باریگندان و برغندان Baregentan

الحاقات از گارگین فتائی

نام جشنی است که به ارمنیբարէկենդանبمتشکل از բարե (bare) به معنی نیکو و կենդան (kendan ) به معنی بودن و زندگی کردن وری هم یعنی زندگانی نیکو، سرور و شادمانی و فراوانی نعمت است. این جشن از جشن‌های پیش از مسیحیت ارمنستان است، و همزمان با جشن ناواسارد برگزار می‌شد و بازیهای نقابدار و انواع پهلوانیها و زور آزماییها در روستاهای ارمنی با آئین ویژه انجام می شد . در جشن باریگندان عامهٔ مردم شرکت می‌کردند. بعد از مسیحیت ، کلیسا این جشن را تائید نمود و زمان برگزاری آن یک روز پیش از روزهء یزرگ یا روزه چهل روزه است که امسال 2023 روزه بزرگ از روز دوشنبه مورخ بیستم م فوریه آغاز می شود بنابراین روز قبل از آن یعنی یک شنبه نوزدهم فوریه ( سی ام بهمن ) بارگندان یا برغندان است . در این روز روحانیان کلیسای ارمنی، بدون توجه به مقام و درجهٔ یکدیگر، آزادانه به گفت‌وگو می‌پرداختند و عقاید و اعمال بزرگان و رهبران خود را مورد انتقادهای شدید قرار می‌دادند. روحانیان لباس‌ها، کلاه‌ها، و چوب‌دستی‌هایی از کاغذ می‌ساختند و با گفتن عبارت انتقادی طنزآمیز سبب خنده و شادمانی مردم می‌شدند.

از ویژهگی‌های باریگندان برقراری مساوات کامل میان طبقات مردم بود. در آن روزگار همگان آزادی کامل داشتند و اجازه داشتند بی‌پروا، از اعمال بزرگان و توانگران انتقاد کنند.

ارمنیان اکنون نیز در روز پیش از آغاز ایام روزهٔ بزرگ، جشن باریگندان را برگزار می‌کنند. کسانی که قصددارند روزه بگیرند در این شب سفرهٔ شام را رنگین‌تر و مفصل‌تر از شب‌های دیگر می‌گسترند و با اقوام و خویشان به جشن و سرور می‌پردازند.

این جشن با جشن برغندان پارسی مشابه و مشترک است و جشن برغندان هم ریشه در آئینهای کهن ایران زمین دارد .

در این روز کودکان ارمنی نقاب بر چهره به همراه طبل و برخی ادوات موسیقی به منازل ارامنه رفته و به خواندن آواز و نواختن آهنگ می پردازند و این مراسم به نوعی تداعی کتتدهء آداب باستانی این جشن است و خانواده های ارمنی نیز مبلغی پول به عنوان عیدی به آنها می دهند .

این مراسم تا حدی شبیه مراسم حاجی فیروز نیز هست .

کلیسای ارمنی امروز 27 فوریه جشن "شادمانگی" یا باریکندان (baregentan) را گرامی می‌دارد

باریکندان يا باره‌کندان به معني زندگي خير و ستوده، شادمانگی و وفور نعمت و روزفراواني است.

يكشنبه پيش از روزه بزرگ را "باریکندان" یا "شادمانگی اصلی" مي‌گويند و در اين روز غذا مفصل‌تر و گوناگون است.

"باريکندان" در دوران پيش از مسيحيت به هنگام عيد بزرگ "ناواسارد" (سال نو) بر پا مي‌شد و بازي‌هاي نقابدار و انواع پهلواني‌ها و زورآزمايي‌ها در روستاهاي ارمني با آيين ويژه انجام مي‌پذيرفت كه اكنون نيز عيناً برگزار مي‌گردد. اين عيد از سويي روز آزادي، کین‌ستانی و روز انتقاد نسبت به رهبران بوده تا بدانند چه کارهای ناپسندی انجام داده‌اند.

جشن "شادمانگی" در زبان‌های اروپایی کارناوال نام گرفته است. این جشن را در کشورهای اروپایی و آمریکایی با شوکت و شکوه ویژه‌ای برگزار می‌کنند و جشنواره‌های خیابانی و بزم‌های مردمی جالبی بر پا می‌شود.

جشن "شادمانگی" با پیدا شدن مردم نقابدار در کوی و برزن آغاز می‌شود. در روزگاران قدیم نقاب را برای دور کردن بدکاران و ارواح پلید به کار می‌بردند.

این جشن بازمانده‌هایی از جشن "دیونیس" (جشن پشتیبان تاکستان انگور و شراب سازی) و "ساتورن" را در خود دارد. مسیحیت نتوانست از آداب جشن "شادمانگی" جلوگیری کند. مردم بزم "شادمانگی" را پاس داشتند زیرا خود در آن جا حاضر بودند، شادی می‌کردند، بزم می‌آراستند و با گذاشتن نقاب و بازی کردن، به زندگی روزمره‌ی خود شکل و ظاهری نو می‌دادند.

به کلامی دیگر در دوران مسیحیت پاره‌ای از جشن‌ها، رسوم و سنت‌های دوران بت‌پرستی به حیات خود ادامه دادند. ارمنیان مسیحی نیز همه‌ی آن جشن‌ها را به شکل مسیحی شده نگاه داشتند که جشن "شادمانگی" نیز یکی از آن‌ها بود.

پدیده جالب دیگری که در طول برگزاری این جشن دیده می‌شود، این است که آن هیچ ارتباطی به هیچ جشن دینی ندارد و این در حالی است که دیگر جشن‌های دوران بت پرستی به همراه جشن‌های مسیحی برگزار می‌شوند. آوازهای دینی این عید بیانگر آن است که آدمی چه گونه آفریده شد و در آسایش بهشت زندگی کرده و در آن جا، در بهشت، آدمی "با شادمانی پایدار و در شادی و سرور بوده است"، زیرا که همیشه خداوند را می‌دیده است.

.

منابع

1:مانوکیان، آرداک. اعیاد کلیسای ارمنی. ترجمه هرایر خالاتیان، خلیفه‌گری تهران، ۱۳۶۰، چاپ دوم ص۵۰

2:آداب و رسوم مشترک ارمنیان و ایرانیان: جشن برغندان و باریگِندان، هویس، [از طریق:] انسان‌شناسی و فرهنگ، شنبه، ۲۲آبان ۱۳۸۹

3: تاریخ کلیسای ارمنی – ادیک باغداساریان – ناشر مولف – چاپ نخست 1380

4: ویکیپدیای فارسی

5: کانال تلگرامی خبری آرامس

https://t.me/araxnews

http://www.upsara.com/images/d374461_.jpg