زادروز

نِلسون رولیهلاهلا ماندِلا (زاده ۱۸ ژوئیه ۱۹۱۸ – درگذشته ۵ دسامبر ۲۰۱۳) نخستین رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی است که در انتخابات دموکراتیک عمومی برگزیده شد. وی پیش از ریاست جمهوری از فعالان برجستهٔ مخالف آپارتاید در آفریقای جنوبی و رهبر کنگره ملی آفریقا بود. او به خاطر دخالت در فعالیت‌های مقاومت مسلحانه مخفی محاکمه و زندانی شد. مبارزه مسلحانه، برای ماندلا، آخرین راه چاره بود؛ او همواره پایبند به عدم توسل به خشونت بود ماندلا در طول ۲۷ سال زندان، که بیشتر آن را در یک سلول در جزیره روبن سپری کرد، مشهورترین چهرهٔ مبارزه علیه آپارتاید در آفریقای جنوبی شد. گرچه رژیم آپارتاید و ملت‌های طرفدار آن وی و کنگره ملی آفریقا را کمونیست و تروریست می‌دانستند، مبارزه مسلحانه بخشی جدایی‌ناپذیر از مبارزه علیه آپارتاید بود. ماندلا پس از آزادی از زندان در سال ۱۹۹۰، سیاست صلح‌طلبی را در پیش گرفت، و این امر منجر به تسهیل انتقال آفریقای جنوبی به سمت دموکراسی‌ای شد که نماینده تمامی قشرها مردم باشد.

ماندلا پس از دریافت جوایزی در طول چهار دهه، یک چهره سرشناس دولتی بود که تا اواخر عمر خود در مورد مسائل مهم عقاید خود را ابراز می‌کرد. او را در آفریقای جنوبی اغلب تحت عنوان مادیبا می‌شناسند، این عنوان افتخاری را بزرگان خاندان ماندلا به وی داده‌اند. این عنوان دیگر مترادف با نام نلسون ماندلا است. بسیاری از مردم آفریقای جنوبی نیز به نشانه احترام وی را مخولو (پدربزرگ) صدا می‌زنند. وی بنیان‌گذار بنیاد ریش‌سفیدان می‌باشد.

ماندلا یک بار در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی و بار دیگر در دوره محمد خاتمی به ایران سفر کرد وی روز پنجشنبه ۵ دسامبر ۲۰۱۳ (۱۴ آذر ۱۳۹۲) در شهر ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی در سن ۹۵ سالگی درگذشت

 

میراث​

 

پس از گشودن وصیت‌نامه ماندلا مشخص شد، وی در سال ۲۰۰۴ وصیت‌نامهٔ خود را نوشته و چهار سال بعد اصلاح کرده بود. ماندلا در کنار وصیت‌نامه، برای هریک از بازماندگان خود یک متن توضیحی کنار گذاشته‌است. به موجب این وصیت‌نامه از ماندلا سه میلیون یورو دارایی باقی‌مانده که نیمی از آن صرف امور خیریه می‌شود.

وصیت‌نامهٔ ماندلا طی آیینی با حضور بازماندگان وی گشوده شد. ارزش میراث مالی باقی‌مانده از وی ۴۶ میلیون راند بود که به حدود سه میلیون یورو می‌رسد. به موجب این وصیت‌نامه حدود نیمی از این ثروت به همسر ماندلا (گراسا ماشل) رسید و بقیه آن بین بنیاد خانوادگی ماندلا، حزب، مراکز آموزشی و همکاران قدیمی وی تقسیم شد. همچنین ماندلا سه خانهٔ خود را به بنیاد خانوادگی ماندلا بخشید. یکی از این خانه‌ها در زادگاه ماندلا قرار دارد که پیکر او در همان‌جا به خاک سپرده شده‌است. سود ناشی از فروش کتاب‌ها و پروژه‌های ماندلا نیز به این بنیاد می‌رسد. ده تا سی درصد از دارایی‌های ماندلا برای پیش‌برد پروژهٔ «اصول آشتی میان انسان‌ها در آفریقای جنوبی» در اختیار حزب کنگرهٔ ملی آفریقا که به وسیله ماندلا بنیادگذاری شد گذاشته می‌شود. به هریک از همکاران پیشین ماندلا ۳ هزار یورو و به دو دانشگاه و سه مدرسه هرکدام ۶ هزار و ۷۰۰ یورو تعلق می‌گیرد. خانه رئیس‌جمهور پیشین در ژوهانسبورگ، پایتخت آفریقای جنوبی، به خانوادهٔ پسر او ماکگاتو می‌رسد که چند سال پیش درگذشت. بر اساس وصیت ماندلا این خانه باید به محل گردهمایی اعضای خانواده وی تبدیل شود. تا بر اساس خواست رئیس‌جمهور پیشین «آن‌ها تا سال‌ها پس از مرگ وی همبستگی خود را حفظ کنند».

