگر چه از بدو تولد آن را یاد نگرفتم.

"من عادت داشتم به دیگر [گروه‌های قومی] مانند تاروس Tharus و ماگار Magars که به زبان خود صحبت می‌کردند گوش می‌دادم و از خود می‌پرسیدم که صحبت کردن به زبان مادری چگونه خواهد بود. فکر می‌کنم برای من و دیگران محافظت از این موضوع بسیار مهم است. زبان."

زبانی در حاشیه

کوسوندا که در اصل نیمه عشایری بودند، تا اواسط قرن بیستم در جنگل‌های غرب نپال زندگی می‌کردند و به شکار پرندگان و بزمجه های بزرگ می‌پرداختند و در شهرهای مجاور سیب زمینی و گوشت را برای برنج و آرد می‌فروشند. در حالی که آنها اکنون در روستاها مستقر هستند، هنوز خود را بان راجاس Ban Rajas یا پادشاهان جنگل می نامند.

اما افزایش جمعیت نپال و کشاورزی به طور فزاینده ای جنگل ها را تکه تکه کرد، فشار بر سرزمین کوسونداها افزایش یافت. سپس، در دهه 1950، دولت بخش‌های وسیعی از جنگل‌ها را ملی کرد و موانع بیشتری برای زندگی عشایری آنها ایجاد کرد.

کوسونداها مجبور به سکونت شدند و به مشاغل کارگری و کشاورزی روی آوردند. تعداد کم گروهی آنها و ماهیت متفاوت جمعیت آنها به این معنی است که آنها عمدتاً با گروه های قومی همسایه ازدواج کردند. تقریباً همه از صحبت کردن به زبان خود دست کشیدند.

برای مردم کوسوندا، از دست دادن زبان خود به معنای از دست دادن پیوند با گذشته و هویت خود است.

از منظر زبان شناسی، از جهات دیگر هم ضرر است.

مدهاو پوخارل Madhav Pokharel ، استاد بازنشسته زبان‌شناسی در دانشگاه تریبووان در کاتماندو، در 15 سال گذشته بر مستندات زبان کوسوندا نظارت داشته است. او توضیح می‌دهد که چندین مطالعه تلاش کرده‌اند تا آن را با دیگر زبان‌های جدا شده مرتبط کنند، مانند بوروشاسکی Burushaski از شمال پاکستان و نیهالی Nihali از هند. اما همه نتوانسته‌اند نتیجه‌گیری محکمی پیدا کنند.

در حال حاضر، محققان زبان شناس معتقدند کوسوندا بازمانده یک زبان بومی باستانی است که در مناطق جنوبی رهیمالیا قبل از ورود قبایل تبتی-برمنی و هندوآریایی صحبت می شد.

پوخارل Pokharel می‌گوید: «ما می‌توانیم همه گروه‌های زبانی دیگر در نپال را به افرادی که از خارج از نپال می‌آیند ردیابی کنیم. فقط کوسوندا است که ما از منشأ او اطلاعی نداریم.»

در این زبان هیچ راه استانداردی برای نفی یک جمله وجود ندارد.

در واقع، این زبان کلمات کمی دارد که دلالت بر چیزی منفی داشته باشد.

در کنار آغاز اسرارآمیز آن، زبان شناسان به عناصر کمیاب فراوان کوسوندا نیز اشاره کرده اند. بهوجراج گوتام Bhojraj Gautam, ، زبان شناس با دانش عمیق کوسوندا، یکی از عجیب ترین آنها را توصیف می کند: هیچ راه استانداردی برای نفی یک جمله وجود ندارد. در واقع، این زبان کلمات کمی دارد که دلالت بر چیزی منفی داشته باشد. در عوض، زمینه برای انتقال معنای دقیق استفاده می شود. برای مثال، اگر می‌خواهید بگویید «چای نمی‌خواهم»، ممکن است از فعل نوشیدن استفاده کنید، اما به شکلی تنظیم‌شده که نشان‌دهنده احتمال بسیار کم - مترادف با میل گوینده - برای نوشیدن چای است.

کوسوندا همچنین هیچ کلمه ای برای جهت های مطلق، مانند چپ یا راست، ندارد و گوینده به جای آن از عبارات نسبی مانند «به این طرف» و «به آن طرف» استفاده می کند.

