سالمرگ

احمد بن محمد مهدی فاضل نراقی (زاده ۱۴ جمادی‌الثانی سل ۱۱۸۵ یا ۱۱۸۶ ه‍.ق مطابق با ۱۱۵۰ خورشیدی در عهد سلطنت فتح علی شاه قاجاردرگذشته ۱۲۰۸ خورشیدی) دانشمند و مجتهد شیعه، نویسنده و شاعر سده ۱۲ خورشیدی بود.

ملا احمد نراقی ۱۵ سال از ایّام نوجوانی و جوانی اش (حدود سال‌های ۱۱۹۰ تا ۱۲۰۵) را نزد پدرش تحصیل کرد؛ که این، دوران عمدهٔ تحصیلش است. او پس از مدّتی مجدّداً به عراق (نجف و کربلا) بازگشت و پس مدّتی تحصیل، تدریس، تحقیق و تألیف به درجه اجتهاد رسید. امّا به دلیل وفات پدر (۱۲۰۹ ه‍.ق) به زادگاهش کاشان بازگشته و به جای پدرش مسوولیت اداره حوزه علمیه و تدریس در آنجا را به عهده گرفت

اودر عهد فتحعلی شاه قاجار می‌زیست

ملا احمد نراقی در جنگ دوم با روسیه تزاری فرمان جهاد را صادر کرد و دسته‌ای از اهالی نیز به سرپرستی ملا احمد نراقی نزد فتح‌علی‌شاه آمدند و به تظاهرات پرداختند. قبل از آن نیز در ۵ ذیحجه ۱۲۴۱ (۱۱ ژوئیه ۱۸۲۹) «آقا سید محمد مجتهد» همراه صد تن از روحانیون وارد سلطانیه شده بود

حتی امپراتوری روس پس از رایزنی فروان با حکام ایران و هشدار از عواقب این جنگ حاضر به بازبینی عهدنامه گلستان و صرف نظر از بخشی از متصرفات خود گردیدند) در نتیجه فرمان حمله صادر شد و در اثر این حمله که از ذیحجه ۱۲۴۱تا آخر محرم ۱۲۴۲ انجام گرفت تمام نواحی که مطابق «معاهده گلستان» تسلیم روس‌ها شده بود از جانب قوای ایران مجدداً پس گرفته شد. اگرچه این پایان جنگ نبود و امپراتوری تزار شکست سنگینی به ایران تحمیل کرد و ایران مجددا مجبور به پذیرش عهدنامه ننگین دیگری به نام ترکمنچای گردید.

او در شهر کاشان به دلیل بیماری وبای عمومی گسترده در کاشان و اطراف آن (از جمله نراق) در اول شب یکشنبه ۲۳ ربیع‌الثانی ۱۲۴۵ در نراق وفات کرد و در نجف، در صحن علی بن ابیطالب، در کنار آرامگاه پدرش تدفین شد

در اغلب زندگی‌نامه‌ها و متونی که راجع به ملا احمد نوشته می‌شود، او به خاطر این موارد ستوده می‌شود:

تحصیل علم و تألیفات تألیفات مرحوم نراقی، هم در زمان خودش و هم پس از او مورد عنایت و مراجعه علما بوده. مثلاً فقیه بزرگ شیعه سید کاظم یزدی نویسندهٔ «عروه» همیشه سه کتاب مهم فقهی در نزدش عزیز و مورد مراجعه بوده که یکی از آن‌ها مستند مرحوم نراقی است.

تقوا و تحصیل اخلاق وارسته

هدایت و ارشاد

نگهداری از طلاب و اداره زندگی آنها

نراقی در زمینه‌های بسیار گوناگونی مهارت دارد. او یک مجتهد شیعه، نویسنده و شاعر بود که در علوم اسلامی متخصّص بود. خصوصاً: فقه، اصول، حدیث، رجال، معقول و منقول، و اخلاق. امّا با این حال در علوم مختلف دیگری هم تبحّر داشت. از قبیل: ریاضی، نجوم، هندسه، فلسفه، ادیان‌شناسی، ادبیات و شعر و بسیاری از علوم دیگر

ملااحمد نراقی در کتاب عوائد الایام ولایت فقیه را از نظر همه فقیهان شیعه بدون اشکال می‌داند

آثار او دو ویژگی دارد:

1.گوناگونی در زمینه‌های آثار او که نشان دهندهٔ مهارت‌هایش است.

2.اغلب آثارش در تکمیل آثار پدرش یا شرح آن‌ها است. به طوری که به ادعای بسیاری مسبّب شهرت پدرش، را او می‌دانند. به این موضوع در ستون چهارم جدول اشاره شده

تعداد دقیق آثار او مشخّص نیست

بنا بر نسخه‌ای خطّی تألیفات ملا احمد تا سال ۱۲۲۸ هجری قمری یعنی زمان کتابت طاقدیس به ۱۸ جلد می‌رسیده

بسیاری مجموع تصنیفات و تألیفات ملا احمد در زمینه‌های گوناگون تا حدود ۲۳ عنوان گفته‌اند

امّا تا کنون ۳۴ اثر منتسب به او وجود دارد که فهرست آن‌ها در این قسمت آمده.

البته اجازات او که مرحوم آقابزرگ تهرانی در کتاب «الذریعه» به عنوان کتابی مستقل ذکر کرده در این قیمت نیامده‌اند. مثلاً «رسالة الاجازات»، کتابی کوچک ست شامل بیست اجازه از اجازه‌های مرحوم نراقی به شاگردانش و اجازات مشایخش.