زادروز محمدحسن گنجی
زادروز
محمدحسن گنجی، (زادهٔ 11 ژوئن 1912 در بیرجند - درگذشتهٔ 19 جولای تیر 2012 در تهران)، استاد سرشناس جغرافیا در دانشگاه تهران بود. از او به‌عنوان بنیان‌گذار دانش جغرافیای نوین و هواشناسی در ایران نام برده می‌شود.
گنجی، آموزش دبستان و دبیرستان را در شهر خود، و آموزش عالی را در تهران (دارالمعلمین عالی، ۱۳۰۹–۱۳۱۲)، انگلستان (۱۳۱۲–۱۳۱۷) و ایالات متحدهٔ آمریکا (۱۳۲۳–۱۳۳۱) در رشتهٔ جغرافیا با تأکید بر اقلیم‌شناسی انجام داد. وی پایان‌نامهٔ خود را دربارهٔ آب و هوای ایران تألیف نمود.
او از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۴ در خدمت دانشگاه تهران به تدریس اشتغال داشته و نخستین کسی بوده‌است که جغرافیای نوین را وارد برنامه‌های دانشگاهی کرده‌است. وی مراحل دانشگاهی را از دبیری تا معاونت دانشگاه طی کرده و در سال ۱۳۵۴ با اخذ درجهٔ استادی ممتاز بازنشسته شده‌است.
وی از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۷ مدیریت ادارهٔ کل هواشناسی را عهده‌دار بوده و در واقع بینان‌گذار سازمان هواشناسی ایران بوده‌است.
در همین سال‌ها، او ۴ سال ریاست منطقهٔ آسیا را در سازمان هواشناسی عهده‌دار بوده و از همان سال تا پایان عمر، رابطهٔ خود را با آن سازمان حفظ کرد. وی چندین کتاب - از جمله اطلس اقلیمیِ ایران - و بیشتر از صد مقاله به زبان‌های فارسی و انگلیسی منتشر ساخته و به همین مناسبت برندهٔ جایزهٔ ۲۰۰۱ سازمان هواشناسی جهانی شده‌است.
او مؤسس و اولین رئیس دانشگاه بیرجند بود.
در تاریخ سوم آذرماه ۱۳۹۰، منزل مسکونی محمدحسن گنجی توسط معاونت اجتماعی - فرهنگی شهرداری منطقهٔ ۷ تهران خریداری شد
دکتری خود را در رشتهٔ جغرافیا، از دانشگاه کلارک دریافت کردو پس از بازگشت به ایران، در دانشگاه تهران مشغول به تدریس شد و با درجهٔ استادی در سال ۱۳۵۸ بازنشسته گردید. بااین‌حال، وی هیچ‌گاه دست از کار نکشید و از سال ۱۳۶۴ همکاری خود را با مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی آغاز نمود. از سال ۱۳۷۰ به‌عنوان مشاور رئیس دانشکدهٔ علوم زمین با دانشگاه شهید بهشتی همکاری داشت.
وی، علاوه بر مدیریت گروه جغرافیا، ریاست دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی و معاونت دانشگاه تهران، پیش از انقلاب ایران، ریاست ادارهٔ کل هواشناسی ایران و ریاست هواشناسی منطقهٔ آسیا را نیز بر عهده داشته و عضو کمیتهٔ اجرایی سازمان هواشناسی جهان بود
گنجی در ۲۴ دی‌ماه ۱۳۲۰ با لطیفه جوادزاده، از ایرانیان مقیم ارمنستان، ازدواج کردند. او فرزندی نداشت و تا پایان عمر در کنار همسر خود ماند. در دوران پیری که همسرش بیمار بود و خودش نیز کهولت سن داشت، از همسر خود پرستاری می‌کرد
محمدحسن گنجی، ۲۸ تیرماه ۱۳۹۱ بر اثر زمین‌خوردن در منزل شخصی خود دچار خون‌ریزی مغزی شد. پس از آن به بیمارستان پیامبران منتقل شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت که در نهایت درگذشت.
پیکر او، پس از تشییع از مقابل دانشگاه تهران، جهت خاکسپاری به زادگاهش، شهر بیرجند، منتقل شد و در تاریخ ۲ مردادماه ۱۳۹۱ در محل بوستان محمدحسن گنجی در خیابان توحید، به خاک سپرده شد.
او دلیل گرایش خود را به جغرافیا و به‌ویژه هواشناسی دو رویداد خشکسالی و سیلی می‌داند که در روزگار کودکی و نوجوانی در زادگاهش رخ داد و باعث آسیب زیادی به روستاییان شده‌بود. همچنین، در روزگاری که در خارج تحصیل می‌کرد، بحث‌های داغی پیرامون نظریهٔ تکامل در جریان بود و از آنجا که بارها شنیده‌بود که پاسخ جانداران به دگرگونی آب و هوا، نقش مهمی در تکامل جانداران دارد، به موضوع‌های مربوط به آب و هوا و محیط بسیار گرایش پیدا کرده‌بود. در سال ۱۳۵۴، به‌عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران انتخاب شد. وی در بیست‌ونهمین کنگرهٔ اتحادیهٔ بین‌المللی جغرافیایی در کرهٔ جنوبی در سال ۲۰۰۰ میلادی به‌عنوان یکی از ۱۵ جغرافیدان برجستهٔ جهان شناخته شد، همچنین سازمان هواشناسی جهانی WMO، جایزهٔ علمی سال ۲۰۰۱ خود را به او اعطا کرد. وی نشان درجه سه در خدمات دولتی را نیز دریافت کرده‌است. گنجی، از اوایل انقلاب تا پایان عمر، بالغ بر ۶۳ لوح تقدیر از مراکز آثار و مفاخر علمی، چهره‌های ماندگار، انجمن‌های علمی جغرافیایی و دانشگاه‌ها دریافت کرده‌است.