 

آثار​

ماندلا کتاب‌ها و مقالات متعددی منتشر کرده‌است. خاطرات وی با نام راه دشوار آزادیبا ترجمه مهوش غلامی به فارسی منتشر شده‌است. آخرین کتاب در مورد وی با نام انگلیسی Conversation with Myself - "خودگویی‌های من"- که در سال ۲۰۱۱ از سوی بنیاد ماندلا مشتمل بر ناگفته‌های زندگی وی انتشار یافته در سال ۱۳۹۰ در زبان فارسی با عنوان پندارها و گفتارها با ترجمه علی‌اکبر عبدالرشیدی انتشار یافته‌است و در سال 1395به زبان کردی باترجمه مهرداد رحیمیان منتشر شد

 

جوایز و افتخارات​

عفو بین‌الملل سفیر جایزه وجدان (۲۰۰۶)

جایزه صلح نوبل (۱۹۹۳)

عضو افتخاری حکم افتخاری کانادا

حکم افتخاری سنت جورج

مدال آزادی ریاست‌جمهوری

جایزه صلح لنین (۱۹۹۰)

بهارات رانتا (۱۹۹۰)

حکم لیاقت (۱۹۹۵)

آزادی شهر از ژوهانسبورگ (۲۰۰۴)

 

 

 

فیلم سینمایی سال ۲۰۱۳

این فیلم ۱۴۶ دقیقه‌ای با عنوان ماندلا، راه طولانی تا آزادی با شرکت ادریس البا بازیگر بریتانیایی بر اساس زندگی‌نامه‌ای با همین عنوان از ماندلا تهیه شد. فیلم رکورد فروش فیلم‌هایی که در روزهای تعطیلات اکران نمی‌شوند را شکست و از همان روزهای نخست به پرفروش‌ترین فیلم در بازار سینمایی آفریقای جنوبی بدل شد.

 

شکست ناپذیر​

شعر «شکست ناپذیر» که شاعر فقیر و مسلول انگلیسی «ویلیام ارنست هنلی» در مواجهه با سختی‌های روزگار و بیماری سل سرود، همدم و همنشین نلسون ماندلا در ایام زندان بود که گاه‌وبیگاه زمزمه می‌کرد. مضمون شعر مزبور این است:

در فراسوی این شب تیره که چون مغاکی میان دو قطب مرا دربرگرفته‌است، برای سرشت استوار و تسخیرناپذیر خویش، شکرگزار خدایانم. در شرایط طاقت فرسا و در چنگال ضربات زمانه سر را سندان صبور کردم. نه دست از تلاش برداشتم و نه به لابه و زاری افتادم. با پتک ایام و زیر آوار سرنوشت، سرم خونین اما برافراشته است. فراسوی این جایگاه پر از خشم و اشک، جز سایه‌های وحشت دیده نمی‌شود و تهدید و رنج سالیان مرا می‌پاید اما در من نشانی از هول و هراس نیست. از این گذرگاه تنگ و تاریک و از پیامدهای در تقدیر، واهمه‌ای ندارم. (چون) سرنوشتم را با دست خویش می‌نویسم و سردار روح خویشتنم.

عنوان فیلم شکست ناپذیر به کارگردانی «کلینت ایستوود» و با بازی «مت دیمون» Matt Damon و «مورگان فریمن» از این شعر گرفته شده‌است.