اولین های ارامنه در ایران
اولین های ارامنه در ایران
جمع آوری از گارگین فتائی
جامعهء ارامنهء ایران به عنوان شهروندان ایرانی در مقاطع گوناگون تاریخی خدمات ارزنده و مهمی در زمینه های هنری ، صنعتی ، فرهنگی ، اقتصادی و اجتماعی به ایران زمین نموده اند . در اینجا اسامی تعدادی از ارامنه ای که اولین بانی یا اولین ارائه دهندهء خدمت یا خدماتی خاص بوده اند آورده شده است .
آوانسِ اُگانیانس
سازندهء اولین فیلم سینمایی ایرانی به نام آبی و رابی
موسس اولین مدرسهء آرتیستی سینما
مادام سیرانوش
اولین هنرپیشهء زن ایرانی
دکتر آلِنوش دِریان
نخستین بانوی فیزیکدان ایرانی
مادر نجوم ایران
دکتر کارو لوکاس
پدر هوش مصنوعی در ایران
یوسف میرزائیانس
اولین نمایندهء ارامنه در مجلس شورای ملی
آلکساندر آقایان
موسس اولین شرکت بیمه در ایران
موسس اولین شرکت مبادلات و حمل و نقل کالا در ایران
دکتر هاروطون داویدیان
پدر روان شناسی نوین ایران
جبرائیل بوداغیان
موسس اولین بانک ایرانی به نام بانک بوداغیان
هرایر خالاتیان
اولین عضو ارمنی در مجلس خبرگان قانون اساسی
اولین نمایندهء ارامنه بعد از انقلاب در مجلس
وارطان هُوانِسیان
بنیانگذار معماری مدرن در ایران
نخستین طراح دیوارکوب و پلاکارد سینمایی
مارکو گریگوریان
پیشکسوت هنر تجسمی نوین
میرزا ملکم خان
موسس اولین خط تلگراف در ایران ( 1853 م(
موسی خان معروفی
اولین کسی که ردیف موسیقی ایرانی را جمع آوری نموده و به خط نت اروپایی نوشت
آنتوان خان سوروگین
بنیانگذار هنر عکاسی در ایران
درویش سوروگین
بانی تصویر سازی جدید در ایران
او بیش از صد هزار تصویر خلق کرد
سمبات گئورگیان
بنیانگذار شیوه های بدیع نقاشی آبرنگ در ایران
شاهین سرکیسیان
بنیانگذار تئاتر نوین ایران
گابریل گئورگیان
بنیانگذار معماری نوین ایران
استاد لیلیت تِریان
نخستین زن مجسمه ساز ایرانی
خانوادهء شهریمانیان
اولین تاجر ابریشم در ایران
این خانواده از ارامنهء کاتولیک بودند و شاه عباس امتیاز انحصار تجارت ابریشم را در اختیار ارمنیان قرار داده بود .
یپرم داویدیان ( یپرم خان)
اولین رئیس پلیس ارمنی در ایران و بانی روشهای نوین در شهربانی
ژرژ اسماعیلوف
موسس نخستین سالن سینمایی به شیوهء امروزی در شهرستانها
آلِک ساکینیان
بانی نخستین آموزشگاه سینمایی در تبریز ( 1296 ش)
آربی آوانِسیان
فیلم معروف وی « چشمه » اولین فیلم ایرانی به نمایش گذارد شده در اولین جشنوارهء فیلم تهران است .
خچوی دلال
اولین تئاتر به نمایش گذارده شده در گیلان در 1885 میلادی بر اساس یادداشتهای هاروتیون میناسیان
آودیس هوردانیان
سازندهء اولین تالار نمایشی در رشت
مِسروپ پاپازیان
اولین نمایش در ایران به همت وی که مدیر مدرسهء ارمنیان تبریز بود در محلهء غلهء این شهر در 1879 میلادی اجرا شد .
اولین زن بازیگر تئاتر در ایران هم دختر وی بود .
هاروتون ماردیروسیان
موسس انجمن دوستت داران تئاتر تهران در 1888 میلادی
خاچاطور گِساراتسی
اولین چاپ خانه در ایران به همت وی در کلیسای وانک جلفای اصفهان دایر شد
هُوانِس خان ماسحیان
اولین سفیر ایران در ژاپن
پُل آبکار
اولین معماری که از تلفیق سنگ و آجر به نحو زیابیی استفاده کرد
امانوئل ملیک اصلانیان
پیش کسوت موسیقی کلاسیک ایران
اولین کسی که آثار بزرگان کلاسیک را در خارج از ایران اجرا کرد
قطعهء واریاسیون روی تم ارمنی وی از سوی مجمع بین المللی موسیقی که در سال 1339 در تهران با حضور شصت موسیقی دان برگزار شد به عنوان بهترین نمونهء موسیقی شرقی شناخته شد
بزرگ ترین آهنگساز ایران ( به گفتهء استاد فریدون ناصری )
آرشاویر دِر آوانِسیان
بنیانگذار روشهای خام خواری در ایان
مارگاریت سارواریان
بنیانگذار نخستین کودکستان تهران
بانک برادران تومانیانس
اولین تجربهء ایران در زمینهء پول و بانکداری
سِرُژ آواکیان
بنیانگذار زیر مجموعه های جدید رشتهء گرافیک در ایران مانند طراحی ، حروف گرافیک تلویزیونی ، چاپ گرافیک و غیره
روبیک گریگوریان
اولین گردآورنده و ثبت کنندهء موسیقی فولکلوریک ایران
هاکوپیان
موسس بزرگ ترین پوشاک رسمی و تمام دستگاه در ایران
طراح اولین مجلهء مد لباس در ایران
آرسِن میناسیان
موسس اولین آسایشگاه معلولین در رشت
منابع
فصل نامه پیمان
شماره های 7و8 – پائیز و زمستان 1376
شماره های 11و12 – بهار و تابستان 1379
شماره های 15و16و17 – بهار و تابستان و پائیز 1380
شماره 21 – پائیز 1381
شماره 24 – تابستان 1382
شماره 25 – پائیز 1382
شماره 29 – پائیز 1383
شماره 37 – پائیز 1385
شماره 38 – زمستان 1385
شماره 39 – بهار 1386
شماره 41 – پائیز 1386
شماره 46 - زمستان 1387
شمار 48 – تابستان 1388
شماره 53 – پائیز1389
نقش ارامنهء ایران در تجارت بین المللی سده هفدهم میلادی - نوشته واهان بابیوردیان 0- مترجم ادیک باغداساریان - ناشر مولف – تهران 1375
دو هفته نامه اجتماعی فرهنگی هویس
http://farsi.hooys.com/Aramaneye_Iran/F_105_Margaret_Sarvarian.htm
http://susheeiant85.persianblog.ir/post/71/
من گارگین فتائی از ارامنهء ایران هستم .