هاریانوش Háry János
هاریانوش Háry János
نوشته و ترجمه گارگین فتائی
.
تا این زمان که این متن را می نویسم به زبان فارسی در باره اپرا یا سوئیت هاریانوش که یکی از معروف ترین کارهای آهنگساز بزرگ کلاسیک زولتان کودای است به زبان فارسی در اینترنت چیزی ارائه نشده است.
هاریانوش یک اثر معروف مبتنی بر موسیقی فولکلوریک مجار است که سوئیت آن در سطح جهانی بسیار یبشتر از اپرای آن محبوبیت داشته و اجرا شده است
.
حال ترجمهء متن
هاریانوش یک اپرای فولکلوریک مجار ( یعنی یک نمایش گفتاری همراه آواز به صورت سینگ اسپیل Singspiel ) است که در چهار پرده بوسیله زولتان کودای Zoltán Kodály ساخته و متن آن به صورت یک لیبرتوی مجارHungarian libretto از سوی بلا پاولینی Béla Paulini و زولت هارسانی Zsolt Harsányi بر اساس حماسهء کمدی " سرباز بازنشسته Az obsitos " نوشته یانوس گارای János Garay به نگارش در آمده است .
زولتان کودای Zoltán Kodály
سازنده اپرا و سوئیت هاریانوش
اجرای اول این اپرا در تالار اپرای سلطنتی مجارستان the Royal Hungarian Opera House بوداپست در 1926 بوده است . عنوان فرعی نمایش نامه " Háry János kalandozásai Nagyabonytul a Burgváráig یعنی هاریانوش و ماجراهای وی از آبونی بزرگ تا وین بورگ Vienna Burg " نام دارد .نخستین صحنه نمایش در بریتانیا در فستیوال بوکستون در 1982 به رهبری آنتونی هوس Anthony Hose بود.
موضوع
داستان در باره یک سواره نظام مجار در ارتش اتریش در نیمه اول قرن نوزدهم است که در روستائی به افتخار شنوندگانش به گفتن دااستانهای خیالی از قهرمان پروری می پردازد که شامل روایت های این سرباز چاخان ، بهره برداریهای شخصی اش شامل به دست آوردن قلب امپراتریس ماریا لوئیز Marie Louise همسر ناپلئون و سپس براندازی و پیروزی ساده تک نفری بر ناپلئون و ارتشهایش می باشد . با این حال او سرانجام از همه ثروتهایش به مظنور بازگشت به روستایش و بودن در کنار محبوبش دست می کشد .
کودای در پیش گفتار این اپرا به قلم خود نوشت " هاری یک روستائی و یک سرباز سوازه نظام است که روزهای متوالی در یک میخانه در باره بهره وریهایش داستان پردازی می کند و داستانهایش بوسیله تصوراتش که آمیخته نامانوسی از واقعه گرائی و سادگی توام با رنج و شادی هستند رها می شوند " .
او همچنین توضیح می دهد که " گر چه ظاهراً او صرفاً یک گزافه گو به نظر می رسد اما او یک خیال پرداز و شاعر ملی است . داستانهایش واقعاً هم نامربوط نیستند برای او این داستانها میوه های زنده ای از تصوراتی است که برای خود و دیگران خلق می کند . یک دنیای خیالی زیبا " .
هاریانوش قدرتی شاعرانهو فولکلوریک در رفتن به ماورای نگرانیهای سیاسی است . کودای خواست موسیقی محلی و ملی خود را به صحنهء اپرا بیاورد .
هم اپرا و هم سوئیت هریانوش با یک عطسه موسیقائی 'musical sneeze'ارکسترال شروع می شوند . بهترین تعریف در سخنان خود کودای آمده است " بر طبق خرافات مجار اگر بعد از یک سخن یا اظهاری یکی از شنوندگان عطسه کند این کار به منزلهء تائید حقیقت تلقی می شود و سوئیت با عطسه ای از این نوع شروع می شود . یکی از شنوندگان باورمند گروه هاریانوش در جهت تائید داستان پردازیهای قدیم به شکل بلندی عطسه می کند .
کودای از موسیقی اپرا یک سوئیت ارکسترال استخراج کرد و این سوئیت به طور برجسته سیمبالوم cimbalom که گونه ای متفاوت از سنتور سنتی چکشی مجار است را در بر می گیرد . اولین اجرای جهانی این سوئیت در گران تئاتر دل لیسیو the Gran Teatro del Liceo در بارسلونا در بیست و چهارم مارچ 1927 بودکه بوسیله ارکستر پاو کازالز the Pau Casals به رهبری آنتال فلیشر Antal Fleischer اجرا شد .
سیمبالون cimbalom یا سنتور مجار
این سوئیت برای سه فلوت ( یا دوبل پیکولو ) ، دو ابوا ، دو کلارینت در بی فلات ( یا یک دوبل کلارینت در ای فلات و یک دوبل آلتو ساکسیفون ) ، دو باسون ، چهار هورن در اف ، سه ترومپت در سی ، سه کورنت در بی فلات ( که تنها در آخرین موومان مورد استفاده قرار می گیرد) ، توبا ، تمپانی ، سای درام ، باس درام ، سنجها ، مثلث تریزه ، تام تام ، زنگ ها و ناقوس ها ، اکسیلوفون ، سلستا ، پیانو ، سیمبالون و سازهای زهی است .
موومان های سوئیت هاریانوش به قرار زیرند
1: پرلود داستان دلپذیر شروع می شود
Prelude; the Fairy Tale Begins
2: ساعت موسیقی وینی
Viennese Musical Clock
3: آواز
Song
4: نبرد و شکست ناپلئون
The Battle and Defeat of Napoleon
5: میان پرده یا اینترمتسو
Intermezzo
6: ورود امپراطور و درباریان
Entrance of the Emperor and His Court
مردم ممکن است گمان کنند که هری یانوش مربوط به مردی به اسم هری است . در زبان مجاری نام های خانوادگی قبل از اسم کوچک می آیند بنابراین این عنوان مربوط به مردی است که یانوش نامیده می شود که یک اسم رایج در مجارستان و معادل جان انگلیسی است Janos=john و نام خانوادگی هاری است و این نام هرگز به این شکل در خارج از مجارستان استفاده نشده است .
.
دانلود این سوئیت به طور کامل از لینک زیر
https://archive.org/details/KodlyHryJnosSuite
.
منابع
https://en.wikipedia.org/wiki/H%C3%A1ry_J%C3%A1nos
a b Tallian T. Háry János. In: The New Grove Dictionary of Opera. Macmillan, London and New York, 1997.
a b Milnes R. Two resounding sneezes. 3 [Radio 3 magazine], January 1983, pp, 41-46.
Quoted in: Eösze L. Zoltán Kodály – his life and work. Collet’s Holdings Ltd, London, 1962.
Quoted in liner notes by Harold Lawrence adapted for CD recording on Mercury label, 1990.
Houlahan M & Tacka P. Zoltán Kodály – a guide to research. Garland, New York & London, 1998.
Playbill of original production, reproduced in programme of Erkel Színház, May 2001.
7. Universal Edition page on Háry János Suite Accessed 1 June 2011
https://t.me/musighiclassichonari