زادروز

امین‌الله آندره حسین (زادهٔ ۳۰ خرداد ۱۲۸۴ در سمرقند یا عشق‌آباد – درگذشتهٔ ۱۸ مرداد ۱۳۶۲ در پاریس) آهنگ‌ساز ایرانی‌تبار ساکن فرانسه بود. او جزو مشهورترین موسیقی‌دانان ایرانی در جهان است و شاید او را بتوان نخستین آهنگساز پیشروی ایران دانست که آفریده‌هایش در رپرتوار ارکسترهای بین‌المللی قرار گرفته و به دفعات به اجرا درآمده است. او را می‌توان همانند گروه پنج به سرپرستی بالاکیرف در روسیه، ژان سیبلیوس در فنلاند، امانوئل اوفایا اسپانیایی، و بدریخ اسمتانا چکی را می‌توان در رده آهنگسازان رومانتیک ملی که احساسات میهن پرستانه در آفریده‌هایشان نمایان است، قرار داد.

خانواده اش خانواده‌ای ایرانی بازرگان و متعین که از امیری به حسین تغییر نام داده بودند و به‌علت شرایط نابسامان سیاسی و اجتماعی آن روزِ ایران، از گلپایگان به شهر سمرقند، که یکی از شهرهای امپراتوری روسیه بود، کوچ کرده بودند که او در همان شهر زاده شد

او در فرانسه با آنا مینِوسکایا بازیگری یهودی روستبار اهل کیف ازدواج کرد. روبر حسین، کارگردان مشهور فرانسوی پسر آنهاست که بعداً امین‌الله حسین برای فیلم‌های پسرش آهنگ ساخت.

عباس کیارستمی قطعات انتخابی برای موسیقی‌های فیلم خانهٔ دوست کجاست از میان راسپودی ایرانی او برگزیده است.

موسیقی حسین آکنده‌است از نغمه‌های ایرانی. او تار را در حد استادی می‌نواخت. فارسی را به خوبی صحبت می‌کرد و می‌نوشت. بهترین آثار او که اکثرشان برنامه‌ای هستند، یا تم ایرانی دارند، یا داستان ایرانی، یا هر دو. دو سمفونی حسین، آریا و پرسپولیس، از حضور آریایی‌ها به سرزمین پارس و بعد شکوه و عظمت هخامنشیان حکایت دارد. موسیقی امین‌الله حسین را می‌توان موسیقی رومانتیک ملی به‌شمار آورد که درنیمه دوم قرن نوزدهم و نیمه اول قرن بیستم، در همه جای دنیا دوره شکوفایی رومانتیسیسم با رنگ و بوی ملی بود که زیر تأثیر جنبش‌های ملی و استقلال طلبانه پدید آمده بود.

شاهکارهای حسین مینیاتورهای ایرانی و سوئیت شهرزاد که بعد با هم موسیقی باله شهرزاد را تشکیل دادند، در سال ۱۹۷۵ تصنیف شد. برای اجرای همین باله بر صحنه تالار رودکی بود که حسین در پاییز ۱۹۷۷ برای اولین و آخرین بار به ایران سفر کرد. چهار قطعه برای تار سلو با مایه ایرانی، از زیباترین کارهای حسین به‌شمار می‌آیند؛ راپسودی‌های ایرانی نمره ۱ و ۲ که اولی در شور است و دومی در چهارگاه که با چهار مضرابی به راستی زیبا پایان می‌یابد؛ قطعه تو را دوست دارم وطنم و قطعه عبادت زردشت. البته حسین تغییراتی در پرده‌های تار داده‌بود که سازش را منحصربه‌فرد ساخته‌بود و تا جایی که نگارنده اطلاع دارد بعد از او کسی آن را دنبال نکرد. تصنیفات امین‌الله حسین برای دیگر سازها غیر از تار منحصر است به آثاری برای پیانو که ساز اصلی او محسوب می‌شد. قطعاتی کوتاه برای پیانو سلو براساس رباعیات خیام و سه کنسرتو برای پیانو و ارکستر آثار او در این زمینه هستند. اکثر آثار حسین بر روی صفحه‌های موسیقی از شرکت‌های بزرگ صفحه پرکنی از قبیل فیلیپس ضبط شده و موجود است. همچنین موسسه ماهور آلبوم‌های برگزیده آثار امین‌الله حسین را در ۲ سی دی روانهٔ بازار نموده‌است.

امین‌الله حسین به ایران عشق می‌ورزید و این عشقش را در آفریده‌های خود باز می‌تابانید. با این ویژگی که به دلیل اقامت دوره جوانی در روسیه موسیقی ملی‌گرای آن دیار بر او تأثیر می‌گذاشت.. برهمه این‌ها باید شیوه‌های آهنگ نویسی فرانسویان را نیز افزود. ترکیب متوازنی از این تأثیرات، در واقع محتوای ملی - رومانتیک آثار حسین را به وجود می‌آورد.