در همین حال، زبان شناسان می گویند کوسوندا قوانین یا ساختارهای دستوری مجموعه و سفت و سختی را که در بیشتر زبان ها یافت می شود، ندارد. انعطاف پذیرتر است و عبارات باید نسبت به گوینده تفسیر شوند. به عنوان مثال، اعمال به گذشته و حال تقسیم نمی شوند. گوینده کوسوندا هنگام گفتن "پرنده ای دیدم" در مقایسه با "پرنده ای را خواهم دید" ممکن است عمل گذشته را نه با زمان، بلکه با توصیف آن به عنوان تجربه ای که مستقیماً به گوینده مرتبط است نشان دهد. در همین حال، اقدام آینده عمومی خواهد ماند و به هیچ موضوعی مرتبط نخواهد بود.

از قضا، این ویژگی های نادر - بخش بزرگی از چیزی که کوسوندا را برای زبان شناسان بسیار جذاب می کند - تا حدی دلیل تلاش آن برای ادامه دادن است.

کامالا خطی، آخرین سخنران مسلط کوسوندا، یک لیوان آب داغ را در تنها کافی شاپ غورهی Ghorahi در دست گرفته . او می گوید که او زبان کوسوندا را به فرزندانش یاد نداد. او توضیح می دهد: "من فکر می کردم که آنها باید زبان نپالی را یاد بگیرند زیرا مفید است." مردم زبان ما را مسخره می‌کردند و می‌گفتند که این عادی نیست. سخنرانان کوسوندا با تحقیر زیادی مواجه شدند. اما اکنون از اینکه نمی‌توانم با فرزندانم به زبان خودمان صحبت کنم، احساس پشیمانی می‌کنم.

خطی اکنون با کمیسیون زبان کار می کند و کوسوندا را به زبان غورهی به 10 عضو جامعه آموزش می دهد. او می‌گوید: «اگر بتوانیم به طور منظم تمرین کنیم، صحبت کنیم، آهنگ‌هایمان را بخوانیم، شاید بتوانیم زبان خود را زنده نگه داریم.

از نظر پوخارل، یادگیری مشارکتی در میان کوسونداهای باقی مانده، کلید حفظ زبان است. او همچنین بر اهمیت حضور سخنرانان کوسوندا در محیطی که در آن بزرگ شده اند برای کمک به تحریک خاطراتشان تاکید می کند. پوخارل می گوید: «اگر بتوانیم همه کوسونداها را به یک مکان بیاوریم، در زیستگاهی که آنها ادعا می کنند، آنگاه یک کوسوندا داستان های خود را برای کوسوندای دیگر تعریف می کند و این باعث زنده شدن خاطرات آنها می شود.

فناوری مدرن نیز در تلاش های احیای فعلی به کار گرفته شده است. NowHere Media، یک استودیوی رسانه ای مستقر در برلین، با کوسوندا همکاری کرده است تا به آنها در مستندسازی زبان، فرهنگ و سنت هایشان کمک کند. مهم‌تر از همه، NowHere یک مستند واقعیت مجازی تولید کرده است که از انیمیشن‌های سه بعدی برای به تصویر کشیدن زندگی عشایری کوسونداها به عنوان شکارچی-جمع‌آوران استفاده می‌کند. NowHere یکی از بنیانگذاران Gayatri Parameswaran توضیح می دهد که بینندگان با استفاده از هدست جذب این محیط می شوند و برای تعامل با داستان و ادامه روایت باید کلمات را در Kusunda یاد بگیرند و صحبت کنند. Parameswaran توضیح می دهد که هدف کلی ایجاد یک آرشیو دیجیتالی است که در دسترس نسل های آینده باشد.

با این حال، حفظ زبان کوسوندا تنها بخشی از داستان است. به گفته دان بهادر کوسوندا، Dhan Bahadur Kusunda, رئیس انجمن توسعه کوسوندا نپال، اکثر کوسونداها زیر خط فقر زندگی می کنند و حق زمین ندارند و به عنوان کارگر یا باربر کار می کنند. کوسوندا می گوید: از نظر اقتصادی، اجتماعی و از نظر بهداشت و آموزش، کوسونداها بسیار ضعیف هستند.