مشاغل و سمت‌های مورد تصدی گنجی
کنار فعالیت خود در دانشگاه تهران،
ریاست ادارهٔ کل هواشناسی ایران از مهرماه ۱۳۳۵ تا مهرماه ۱۳۴۷
، نمایندهٔ ثابت دولت ایران در سازمان جهانی هواشناسی.
ریاست هواشناسی منطقهٔ آسیا و عضویت کمیتهٔ اجرایی سازمان یادشده به مدت ۵ سال
معاونت پارلمانی وزارت راه از اردیبهشت ماه ۱۳۴۲ تا مهرماه ۱۳۴۷
سمت معاونت اداری و مالی دانشگاه تهران از سال ۱۳۴۷، به مدت یک سال
مشاور دانشگاه
ریاست دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی از خردادماه ۱۳۵۳تا پایان عمر
ریاست مؤسسهٔ آموزش عالی امیر شوکت‌الملک علم بیرجند از مهرماه ۱۳۵۴ تا پایان سال ۱۳۵۷
مشاور رئیس سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲
سمت مشاور دانشکدهٔ علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی، از سال ۱۳۷۳
عضویت بخش جغرافیایی سازمان مطالعه و تدوین کتب دانشگاهی (سمت) از سال ۱۳۶۵
تدریس دوره های دکتری در رشته جغرافیا
عضویت کمیتهٔ رهبری اطلس اقلیمی ایران در سازمان هواشناسی ایران
عضو مادام‌العمر انجمن جغرافیایی انگلستان
عضو سابق انجمن سلطنتی مردم‌شناسی انگلستان و ایرلند
عضو شورای عالی آمار
عضو هیئت تحریریهٔ دائرةالمعارف بریتانیکا
عضو افتخاری انجمن آمریکایی پیشرفت علوم
عضو شورای عالی مردم‌شناسی
عضو انجمن جغرافیایی کشورهای آسیا و آفریقا
عضو کمیتهٔ ملی آب‌شناسی (یونسکو)
عضو هیئت ممیزهٔ دانشگاه تهران
عضو کمیسیون بورس‌های دانشگاهی
عضو کمیسیون همکاری فرهنگی ایران و فرانسه (دانشگاهی)
عضو کمیتهٔ جغرافیایی فرهنگستان ایران
عضو شورای عالی جغرافیایی، وابسته به سازمان جغرافیایی کشور
عضو کمیتهٔ برنامه‌ریزی وزارت آموزش و پرورش
عضو هیئت امنای مدرسهٔ عالی بازرگانی رشت
عضو هیئت امنای مدرسهٔ عالی علوم اراک
عضو هیئت امنای مدرسهٔ عالی فنی تهران
عضو اتحادیهٔ انجمن‌های علمی
رئیس اولین کنگرهٔ جغرافی‌دانان ایران (۱۳۵۲)
عضو شورای دانشگاه تهران
اولین رئیس انجمن جغرافی‌دانان ایران (۱۳۵۳ تا ۱۳۵۷)
آثار
-جنگ و جغرافیا یا روابط دول بزرگ در اقیانوسیه. تهران، بنگاه پروین، ۱۳۲۱
-بشر چیست. ترجمه از آثار مارک تواین. تهران چاپ سوم، بنگاه افشاری، ۱۳۵۱
-جغرافیا سال پنجم ابتدایی (با همکاری حسین خلیلی‌فر). تهران، بنیاد فرانکلین، ۱۳۳۷
-جغرافیا ششم ابتدایی با همکاری حسین خلیلی‌فر. تهران، بنیاد فرانکلین، ۱۳۳۷
- آمار بارندگی ایران. تهران، مرکز تحقیقات علمی مناطق خشک دانشگاه تهران، ۱۳۳۸
-کتاب‌های جغرافیای دبیرستان از سال اول تا سال ششم (با همکاری گروه مؤلفان). دههٔ ۱۳۴۰
-فهرست مقاله‌های جغرافیایی (با همکاری جواد صفی‌نژاد). تهران، دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران، ۱۳۴۱
-جغرافیای ایران (چهار فصل در جلد اول ایرانشهر). تهران، نشریه شمارهٔ ۲۲ کمیسیون ملی یونسکو، ۱۳۴۲
-اطلس اقلیمی ایران. تهران، مؤسسه جغرافیای دانشگاه تهران، ۱۳۴۶
-مجموعهٔ ۳۳ مقالهٔ جغرافیایی. تهران، بنیاد جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، ۱۳۵۳
-جغرافیا در ایران از دارالفنون تا انقلاب اسلامی. مشهد، آستان قدس رضوی، ۱۳۶۷
-تاریخچهٔ جغرافیا در تمدن اسلامی. تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، ۱۳۶۸
-نامه‌هایی از قهستان (ترجمه و تعلیق). مشهد، مرکز خراسان‌شناسی،1379
من گارگین فتائی از ارامنهء ایران هستم .