لوک بهادر لوپچان Lok Bahadur Lopchan ، دبیر کمیسیون زبان، می‌گوید: اینجاست که افزایش آگاهی از زبان کوسوندا می‌تواند کمک کند: این روشی مؤثر برای جلب توجه به حاشیه‌نشینی کوسوندا است. لوپچان می‌گوید: «سایر پروژه‌های احیای زبان در نپال با جوامعی انجام شده است که وضعیت بسیار بهتری نسبت به کوسوندا دارند.

برای این گروه ها، حفظ زبان فقط یک ایده احساسی است. هیچ مزیت ملموس دیگری برای آنها به همراه ندارد."

با این حال، کوسونداها بسیار به حاشیه رانده شده‌اند و بنابراین ایجاد نمایه‌ای به‌عنوان یک جامعهزبانی – گفتاری language-speaking community مهم‌تر است.»

دیگران موافقند. لوپچان Lopchan می گوید: "اگر کوسونداها زبان خود را نداشته باشند، هیچ چیز نمی تواند آنها را از تمام گروه های به حاشیه رانده دیگر در نپال متمایز کند. این زبان به آنها هویت می بخشد و توجه دولت را به آنها جلب می کند."

با کمک محققانی از جمله عضو فوق‌دکتری دانشگاه لندن، تیم بُد Tim Bodt، کوسوندا اکنون درخواست قطعه‌ای زمین برای «اکیکریت باستی ekikrit basti » یا سکونتگاه یکپارچه می‌کند، جایی که همه کوسونداها در آن زندگی می‌کنند. Bodt و شریک تحقیقاتی نپالی او، Uday Raj Aaley، در حال حاضر به دنبال بودجه برای مطالعه امکان سنجی برای این شهرک جدید هستند.

به گفته بات، این شهرک نه تنها حقوق زمین جامعه را تضمین می کند و یک مرکز بهداشتی و مدرسه را فراهم می کند، بلکه گروه را گرد هم می آورد و به آنها فرصت یادگیری و گفتگو به زبان خود را می دهد.

احیای زبان کوسوندا مزایای بالقوه دیگری نیز دارد.

تحقیقات فزاینده‌ای وجود دارد که احیای زبان بومی را با شاخص‌های بالاتر سلامت جسمی و روانی مرتبط می‌دانند. مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از زبان بومی در آمریکای شمالی با میزان کمتر مصرف سیگار در جمعیت، سطوح بالاتر شاخص‌های سلامت جسمی و روانی و سطوح پایین‌تر دیابت مرتبط است.

تغییر زبان اغلب با آسیب های تاریخی ناشی از استعمار یا سرکوب، و با از دست دادن ارزش خود همراه است - جولیا سالابانک Julia Sallabank

در همین حال، مطالعه‌ای در بریتیش کلمبیا، کانادا نشان داد که خودکشی جوانان در جوامع بومی که کمتر از 50 درصد از اعضای آن به زبان مادری خود مسلط بودند، شش برابر بیشتر بود. در جوامع بومی و تنگه تورس استرالیا، گویشوران به زبان های بومی میزان کمتری از مشروبات الکلی و مصرف غیرقانونی مواد مخدر را نشان می دهند.

جولیا سالابانک، استاد سیاست زبان و احیای زبان در دانشگاه لندن می‌گوید: «تغییر زبان اغلب با آسیب‌های تاریخی ناشی از استعمار یا سرکوب و با از دست دادن ارزش خود همراه است. بنابراین ما می‌توانیم تلاش کنیم تا این دور را برگردانیم: بازیابی زبان و هویت فرهنگی می‌تواند در سطح فردی و اجتماعی قدرت‌بخش باشد.»

برگردیم به دانگ، یکی از اعضای هجده ساله کوسوندا

او می گوید: «فکر می کنم می توانم این زبان را به جلو ببرم. "اگر بتوانیم به طور منظم کوسوندا صحبت کنیم و تمرین کنیم، آنگاه می توانیم زبان را زنده نگه داریم. این در مورد علاقه به زبان و افتخار به هویت خود است."

او می‌گوید که در آینده می‌داند که می‌خواهد چه کاری انجام دهد: معلم زبان شود و به کوسوندا آموزش دهد.